Có hộ chiếu vaccine, bạn sẽ được “ung dung” đi khắp thế giới?
Chia sẻ
Mở cửa du lịch đi cùng với rủi ro tăng ca mắc mới. Hộ chiếu vaccine là cứu cánh tuyệt vời hay gánh nặng mới cho các chính phủ?
Cuối tháng 3 vừa qua, Trung Quốc thông qua giấy chứng nhận sức khỏe để du lịch quốc tế. Đây quả là một tin chấn động với những người “nghiện” đi như Victor, một nhà tài chính 30 tuổi làm việc ở Hồng Kông.
Anh chia sẻ: “Bây giờ tôi khỏe mạnh, tôi được bảo vệ và mọi người có thể an toàn khi ở cạnh tôi. Tôi muốn tự do đi du lịch khắp thế giới. Hy vọng rằng với hộ chiếu vaccine, tôi sẽ được miễn các xét nghiệm và cách ly không cần thiết.”
Giấy chứng nhận này là một trong những “hộ chiếu vaccine” đầu tiên trên thế giới và nó có khả năng cách mạng hóa ngành du lịch. Nhưng thực tế lại không như vậy.
Một kiểu hộ chiếu vaccine kỹ thuật số của Trung Quốc. Ảnh: EPA/Jiji.
Victor thất vọng khi biết rằng ngay cả khi có giấy chứng nhận du lịch, anh vẫn phải trải qua hai tuần cách ly và xét nghiệm Covid-19 hai lần một ngày nếu muốn bay về đại lục. Giấy chứng nhận sức khỏe giúp đơn giản hóa quá trình xin thị thực (đối với người nước ngoài), nhưng những ai dù đã được tiêm phòng khi đi du lịch đến Trung Quốc vẫn phải trải qua những biện pháp phòng ngừa tương tự.
Ý tưởng tuyệt vời nhưng liệu có khả thi?
Mặc dù những bất tiện này, hộ chiếu vaccine vẫn là một ý tưởng tuyệt vời để khởi động lại ngành du lịch. Theo Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO), các hãng hàng không đã mất 371 tỷ USD tổng doanh thu khai thác các chuyến bay vào năm 2020; theo Tổ chức Du lịch Thế giới của Liên Hiệp Quốc, ngành du lịch có thể mất hơn 1 nghìn tỷ USD.
Sự xuất hiện của các chiến dịch tiêm vaccine hàng loạt có thể giúp thế giới từ từ mở cửa trở lại. Ở Israel, những người được tiêm vaccine có thể đến phòng tập gym, rạp chiếu phim và nhà hàng. Nhưng du lịch quốc tế thì phức tạp hơn. Các chính phủ đang thống nhất với nhau về những thỏa thuận cho phép người có hộ chiếu vaccine có thể đi du lịch một cách bình thường.
Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cho biết đang tìm kiếm “sự công nhận lẫn nhau” từ các nước khác, trong chương trình hộ chiếu vaccine của mình.
Bắt đầu từ tháng 5 tới, Singapore sẽ tiếp nhận các du khách sử dụng thẻ thông hành điện tử, có chứng nhận xét nghiệm âm tính với Covid-19 và đã được tiêm vaccine.
Cụ thể, Singapore sẽ chấp nhận thẻ thông hành do IATA cung cấp. Trước khi khởi hành, du khách sẽ phải xuất trình loại thẻ điện tử này bằng điện thoại thông minh, rồi mới được thông quan và nhập cảnh vào Singapore. Động thái này sẽ đưa Singapore trở thành một trong những quốc gia đầu tiên áp dụng sáng kiến này.
Liên minh châu Âu dự kiến sẽ xuất trình phiên bản hộ chiếu vaccine của riêng mình trước khi mùa du lịch vào mùa hè bắt đầu. Đây là nỗ lực để thúc đẩy ngành du lịch của nhiều quốc gia thành viên; nó có thể được sử dụng trong khối và cho một số quốc gia lân cận như Na Uy.
Bên kia bờ Đại Tây Dương, Mỹ vẫn đang xem xét tính khả thi của việc phát hành chứng nhận sức khỏe COVID-19. Phát ngôn viên CDC Mỹ trả lời phỏng vấn kênh NBC News rằng cơ quan này vẫn chưa ban hành hướng dẫn về việc quản lý những người đã được tiêm chủng trong khi đi du lịch và cũng chưa có tiêu chuẩn quốc tế nào về vaccine hoặc tài liệu tiêm chủng.
Thế giới bị chia cắt
Chính trị có lẽ trở ngại lớn nhất ngăn hộ chiếu vaccine được sử dụng rộng rãi: nhiều người xem đây là sự phân biệt đối xử.
“Rủi ro lớn nhất là những người không được chấp nhận, không được kiểm tra, không thể tiếp cận hay không có khả năng được tiêm vaccine bị từ chối sử dụng các hàng hóa và dịch vụ thiết yếu,” Christopher Dye và Melinda C. Mills, hai nhà khoa học của Đại học Oxford cho biết trên tạp chí Science số mới nhất.
Du khách đợi làm thủ tục tại hải quan ở sân bay Thanh Đảo, Trung Quốc. Ảnh: Getty Images.
Người ta cũng dấy lên những lo ngại đạo đức về việc phân chia thế giới thành những người được tiêm vaccine và những người không được tiêm vaccine vì mục đích tự do đi lại.
Nhà nghiên cứu Cheer của Đại học Wakayama cho biết: “Những quốc gia cho phép khách du lịch nhập cảnh sẽ là những quốc gia có vaccine trước. Chúng ta sẽ có hai loại khách du lịch: những người đã được tiêm vaccine và những người chưa. Những người không được tiêm vaccine sẽ có ít lựa chọn du lịch hơn và có thể phải làm nhiều xét nghiệm và bị cách y lâu hơn.”
Nhưng còn một mối lo ngại khác là liệu hộ chiếu vaccine có hiệu quả hay không. Năm ngoái, “bong bóng du lịch” đã được các chính phủ như Singapore, Hong Kong, Australia và New Zealand thảo luận sôi nổi để nỗ lực tạo điều kiện thuận lợi cho hành khách đi lại giữa các quốc gia có tỷ lệ nhiễm Covid-19 thấp mà không cần cách ly. Nhưng cho đến nay điều này vẫn chưa thành hiện thực trên quy mô lớn vì lo ngại rủi ro.
Alexandre de Juniac, Tổng Giám đốc và cũng là Giám đốc điều hành của IATA, rất trông chờ vào ý tưởng này. Ảnh: Reuters.
Tương tự, hiện nay các chuyên gia cảnh báo rằng họ không thể nói chắc hộ chiếu vaccine có giúp các quốc gia an toàn hay không, vì chưa có đủ thông tin đảm bảo vaccine có khả năng ngăn ngừa việc lây truyền virus.
Nhưng những lo ngại này không thể ngăn cản một số tổ chức và công ty tư nhân đưa ra phiên bản hộ chiếu vaccine của riêng họ. Đặc biệt, các hãng hàng không, vốn bị ảnh hưởng nặng nề về mặt tài chính bởi đại dịch, đang hy vọng sự xuất hiện của hộ chiếu vaccine có thể khuyến khích mọi người đi lại bằng đường hàng không nhiều hơn.
Chiến lược sống còn
Tuy nhiên, sự háo hức của các hãng hàng không với hộ chiếu vaccine dường như đang vượt quá khả năng chấp nhận rủi ro của chính phủ một số nước. Hộ chiếu vaccine được các hãng hàng không thông qua có thể không được chấp nhận tại một số quốc gia.
Yuichi Yamada, trưởng nhóm nghiên cứu tại Japan Travel Bureau Foundation, cho biết: “Các biện pháp mà các hãng hàng không đang áp dụng không tuân theo quy trình phê duyệt của chính phủ. Các quốc gia khác nhau có khả năng chống virus khác nhau nên còn phải xem những chứng nhận này có thể được sử dụng như một thông tin quan trọng để chấp nhận nhập cảnh hay không.”
Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế đã thử nghiệm ứng dụng IATA Travel Pass lần đầu tiên vào ngày 17 tháng 3 với một số hành khách trên chuyến bay của Singapore Airlines đi từ nước này đến London. Ảnh: IATA.
Tuy nhiên theo ông các hãng hàng không có nhiều lựa chọn ngoài việc bắt đầu ngay từ bây giờ. Yamada nói thêm: “Nếu các hãng hàng không đợi thêm hai năm nữa, phần lớn mọi người sẽ được tiêm chủng hoặc phát triển kháng thể chống virus, và các chuyến bay quốc tế dự kiến sẽ trở lại bình thường mà không cần những hộ chiếu như vậy. Nhưng có thể họ sẽ không sống nổi đến lúc đó nếu tiếp tục đứng yên. Đó là lý do vì sao họ đang cố gắng làm bất cứ điều gì có thể.”
Mặc dù nhiều chính phủ như Nhật Bản vẫn đang thận trọng về việc mở cửa biên giới vì lo ngại bùng phát dịch trở lại, nhưng những nước khác, như Hy Lạp - quốc gia có nền kinh tế phụ thuộc vào du lịch, đã đi trước.
Hy Lạp chuẩn bị đón khách du lịch nước ngoài từ ngày 14/5, thời điểm bắt đầu mùa du lịch hè. Những hành khách đến đây hoặc đã được tiêm vaccine, hoặc đã phát triển kháng thể ngừa virus hay xét nghiệm âm tính với Covid-19. Tháng trước, nước này đã đạt được một thỏa thuận với Israel - cả hai nước đều đã có hộ chiếu vaccine - cho phép những người có chứng nhận sức khỏe được tự do di chuyển giữa hai nước sau khi hoạt động du lịch khởi động trở lại.
Khán giả “an toàn” đi vào sân khúc côn cầu theo dõi trận đấu. Ảnh: AP.
Tại châu Á, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á đang cân nhắc khả năng giới thiệu “hộ chiếu vaccine” bản kỹ thuật số và phổ biến cho khu vực này.
Tuy nhiên, tất cả những cuộc thảo luận về một chứng nhận chung vẫn đang ở giai đoạn đầu và liệu điều này có thành hiện thực hay không vẫn chưa rõ ràng.
Brendan Sobie, nhà phân tích hàng không độc lập có trụ sở tại Singapore, cho biết chứng nhận vaccine khu vực “sẽ cần được thực hiện song song với các sáng kiến khác như bong bóng du lịch hàng không đa phương xuyên ASEAN để tạo ra tác động có ý nghĩa.” Ông cũng thừa nhận đây là “bước khởi đầu thuận lợi để tạo điều kiện nối lại các chuyến du lịch giữa các nước ASEAN.”
Nhân viên y tế đang tiêm vaccine tại Malaysia. Ảnh: Reuters.
Trong khi đó, Trung Quốc đang thúc đẩy kế hoạch nới lỏng thủ tục thị thực cho doanh nhân và người nước ngoài có người thân là người Trung Quốc đã được tiêm vaccine Trung Quốc. Đây là nỗ lực của Bắc Kinh để đẩy nhanh quá trình phục hồi kinh tế.
Tuy nhiên, thật không may cho những du khách như Victor, yêu cầu cách ly Trung Quốc đặt ra vẫn giữ nguyên. Feng Zijian, một quan chức tại CDC Trung Quốc cho biết: “Khi người dân trong nước đã phát triển một mức độ miễn dịch cao và hộ chiếu vaccine trở nên khả thi, Trung Quốc sẽ xem xét điều chỉnh các biện pháp chống dịch phù hợp.”
Tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 3/2021, Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường cho biết, Bộ đang chuẩn...
