Tương lai ngành hàng không cất cánh nhờ đổi mới

Bắt nhịp xu hướng thế giới, các hãng hàng không và sân bay Việt Nam đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ từ AI đến tự động hóa, không chỉ để phục hồi mà còn cạnh tranh sòng phẳng trên bản đồ du lịch quốc tế.

Năm 2025 đang cho thấy những tín hiệu khởi sắc mạnh mẽ của ngành hàng không. Tháng 6, Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) đã điều chỉnh triển vọng tài chính của ngành, phản ánh lợi nhuận cao hơn so với dự báo trước đó.

Cụ thể, biên lợi nhuận ròng dự kiến đạt 3,7%, tăng so với mức 3,4% của năm 2024 và mức dự báo 2,6% trước đây cho năm 2025. Đến tháng 7, cổ phiếu của các hãng hàng không Hoa Kỳ tăng điểm sau khi một hãng công bố lợi nhuận quý vượt xa ước tính.

Tại Việt Nam, thị trường hàng không cũng cho thấy những dấu hiệu phục hồi và tăng trưởng ấn tượng. Theo số liệu từ Cục Hàng không Việt Nam, chỉ trong quý I/2025, các hãng hàng không đã vận chuyển hơn 20,7 triệu lượt hành khách, tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước.

Sự tăng trưởng này, đặc biệt ở thị trường quốc tế, cho thấy ngành hàng không Việt Nam đang bắt nhịp nhanh chóng với xu hướng chung của thế giới, dù vẫn đối mặt với các thách thức về chi phí và hạ tầng.

Dù biến động địa chính trị và kinh tế toàn cầu vẫn có thể tác động đến ngành, cam kết đổi mới và nâng cao trải nghiệm khách hàng của ngành hàng không vẫn không hề suy giảm.

Đổi mới vì an toàn và hiệu quả

Các hãng hàng không và sân bay đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ nhằm đảm bảo an toàn và nâng cao năng suất cho nhân viên. Tháng 6 vừa qua, Sân bay Quốc tế Atlantic City (New Jersey) triển khai ba robot đường băng trong khuôn khổ chương trình thí điểm trị giá 2,24 triệu USD do liên bang tài trợ. Một robot đảm nhiệm cắt cỏ, một robot thu gom các vật thể có nguy cơ gây mất an toàn trên đường băng, và một robot đánh giá các mối đe dọa tiềm tàng.

Tại châu Âu, Nhà ga số 2 của Sân bay Munich – sân bay 5 sao đầu tiên của châu lục – đã thử nghiệm robot tích hợp AI từ tháng 4. Chương trình này cho phép hành khách tra cứu thông tin chuyến bay và các chi tiết về sân bay nhanh chóng, thuận tiện.

Sân bay Tân Sơn Nhất có hệ thống xuất, nhập cảnh tự động

Ở Việt Nam, xu hướng tự động hóa và ứng dụng công nghệ cũng đang được đẩy mạnh. Các sân bay lớn như Nội Bài và Tân Sơn Nhất đã triển khai hệ thống kiosk check-in tự động, hệ thống gửi hành lý tự động (self bag-drop) và ứng dụng thẻ CCCD gắn chip để làm thủ tục bay nội địa, giúp giảm thời gian chờ đợi và nâng cao trải nghiệm cho hành khách.

Đáng chú ý, dự án sân bay quốc tế Long Thành được kỳ vọng sẽ trở thành một "sân bay thông minh" (smart airport) ngay từ khi đi vào hoạt động, áp dụng các công nghệ tiên tiến nhất trong quản lý và vận hành.

AI nâng cao vận hành và trải nghiệm khách hàng

Với khả năng phân tích dữ liệu khổng lồ vượt xa con người, trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành công cụ tối ưu để đơn giản hóa nhiều quy trình phức tạp trong ngành hàng không. AI có thể được tích hợp vào chương trình đào tạo phi công, mang lại trải nghiệm học tập cá nhân hóa hơn, đồng thời hỗ trợ phi công ngay trong chuyến bay.

Năm 2023, Phòng Thí nghiệm Khoa học Máy tính và Trí tuệ Nhân tạo của MIT (CSAIL) ra mắt Air-Guardian – hệ thống phi công phụ do AI điều khiển, có khả năng giám sát các hệ thống máy bay cùng phi công.

AI cũng đang cải thiện dịch vụ khách hàng của ngành. Tương tự các lĩnh vực khác như bán lẻ, nhiều hãng hàng không triển khai AI để tối ưu hóa hoạt động tổng đài. Chatbot AI có thể trả lời câu hỏi thường gặp như quy định hành lý, đồng thời hỗ trợ cập nhật tình trạng chuyến bay, đặt lại vé và xác định hành khách có thời gian nối chuyến gấp.

Các hãng hàng không Việt Nam cũng không đứng ngoài cuộc đua này. Vietnam Airlines đã và đang đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, ứng dụng AI để tối ưu hóa mạng đường bay, quản lý lịch bay và nâng cao hiệu quả vận hành.

Trong khi đó, Vietjet đã hợp tác với các đối tác công nghệ quốc tế để ứng dụng AI vào việc phân tích dữ liệu, tối ưu hóa việc tiêu thụ nhiên liệu. Về phía khách hàng, nhiều hãng đã triển khai chatbot trên website và ứng dụng di động để hỗ trợ giải đáp thắc mắc 24/7.

Chuyển đổi dịch vụ giải trí trên chuyến bay

Không chỉ công nghệ, sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng cũng tác động mạnh tới trải nghiệm hàng không. Báo cáo của BCG dự báo du lịch hàng không sẽ tăng trưởng với tốc độ kép hằng năm (CAGR) khoảng 5,6% vào năm 2025. Triển vọng tháng 6/2025 của IATA dự kiến nhu cầu hành khách tăng 5,8% và hệ số tải đạt kỷ lục 84%. Nhu cầu cao đang buộc các hãng hàng không tăng tốc cạnh tranh và đánh giá lại dịch vụ trên chuyến bay.

Màn hình cảm ứng sau lưng ghế và Wi-Fi từ lâu là tiêu chuẩn của dịch vụ giải trí trên chuyến bay (IFE). Tuy nhiên, xu hướng mang theo thiết bị cá nhân (BYOD) đang làm thay đổi IFE, giúp hành khách kết nối Wi-Fi và truy cập dịch vụ phát trực tuyến dễ dàng hơn.

Một số hãng đã loại bỏ hoàn toàn màn hình cảm ứng, trong khi những hãng khác vẫn duy trì và mở rộng dịch vụ này để đáp ứng nhu cầu đa dạng. Báo cáo Nâng tầm trải nghiệm trên chuyến bay thông qua đổi mới năm 2024 của OAG cho biết đây là một trong những lý do Google Flights đã bổ sung thông tin về ổ cắm điện và cổng USB tại chỗ ngồi trên một số chuyến bay.

Tại Việt Nam, Vietnam Airlines vẫn duy trì và nâng cấp hệ thống giải trí cá nhân (IFE) trên các dòng máy bay thân rộng như Boeing 787 và Airbus A350, cung cấp kho phim ảnh, âm nhạc đa dạng. Hãng cũng đang thử nghiệm và từng bước mở rộng dịch vụ Wi-Fi trên một số chuyến bay. Ngược lại, các hãng hàng không như Vietjet tập trung vào mô hình BYOD, cho phép hành khách truy cập cổng giải trí không dây Vietjet SkyClub bằng thiết bị cá nhân để xem phim, đọc tin tức, giúp tối ưu chi phí và tăng tính linh hoạt.

Dịch vụ ẩm thực ngày càng cao cấp

Sự cạnh tranh giữa các hãng hàng không đang thúc đẩy nâng cấp dịch vụ ẩm thực (F&B). Dù hành khách chọn hãng bay dựa trên giá vé, cả khách du lịch và khách công tác đều mong đợi trải nghiệm xứng đáng với chi phí bỏ ra. Các hãng đáp ứng bằng thực đơn đa dạng, cá nhân hóa và chất lượng cao hơn, đồng thời hợp tác với thương hiệu ẩm thực nổi tiếng để tạo khác biệt.

Các hãng hàng không Việt Nam cũng rất chú trọng đến yếu tố này để tạo bản sắc riêng. Vietnam Airlines thường xuyên đổi mới thực đơn, mang những món ăn đặc trưng của ẩm thực Việt như phở, bún chả, chả cá... lên các chuyến bay quốc tế, được chế biến theo tiêu chuẩn 4 sao.

Hãng cũng giới thiệu các loại đồ uống mới như cà phê sữa đá, thể hiện nỗ lực quảng bá văn hóa Việt. Vietjet cũng cũng tích cực khi liên tục làm mới thực đơn "Sky Café" với các món ăn nóng và đồ uống đa dạng, hợp tác với các thương hiệu F&B để mang đến nhiều lựa chọn hơn cho hành khách.

Phải nói thêm rằng, trước giai đoạn tái cấu trúc, Bamboo Airways đã từng là một hình mẫu về việc nâng tầm dịch vụ ẩm thực trên không. Với định hướng dịch vụ 5 sao, hãng đã gây ấn tượng mạnh mẽ khi phục vụ các suất ăn nóng đa dạng, thực đơn được chế biến công phu mang đậm hương vị Việt và quốc tế ngay cả trên các chặng bay nội địa.

Việc chú trọng vào trải nghiệm ẩm thực tinh tế, từ món ăn chính đến các loại nước ép trái cây tươi, đã tạo ra một tiêu chuẩn mới, gián tiếp thúc đẩy các hãng bay khác phải đầu tư nhiều hơn vào chất lượng suất ăn để giữ chân khách hàng.

Trong tương lai, chúng ta sẽ thấy nhiều hơn các chương trình hợp tác với những đầu bếp và chuyên gia rượu vang nổi tiếng để phục vụ hành khách ở khoang hạng nhất. Trong khi đó, hành khách hạng phổ thông có thể mong đợi nhiều sản phẩm mang thương hiệu hơn, bao gồm các tên tuổi nổi tiếng trong khu vực hoặc quốc gia trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống.