Lương thấp, áp lực cao, ngành du lịch đối mặt với khủng hoảng nhân lực
Chia sẻ
Lương thấp, áp lực cao, cơ hội thăng tiến hạn chế cùng sự dịch chuyển lao động sang ngành nghề khác khiến nhiều doanh nghiệp chật vật tuyển người, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch vụ và tiến trình phục hồi của ngành…
Thách thức lớn của ngành du lịch
Tại hội nghị gặp gỡ và trao đổi giữa các doanh nghiệp du lịch và lãnh đạo TP.HCM mới đây, ông Đặng Thanh Vũ, người có hơn 30 năm gắn bó với công tác đào tạo và thực tiễn du lịch, nguyên Giám đốc điều hành Trường Đại học Văn Hiến, thành viên Ban Chấp hành Hiệp hội F&B TP.HCM, nhận định đầy trăn trở: “Nếu không có yếu tố con người, toàn bộ guồng máy của ngành du lịch, từ lữ hành, lưu trú đến ẩm thực, có thể đình trệ ngay tức khắc. Con người phải là trung tâm của ngành du lịch”.
Ông Vũ dẫn chứng: trong 1 - 2 năm trở lại đây, số sinh viên theo học ngành du lịch tại các trường đại học, cao đẳng ở TP.HCM và các tỉnh lân cận đã sụt giảm nghiêm trọng. Năm học 2024 - 2025 chứng kiến mức tuyển sinh thấp kỷ lục; nếu những năm học sắp tới không có tín hiệu khả quan, ngành du lịch sẽ đứng trước nguy cơ khủng hoảng nhân lực.
Ông Đặng Thanh Vũ, người có hơn 30 năm gắn bó với công tác đào tạo và thực tiễn du lịch, nguyên Giám đốc điều hành Trường Đại học Văn Hiến, thành viên Ban Chấp hành Hiệp hội F&B TP.HCM
Nguyên nhân, theo ông Vũ, là chi phí đào tạo cao nhưng thu nhập ngành lại chưa tương xứng. “Nhiều phụ huynh cho con học ở Thụy Sĩ, Singapore với kỳ vọng phát triển trong ngành du lịch, nhưng khi trở về, thu nhập không đủ bù đắp đầu tư, khiến không ít người nản lòng”.
Từng giảng dạy ở nhiều trường từ Cao đẳng Du lịch Sài Gòn, Trung cấp Du lịch và Khách sạn Saigontourist đến Đà Lạt, Vũng Tàu, ông Vũ cho biết tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp ngành du lịch ra trường làm đúng ngành hiện nay không quá 20%, con số đáng suy ngẫm. Không chỉ bài toán chi phí - thu nhập, môi trường làm việc áp lực, chế độ hỗ trợ hạn chế, đặc biệt ở mảng hướng dẫn viên, cũng khiến nhiều bạn trẻ e ngại dù từng yêu thích nghề.
TS. Hoàng Ngọc Hiển, Trưởng ngành Quản trị nhà hàng (Trường ĐH Công Thương TP.HCM) cho rằng bức tranh nhân lực ngành du lịch hiện nay là sự đan xen giữa “ánh sáng” phục hồi sau đại dịch và “mảng tối” thiếu hụt lao động chất lượng cao.
Ông nhận định, nhờ các chính sách hỗ trợ của Chính phủ và sự chủ động thích ứng của doanh nghiệp, ngành du lịch Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng đã nhanh chóng phục hồi, lượng khách quốc tế lẫn nội địa tăng trở lại, kéo theo nhu cầu nhân lực lớn chưa từng có.
TS. Hoàng Ngọc Hiển, Trưởng ngành Quản trị nhà hàng (Trường ĐH Công Thương TP.HCM) cho hay tỷ lệ sinh viên làm việc đúng ngành còn rất thấp, do thiếu chính sách thu hút
Tuy nhiên, thực tế sau đại dịch Covid-19 cho thấy nhiều lao động đã rời ngành hoặc chuyển hướng nghề nghiệp khiến nguồn cung hụt hẳn. Trong khi đó, số lượng sinh viên tốt nghiệp các cơ sở đào tạo du lịch vẫn chưa đủ để đáp ứng nhu cầu tuyển dụng. Tỷ lệ sinh viên làm việc đúng ngành còn thấp, do thiếu chính sách thu hút, gắn kết cũng như môi trường nghề nghiệp đủ hấp dẫn để họ bám nghề lâu dài.
Trao đổi với Tạp chí Du lịch TP.HCM, một nữ giảng viên khoa Du lịch tại một trường đại học ở TP.HCM (từng có hơn 10 năm làm việc tại nhà hàng 5 sao) cho rằng, nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự thiếu hụt nhân lực hiện nay xuất phát từ mức thu nhập thấp, trung bình chỉ 5 - 7 triệu đồng/tháng trong khi chi phí sinh hoạt ở đô thị lớn ngày càng đắt đỏ.
Cùng với đó, tác động kéo dài của đại dịch Covid-19 khiến nhiều nhân viên buộc phải rời ngành, cộng thêm môi trường làm việc khắc nghiệt, giờ giấc kéo dài, áp lực cao và ít cơ hội thăng tiến.
Những yếu tố này không chỉ gây khan hiếm nhân lực mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ, làm giảm sự hài lòng của khách hàng.
“Một sinh viên ngành du lịch phải bỏ ra gần 30 triệu đồng/học kỳ, nếu theo chương trình quốc tế con số có thể lên tới 70 triệu đồng. Thế nhưng ra trường lương chỉ vài triệu đồng. Thực tế, cứ 30 sinh viên tốt nghiệp thì chỉ khoảng 3 người ở lại với nghề du lịch, còn lại chuyển sang ngành khác vì không đủ sống”, bà chia sẻ.
Theo bà, nhiều sinh viên chọn ngành du lịch vì đam mê, muốn đi đây đi đó hoặc hy vọng sống nhờ tiền tip của khách. Thế nhưng thị trường lao động không đủ vị trí chất lượng cao: ở khách sạn, nhà hàng, một bộ phận quản lý chỉ vài người đảm trách, trong khi mỗi năm có hàng nghìn sinh viên tốt nghiệp. Áp lực cạnh tranh vì thế rất lớn, đặc biệt ở phân khúc nhân lực trẻ.
Ngành du lịch vì vậy đang gặp nhiều khó khăn hơn trên con đường phục hồi và phát triển sau đại dịch. Đáng chú ý, số lượng sinh viên đăng ký theo học các ngành du lịch, khách sạn, nhà hàng đã giảm mạnh, tạo thêm áp lực cho nguồn nhân lực trong tương lai.
Thị trường cần nhân sự có kỹ năng, kinh nghiệm thực tế
Theo Liên chi hội Đào tạo Du lịch Việt Nam, mỗi năm ngành cần khoảng 40.000 lao động nhưng thực tế chỉ đáp ứng được một nửa. Hiện cả nước có khoảng 2,5 triệu người làm việc trong lĩnh vực du lịch nhưng lao động trực tiếp chỉ chiếm 800.000. Trong số này, khoảng 45% được đào tạo chuyên ngành du lịch, 35% chuyển từ ngành khác, 20% chưa qua đào tạo. Đáng lo ngại, chỉ 10% có trình độ đại học hoặc sau đại học; phân nửa ở bậc sơ, trung hoặc cao đẳng, còn 40% chỉ qua các khóa ngắn hạn.
Ngoại ngữ và công nghệ thông tin, “chìa khóa” của hội nhập, cũng chưa được đáp ứng đầy đủ: chỉ 60% nhân lực ngành du lịch sử dụng được ngoại ngữ (chủ yếu tiếng Anh), và 70% thành thạo công nghệ thông tin.
Trước đó, Sở Nội vụ TP.HCM phối hợp cùng Sở Du lịch Thành phố tổ chức “Sàn giao dịch việc làm ngành du lịch Thành phố Hồ Chí Minh năm 2025".
Sự kiện thu hút hơn 30 doanh nghiệp lĩnh vực lữ hành, nhà hàng, khách sạn và 12 cơ sở đào tạo du lịch (từ trung cấp đến đại học) tham gia tuyển dụng hơn 1.200 vị trí việc làm và tạo điều kiện cho sinh viên năm cuối chuyên ngành du lịch thực tập, kiến tập.
Hiện nay, doanh nghiệp lĩnh vực lữ hành, nhà hàng, khách sạn tuyển dụng liên tục
Ở góc độ doanh nghiệp, bà Huỳnh Phan Phương Hoàng - Phó Tổng Giám đốc Vietravel, cho rằng thiếu hụt nhân lực là thách thức chung của toàn ngành, đặc biệt sau Covid-19 khi nhiều lao động rời bỏ công việc.
Thị trường cần nhân sự có kỹ năng, kinh nghiệm thực tế và cam kết lâu dài, nhưng nguồn cung khan hiếm và chất lượng không đồng đều. Do đó, doanh nghiệp vừa phải cạnh tranh để giữ chân người giỏi, vừa đẩy mạnh đào tạo, tái đào tạo nhằm bảo đảm chất lượng dịch vụ và uy tín thương hiệu.
Thị trường cần nhân sự có kỹ năng, kinh nghiệm thực tế và cam kết lâu dài, nhưng nguồn cung khan hiếm và chất lượng không đồng đều. Ảnh minh họa (nguồn dulichsaigon.edu.vn)
Vào mùa cao điểm, nhu cầu nhân sự trực tiếp như điều hành tour hay hướng dẫn viên càng trở nên căng thẳng. “Nhiều ứng viên có kiến thức nhưng thiếu kỹ năng xử lý tình huống, chưa quen làm việc dưới áp lực, buộc doanh nghiệp phải đào tạo lại khá nhiều để đáp ứng tiêu chuẩn dịch vụ”, bà Hoàng nhấn mạnh.
Bà cũng cho biết, khó khăn lớn nhất sau dịch chính là dòng lao động dịch chuyển sang ngành nghề ổn định hơn, khiến nguồn cung sụt giảm trong khi yêu cầu của khách ngày càng cao về ngoại ngữ, công nghệ, tác phong chuyên nghiệp.
Ngành du lịch TP.HCM đang ở thời điểm “vàng” để tái định hình nhân lực, biến thiếu hụt thành cơ hội với mô hình đào tạo, tuyển dụng mới. Nhưng đâu là “chìa khóa” để biến lực lượng trẻ thành sức mạnh thực sự?
“TP.HCM - Những điểm chạm tầm cao” không chỉ đơn thuần là một sân chơi nghệ thuật mà còn là dịp để cộng đồng...
