Con đường cổ thụ trăm năm chứng kiến lịch sử
Một con đường cũng có một đời riêng, như thể khi được vạch ra để thành nơi những dấu chân người in lên, thành nơi để những chuyến xe xuôi ngược.
Con đường cứ thế mà già đi dẫu có bao nhiêu lần đổi tên, dẫu có bao nhiêu ngôi nhà đã được xây dựng. Khi cuộc sống đổi thay, con đường cũng phải đổi thay thành con đường mới, để nhớ cái thuở chỉ là con đường đổ sỏi hay là đất nện, với những ngọn đèn vàng hiu hắt hồi xửa hồi xưa, nay đã thành phố rộng.
Nha Trang có biết bao con đường cũ và trong quy luật phát triển, có rất nhiều khu đô thị mới và nhiều con đường mới mở. Sự thay đổi là quy luật tất yếu, để những gì thuộc về quá khứ sẽ được gọi là xưa cũ.
Vẻ đẹp của con đường có nhiều cây cổ thụ
Trước năm 1975, khi đường Trần Phú ven biển còn có tên là đường Duy Tân thì biển vẫn còn là bãi cát, sau này mới xây dựng thành công viên biển. Con đường Trần Phú bị dừng lại ngay cửa sông Cái vì nơi này còn nhiều người sinh sống. Rồi cầu Trần Phú được khởi công xây dựng vào ngày 3/9/1999, khánh thành ngày 2/9/2002. Cây cầu nối tiếp đường Phạm Văn Đồng và Trần Phú đi ven biển qua Lương Sơn, nhập vào Quốc lộ 1 đã mở ra thêm những khu dân cư mới.
Khi cầu Trần Phú chưa mở ra, muốn tới Đường Đệ phải đi qua cầu Xóm Bóng, rẽ vào con đường nhỏ ngay Hòn Chồng và đi tiếp tới ba Làng mới tới. Ngày đó, con đường đi nhỏ, nhiều con dốc cao và Đường Đệ bị chìm khuất. Sau này, cả khu đất Hòn Xện mở rộng, đường Phạm Văn Đồng băng qua, khu vực trở nên sầm uất mà đa phần là do dân tái định cư ở đây.
Khu vực trở nên sầm uất do có khu đất Hòn Xện được mở rộng
Đường Đệ có một con đường với khoảng 20 cây xà cừ trên 100 tuổi đã được trồng những năm đầu của thập niên 19. Khi đó, đường phố Nha Trang cũng có rất nhiều con đường trồng xà cừ: Trần Phú, Ngô Gia Tự, Trần Quý Cáp, Lý Tự Trọng, Pasteur... Thời cuộc đổi dời, những con đường xà cừ cổ thụ kia không còn nữa. Chỉ riêng ở Đường Đệ, con đường cổ thụ trăm năm đến nay vẫn còn được giữ lại với tên đường là Thân Nhân Trung.
Con đường trăm năm đẹp như trong câu chuyện cổ tích, giữa bốn bề huyên náo, 20 cây cổ thụ xà cừ trăm năm còn ở lại với nhân gian hàng ngày ở đó làm duyên. Con đường nhỏ, ít xe cộ qua lại, muốn tìm ra con đường cũng dễ, chỉ đi trên đường Phạm Văn Đồng qua khỏi ngọn đồi nhỏ gọi là Núi Một rẽ vào là gặp ngay con đường. Nếu những con đường khác những cây xà cừ cổ thụ bị chặt bỏ để mở đường, thì ở đây, xà cừ trăm năm vẫn còn nguyên vẹn.
Một gốc cây cổ thụ loang lổ vết trầy xước trên thân
Ngay giữa đường, hai dãy xà cừ cao to với đường kính có cây hơn 1,5 mét, tán cao tỏa bóng mát được giữ lại, bệ bảo vệ bằng bọc xi măng. Một số cây ven lề áp sát nhà dân vẫn còn đó, cây nghiêng về phía nắng che bóng mát.
Con đường Thân Nhân Trung với hàng xà cừ trăm năm là nét xưa cũ hiếm hoi trong lòng thành phố Nha Trang. Nếu tiếp tục được lưu giữ và tạo cảnh quan, chắc chắn nơi đây sẽ thành điểm check-in hút khách du lịch.
Một thành phố ôm trong mình những cây cổ thụ và những cây cổ thụ ấy như nhân chứng cho bao thăng trầm.