Phường Sài Gòn mang bản sắc của một đô thị năng động, nơi văn hóa và lễ hội hòa quyện, tạo nên sức sống riêng của một vùng đất vừa gìn giữ truyền thống, vừa không ngừng đổi mới.
Không ít người từng tự hỏi: Vì sao cái tên “Sài Gòn” lại được khôi phục sau gần 50 năm? Đây không chỉ là thay đổi hành chính, mà là sự tiếp nối một biểu tượng văn hóa, lịch sử và tình cảm đã in sâu trong lòng nhiều thế hệ. Phường Sài Gòn hôm nay mang diện mạo mới nhưng vẫn giữ trọn bản sắc xưa.
Phường Sài Gòn được chính thức thành lập vào ngày 1 tháng 7 năm 2025, sau đợt sắp xếp lại các đơn vị hành chính của TP.HCM. Đây là kết quả của việc sáp nhập toàn bộ phường Bến Nghé và một phần của hai phường Đa Kao, Nguyễn Thái Bình thuộc Quận 1.
Với diện tích hơn 3 km² và dân số lên đến hơn 47.000 người, phường Sài Gòn tự hào là phường lớn nhất Quận 1 hiện nay. Điều đặc biệt là trụ sở của phường được đặt tại số 45 - 47 Lê Duẩn, một địa điểm không chỉ thuận tiện về giao thông mà còn là một di tích kiến trúc nghệ thuật cấp thành phố, mang trong mình dấu ấn của thời gian và lịch sử.
Không gian hội tụ của các công trình và sự kiện văn hóa, nghệ thuật
Phường Sài Gòn không chỉ là trung tâm hành chính lớn nhất của Quận 1, mà còn là một “bảo tàng mở”, nơi hội tụ của những công trình kiến trúc, địa danh lịch sử và không gian nghệ thuật có giá trị bậc nhất cả nước.
Trên từng tuyến phố, trong từng góc phố cổ kính hay quảng trường hiện đại, người ta có thể dễ dàng bắt gặp dấu ấn giao thoa giữa các thời kỳ, từ di sản Đông Dương, kiến trúc thuộc địa, đến hơi thở đô thị đương đại.
Một hành trình dạo bước qua phường Sài Gòn là một hành trình nghệ thuật sống động. Bạn bắt đầu từ Nhà thờ Đức Bà, uy nghi giữa không gian xanh; đi ngang qua Bưu điện Trung tâm, nơi vẫn còn vang tiếng chuông cổ kính giữa lòng đô thị hiện đại; tiếp nối với Dinh Độc Lập, nơi từng chứng kiến những khoảnh khắc lịch sử trọng đại của dân tộc. Xa hơn một chút là Bảo tàng Mỹ thuật, nơi quy tụ những tác phẩm đặc sắc từ truyền thống đến hiện đại; và Bảo tàng Hồ Chí Minh tại Bến Nhà Rồng, nơi khởi nguồn của hành trình cứu nước.
Một góc không gian văn hóa đặc sắc giữa lòng đô thị phường Sài Gòn
Điều đặc biệt là những không gian này không đơn thuần là di tích hay điểm tham quan, mà là “bối cảnh sống” cho các sự kiện văn hóa lớn. Những chương trình như Tuần lễ Áo dài, Triển lãm nghệ thuật sắp đặt, Lễ hội ánh sáng, Diễn xướng dân gian, hay những hoạt động văn hóa đường phố đều được tổ chức tại chính những công trình biểu tượng ấy. Nhờ vậy, di sản không bị “đóng khung” trong quá khứ, mà được tái hiện, làm mới và sống động trong đời sống đương đại.
Phường Sài Gòn, điểm đến quen thuộc của những sự kiện văn hóa - nghệ thuật quy mô.
Phố đi bộ Nguyễn Huệ là ví dụ điển hình cho sự kết hợp giữa không gian công cộng và nghệ thuật đường phố. Ban ngày, đây là trục giao thông thân thiện với người đi bộ, nơi hội tụ khách du lịch và cư dân thành thị. Ban đêm, nó biến thành một “phòng hòa nhạc ngoài trời” với đủ loại hình nghệ thuật biểu diễn, từ nhạc acoustic, múa dân gian, đến hip hop, vẽ chân dung và biểu diễn xiếc.
Những hoạt động này không những tạo nên bản sắc văn hóa đặc trưng, mà còn góp phần hình thành văn hóa thưởng thức nghệ thuật đại chúng, mang nghệ thuật đến gần hơn với mọi tầng lớp nhân dân.
Sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại thể hiện rõ trong từng lễ hội tại phường Sài Gòn
Phường Sài Gòn còn là nơi giao lưu, hội nhập, khi thường xuyên tổ chức các chương trình giao lưu văn hóa quốc tế, triển lãm tranh ảnh, chiếu phim nghệ thuật, hay lễ hội văn hóa các nước. Những không gian như Saigon Centre, Vincom Đồng Khởi, Trung tâm Hoa Kỳ, Viện Pháp... là nơi kết nối các nghệ sĩ trong và ngoài nước, tạo điều kiện cho các cuộc đối thoại văn hóa đầy sáng tạo và cởi mở.
Ở đây, nghệ thuật không chỉ có mặt trong bảo tàng hay sân khấu, mà còn hiện diện trên tường nhà, trong quán cà phê, tại sảnh khách sạn, và trên từng biển quảng cáo ngoài trời. Những hoạt động như vẽ tranh tường, triển lãm ảnh ngoài trời, workshop sáng tạo nghệ thuật, liên tục diễn ra, góp phần biến không gian đô thị thành một tác phẩm nghệ thuật sống vừa năng động, vừa đậm chất bản địa.
Nơi giao thoa giữa cá tính Sài Gòn xưa và hơi thở của đô thị mới
Không chỉ là nơi tập trung dày đặc các công trình kiến trúc, bảo tàng và biểu tượng lịch sử, phường Sài Gòn còn thực sự là “sân khấu trung tâm” của hàng loạt lễ hội, sự kiện lớn mang đậm dấu ấn văn hóa đô thị Việt Nam.
Điều đáng nói là các lễ hội tại phường Sài Gòn không chỉ được tổ chức theo mùa hay dịp lễ truyền thống, mà đã trở thành một phần nếp sống, một “nhịp đập thường nhật” của đô thị.
Mỗi cuối tuần, khu vực phố đi bộ Nguyễn Huệ, Bến Bạch Đằng, hay xung quanh Nhà hát Thành phố lại rộn ràng với âm thanh, ánh sáng, nghệ thuật đường phố, thu hút người dân địa phương lẫn khách quốc tế. Những hoạt động này không chỉ góp phần làm sống động không gian công cộng mà còn khẳng định sức sống và tinh thần cởi mở của Sài Gòn, thành phố không ngủ.
Từ Lễ hội Đường hoa Nguyễn Huệ, các chương trình pháo hoa hay Countdown chào năm mới, Lễ hội Áo dài, Tuần lễ Thời trang, cho đến những hoạt động nghệ thuật đương đại như trình diễn ánh sáng, biểu diễn đa phương tiện ngoài trời, tất cả đều góp phần tạo nên diện mạo một đô thị hiện đại, giàu bản sắc và có khả năng kể chuyện bằng chính những trải nghiệm thị giác và cảm xúc.
Mỗi sự kiện tại đây là một chương trình nghệ thuật tổng hòa: có âm thanh, ánh sáng, kiến trúc, thời trang, ẩm thực, và đặc biệt là con người, những khán giả và nghệ sĩ cùng kiến tạo nên bản sắc đô thị chung.
Không nơi nào tại TP.HCM bạn có thể cảm nhận rõ ràng đến thế sự giao thoa giữa di sản và hiện đại, giữa cá tính Sài Gòn xưa và hơi thở toàn cầu của đô thị mới. Những tòa nhà Pháp cổ như Bưu điện Trung tâm, Dinh Độc Lập, Nhà hát Thành phố, khi kết hợp với các sự kiện văn hóa đương đại - trở thành phông nền sống động cho các chương trình mang tính kết nối quốc tế, thúc đẩy ngành công nghiệp sáng tạo và du lịch trải nghiệm.
Phường Sài Gòn vì thế không chỉ là một đơn vị hành chính, mà là một thực thể sống động, nơi bản sắc được thể hiện qua từng buổi biểu diễn, từng khung hình và từng bước chân của hàng triệu con người đang tìm kiếm, tái tạo và gìn giữ cái hồn của Sài Gòn. Nơi đây vừa lưu giữ ký ức, vừa tạo ra tương lai, một “sân khấu” đúng nghĩa cho sự thăng hoa của văn hóa, sáng tạo và bản sắc đô thị Việt Nam trong thời đại mới.
Phường Sài Gòn về đêm. Ảnh: Nguyễn Tấn Tuấn
Điều làm nên sự đặc biệt của phường Sài Gòn chính là bản sắc đô thị đậm nét, nơi mà truyền thống và hiện đại giao thoa một cách hài hòa. Từ các công trình kiến trúc Pháp cổ đến các tòa nhà cao tầng kính sáng choang, từ nghệ thuật dân gian đến nghệ thuật đương đại... tất cả đan cài trong từng góc phố, từng khung cảnh sinh hoạt đời thường.
Sự đa dạng này tạo nên một cộng đồng mở, nơi những giá trị văn hóa không bị "đóng khung", mà luôn được làm mới, lan tỏa, tái sinh qua từng mùa lễ hội.
