Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ có khu thương mại tự do thế hệ mới đầu tiên ở Việt Nam
Chia sẻ
Đây sẽ là mô hình khu thương mại tự do thế hệ mới, dựa trên các nền tảng số hướng đến tăng trưởng xanh.
Ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, sáng kiến hình thành khu thương mại tự do Cái Mép Hạ không phải là một cơ chế ưu đãi dành riêng cho Bà Rịa – Vũng Tàu, mà là cơ chế đặc thù cho cả vùng Đông Nam Bộ.
Cụm càng Cái Mép-Thị Vải nhìn từ cảng Gemalink- cảng nước sâu duy nhất tại khu vực CM-TV có bến chuyên dụng cho tàu feeder kết nối các nước khu vực châu Á với các địa phương trong nước, có thể tiếp nhận đồng thời 3 tàu mẹ, 5 tàu feeder. Ảnh: Trà Ngân
Sự ra đời của khu thương mại tự do này sẽ tạo ra một công cụ kinh tế hữu hiệu để Việt Nam có thể cạnh tranh với các nước khu vực, trong thu hút đầu tư và thực hiện chiến lược công nghiệp hóa giai đoạn mới, là động lực để vùng Đông Nam Bộ có thể đóng góp lớn hơn vào sự phát triển và thịnh vượng chung của cả nước.
Qua các tài liệu nghiên cứu cho thấy, sự hình thành khu thương mại tự do là một yêu cầu tất yếu trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt. Từ cuối thế kỷ trước, mô hình khu thương mại tự do đã được triển khai hiệu quả tại nhiều quốc gia trên thế giới. Và hiện nay, khu thương mại tự do vẫn là một trong những gợi ý chính sách hàng đầu để các nước nghiên cứu áp dụng nhằm đẩy nhanh quá trình tích lũy vốn và công nghệ, rút ngắn thời gian và chi phí xâm nhập vào thị trường thế giới; đóng góp vào làn sóng hình thành các khu kinh tế/thương mại tự do là sự phát triển nhanh chóng của các chuỗi giá trị toàn cầu.
Nhiều câu chuyện thành công về kinh tế, hay thậm chí là sự thần kỳ kinh tế ở một số nước đang phát triển bắt đầu từ những mô hình khu kinh tế, thương mại tự do như vậy, chẳng hạn như Singapore, Hàn Quốc, Trung Quốc, UAE…
Ở Việt Nam, theo thống kê hiện có 47 khu kinh tế, trong đó gồm 19 khu kinh tế ven biển và 28 khu kinh tế cửa khẩu. Tuy chưa phát triển như ở nhiều nước trên thế giới, nhưng những mô hình này đã có những đóng góp rất quan trọng đối với chiến lược công nghiệp hóa của Việt Nam trong hơn 30 năm qua.
Ông Nguyễn Văn Thọ cho rằng, bối cảnh toàn cầu hóa, cách mạng công nghiệp 4.0, đại dịch COVID-19 và biến đổi khí hậu đặt ra yêu cầu phải tái cơ cấu các mô hình khu kinh tế kiểu cũ, đồng thời là khởi nguồn cho các ý tưởng mới về những mô hình khu kinh tế, thương mại tự do thế hệ mới dựa trên nền tảng số và hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh. Điều này phù hợp với định hướng của Nghị quyết 24, lấy kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn làm trọng tâm. Do đó, định hướng hình thành một khu thương mại tự do theo Nghị quyết 24 là rất đúng đắn và kịp thời.
Theo ông Nguyễn Văn Thọ, việc lựa chọn vị trí hình thành khu thương mại tự do ở khu vực Cái Mép Hạ theo Nghị quyết 24 dựa trên những luận cứ mang tính khoa học và thực tiễn trong nước và quốc tế, dựa trên các đánh giá khách quan về các lợi thế tự nhiên.
Cảng biển nước sâu Cái Mép – Thị Vải (CM-TV) là một trong 20 cảng lớn trên thế giới, có thể tiếp cận các siêu tàu container lớn nhất thế giới hiện nay. Đây cũng là cụm cảng duy nhất ở miền Nam Việt Nam có những chuyến tàu đi thẳng đến Châu Mỹ, Châu Âu. Cảng CM-TV được xếp hạng thứ 11 trên tổng số 370 cảng container hoạt động hiệu quả nhất thế giới năm 2021 theo đánh giá của Ngân hàng Thế giới. Cái Mép Hạ hội đủ các điều kiện để có thể hiện thực hóa sáng kiến hình thành khu thương mại tự do thế hệ mới của vùng được kiến tạo trên nền một hệ sinh thái đa dạng, gồm nhiều lớp nền tảng hỗ trợ.
Để chuẩn bị sẵn sàng cho việc hình thành khu thương mại tự do Cái Mép Hạ, trong thời gian vừa qua, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã chủ động triển khai một số công việc cần thiết như: Cập nhật chủ trương phát triển khu thương mại tự do vào quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Tổ chức lập quy hoạch Trung tâm logistic Cái Mép Hạ với diện tích 1.686,73ha, lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án để trình cấp có thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư. Triển khai đầu tư các công trình giao thông kết nối liên cảng và liên vùng; phối hợp với Trung ương và các địa phương trong vùng thúc đẩy triển khai các dự án giao thông kết nối Vùng Đông Nam Bộ; đặc biệt là kết nối hệ thống cảng Thị Vải – Cái Mép với Cảng hàng không quốc tế Long Thành, Trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM, các trung tâm công nghiệp, đô thị trong vùng. Xúc tiến lập đề án nghiên cứu khả thi thành lập khu thương mại tự do Cái Mép Hạ.
Để sớm hình thành khu thương mại tự do Cái Mép Hạ, trong thời gian tới, tỉnh sẽ khẩn trương thực hiện các công việc cụ thể: Xác định vị trí, quy mô khu thương mại tự do, xác định cụ thể diện tích, địa điểm xây dựng khu thương mại tự do với toạ độ địa lý, ranh giới cụ thể, bảo đảm phù hợp với quy hoạch tỉnh và nhu cầu sử dụng đất và mặt nước tại khu vực.
Tỉnh cũng tiếp tục phối hợp với các bộ ngành và các địa phương trong vùng đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là các dự án hạ tầng giao thông kết nối vùng, kết nối khu thương mại tự do Cái Mép Hạ với hệ thống cảng biển, cảng hàng không quốc tế Long Thành, trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM, các khu công nghiệp, khu kinh tế, các đô thị phát triển trong vùng Đông Nam Bộ và cả nước, trong hành lang kinh tế xuyên Á.
Tỉnh sẽ nhanh chóng hoàn thiện hồ sơ báo cáo nghiên cứu khả thi khu thương mại tự do. Trong đó, chú trọng nghiên cứu kinh nghiệm hình thành, phát triển, vận hành các mô hình khu thương mại tự do trên thế giới; trên cơ sở đó đề xuất lựa chọn mô hình phát triển khu thương mại tự do phù hợp với đặc thù vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, đất đai… của khu vực Cái Mép Hạ. Xây dựng chiến lược thu hút các nhà đầu tư có đủ năng lực tài chính, năng lực quản lý đến khu thương mại tự do, tập trung vào các ngành kinh tế trụ cột của tỉnh như: công nghiệp công nghệ cao, cảng biển – logistic, du lịch – thương mại, các lĩnh vực công nghệ - tài chính, kinh tế số…
Ngay trong quá trình lập đề án nghiên cứu khả thi, quy hoạch các khu chức năng của khu thương mại tự do, tỉnh sẽ mời các nhà thầu có uy tín trên thế giới để thiết lập các lộ trình và định hướng phát triển đầu tư, sinh lợi rõ ràng để các nhà đầu tư lớn thế giới tin tưởng, lựa chọn khu thương mại tự do Cái Mép Hạ là địa điểm ưu tiên cho các dự án đầu tư của họ.
Bà Rịa - Vũng Tàu, tỉnh cửa ngõ vươn ra biển của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Ảnh: Shutterstock
Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ xây dựng hệ thống chính sách phát triển khu thương mại tự do đồng bộ, cạnh tranh và hiệu quả, đặt trong mối quan hệ tổng thể, tạo công ăn việc làm, thu hút vốn FDI, thu hút ngoại tệ và tạo ra giá trị gia tăng cao, bao gồm 5 nhóm: Chính sách phát triển kinh tế, thuế quan cạnh tranh, tạo được ưu thế đặc thù, riêng biệt, nổi bật so với khu vực Đông Nam Á và thế giới; hình thành hệ thống nghiệp vụ bảo hộ thuế linh hoạt của khu thương mại tự do. Chính sách ưu đãi về tài chính hướng đến khuyến khích đầu tư dài hạn, ngăn chặn các kẽ hở, có nguy cơ dẫn đến lợi dụng “đầu tư lướt sóng”, trục lợi ngắn hạn. Chính sách về đất đai, cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước phải phòng ngừa tình trạng đầu cơ, lợi ích nhóm, trục lợi; đồng thời phải chú trọng bảo đảm an ninh - ổn định chính trị - kinh tế, trật tự an toàn xã hội;...
Chính sách về khoa học công nghệ phải chú trọng bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời khuyến khích chuyển giao công nghệ phù hợp với thông lệ quốc tế. Chính sách xuất khẩu, nhập khẩu phải phù hợp về tỷ lệ sản phẩm tiêu thụ tại chỗ và xuất khẩu đối với hàng hoá của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và về vấn đề nội địa hoá các sản phẩm của doanh nghiệp.
Việc xây dựng mô hình tổ chức bộ máy quản lý khu thương mại tự do sẽ bảo đảm yêu cầu tinh gọn, hiệu quả; học tập kinh nghiệm từ các mô hình quản lý khu thương mại tự do thế hệ mới. Chú trọng các giải pháp quản lý, kiểm soát bằng hạ tầng số - công nghệ số. Tối ưu hóa các quy trình thủ tục hành chính, thủ tục xuất nhập cảnh, lưu chuyển hàng hóa – dịch vụ, thanh toán – lưu thông tiền tệ trên cơ sở các mô hình quản lý hiện đại.
Ông Nguyễn Văn Thọ cho biết, như cách tiếp cận xây dựng mô hình Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM, Bà Rịa-Vũng Tàu sẽ đóng vai trò đầu mối thực hiện nghiên cứu khả thi và đề xuất lựa chọn mô hình phát triển phù hợp, nghiên cứu thí điểm áp dụng các chuẩn mực về đầu tư, thương mại, quản trị hàng đầu quốc tế hướng đến cạnh tranh với các nước trong khu vực.
