Vi phạm ngày càng tinh vi, núp bóng kinh doanh mới: Thách thức trong cuộc chiến chống hàng giả tại TP.HCM

Mặc dù số vụ việc vi phạm thương mại đã có chiều hướng giảm, nhưng tình trạng buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng tại TP.HCM vẫn đặt ra nhiều mối lo ngại khi các hành vi này ngày càng tinh vi, khó nhận diện.

Theo báo cáo, tình trạng này chủ yếu nhắm vào nhóm hàng hóa có nguy cơ cao đối với sức khỏe cộng đồng như thực phẩm chức năng, mỹ phẩm làm đẹp hay các sản phẩm tiêu dùng phổ biến như táo đỏ sấy khô.

Tại buổi họp báo thường kỳ mới đây, ông Nguyễn Quang Huy, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP đã nêu rõ những thách thức mà lực lượng chức năng đang phải đối mặt trong công tác kiểm tra, xử lý vi phạm.

Sau một tháng triển khai đợt cao điểm (từ ngày 15/5 đến 15/6/2025), lực lượng quản lý thị trường TP.HCM đã kiểm tra và xử lý 137 vụ vi phạm, dù con số này đã giảm hơn 68% so với cùng kỳ năm ngoái, song mức độ tinh vi và tính chất nguy hiểm lại gia tăng.

Đáng chú ý, các mặt hàng bị phát hiện chủ yếu liên quan đến sản phẩm thiết yếu, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng với tổng giá trị hàng hóa vi phạm bị buộc tiêu hủy trong đợt này lên tới 2,21 tỉ đồng.

Lũy kế trong 6 tháng đầu năm 2025 (từ ngày 15/12/2024 đến 14/6/2025), lực lượng quản lý thị trường TP.HCM đã kiểm tra 533 vụ, xử lý 526 vụ vi phạm, tổng số tiền xử phạt hành chính gần 20 tỉ đồng. Đặc biệt, 4 vụ có dấu hiệu hình sự đã được chuyển giao cho cơ quan điều tra để xử lý theo quy định pháp luật.

Lực lượng chức năng kiểm tra hàng hóa.

Một số vụ việc điển hình cho thấy mức độ nghiêm trọng của vi phạm. Cụ thể tại phường Bình Trị Đông (quận Bình Tân), lực lượng chức năng phát hiện hơn 4.300 đơn vị thực phẩm chay như vịt quay, gân bò không rõ nguồn gốc, không ghi ngày sản xuất và hạn sử dụng.

Trong khi đó, tại phường An Lạc (cùng quận), một công ty kinh doanh thực phẩm bị phát hiện đang lưu trữ tới 2.000kg táo đỏ sấy khô không có nhãn mác hay bất kỳ thông tin nào về sản xuất.

Theo ông Huy, TP.HCM là địa bàn rộng lớn, có nhiều chợ đầu mối, trung tâm thương mại, nhà thuốc cùng vô số nền tảng bán hàng trực tuyến hoạt động song song. Điều này khiến công tác kiểm tra, giám sát gặp rất nhiều khó khăn, nhất là khi các đối tượng vi phạm lợi dụng hình thức kinh doanh ẩn danh, không để lại dấu vết giao dịch.

Ngoài ra, một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng vẫn chuộng hàng giá rẻ, bất chấp rủi ro về chất lượng, góp phần tiếp tay cho thị trường hàng giả, hàng kém chất lượng tiếp tục tồn tại và phát triển.

Một vấn đề khác được đặt ra là hình thức, bao bì và nhãn mác của hàng giả ngày càng tinh vi, giống với hàng thật đến mức dễ dàng đánh lừa người tiêu dùng. Điều này buộc lực lượng chức năng phải đầu tư thêm trang thiết bị kiểm định, tăng cường phối hợp với các chủ sở hữu thương hiệu để xác minh sản phẩm.

Thậm chí, trong quá trình kiểm tra, một số hộ kinh doanh cố tình né tránh, không hợp tác, gây khó khăn trong công tác xác minh và xử lý vi phạm.

Từ thực tế đó, ông Huy đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường hiệu quả kiểm soát và xử lý vi phạm trong thời gian tới.

Cụ thể, cần xem xét sửa đổi Pháp lệnh Quản lý thị trường năm 2016 và các văn bản pháp lý liên quan nhằm phù hợp hơn với thực tiễn, nhất là trong bối cảnh thương mại điện tử đang phát triển mạnh mẽ.

Song song đó, cần tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu cho lực lượng cán bộ về kỹ năng nhận diện hành vi gian lận trên các nền tảng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử.

Đáng chú ý, việc xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung về nguồn gốc hàng hóa, nhãn hiệu thật – giả và danh sách các đối tượng vi phạm sẽ giúp quá trình kiểm tra, xử lý nhanh chóng và chính xác hơn.

Đồng thời triển khai ứng dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) trong việc phân tích, phát hiện dấu hiệu rao bán hàng giả, hàng cấm trên không gian mạng cũng là hướng đi cần thiết. Những công nghệ này sẽ hỗ trợ phát hiện sớm các hành vi vi phạm và định hướng kiểm tra có trọng tâm, trọng điểm.

Chống hàng giả, hàng nhái không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan chức năng mà cần sự đồng lòng từ phía người tiêu dùng và doanh nghiệp. Việc "dọn sạch" thị trường hàng gian hàng lậu không chỉ là chuyện xử lý vi phạm, mà còn là hành trình lâu dài nhằm khôi phục và giữ vững niềm tin của người tiêu dùng đối với thị trường trong nước – một nhiệm vụ không dễ, nhưng không thể bỏ qua.