Liệu công viên có thể thành "thỏi nam châm" hút khách?
Chia sẻ
Dù quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, song với hệ sinh thái đa dạng và tốc độ tăng trưởng của thị trường du lịch trong nước, Việt Nam vẫn còn dư địa khai thác tiềm năng của công viên ở các khu đô thị.
Tiến sĩ Jackie Ong, giảng viên cấp cao ngành Quản trị Du lịch và Khách sạn tại Đại học RMIT Việt Nam, cho biết du khách ngày nay, đặc biệt là giới trẻ, ngày càng ưa chuộng những không gian mở, năng động, nơi họ có thể thư giãn, chụp ảnh, thưởng thức ẩm thực địa phương hoặc tham gia sự kiện.
"Công viên là lựa chọn lý tưởng vì dễ tiếp cận, linh hoạt và thường miễn phí, phù hợp với nhiều đối tượng du khách", bà chia sẻ.
Những công viên được thiết kế bài bản có thể trở thành tài sản du lịch quý giá, là nơi tổ chức các sự kiện văn hóa, mang đến trải nghiệm địa phương sống động, cũng như những phong cảnh hấp dẫn thu hút du khách và có khả năng lan tỏa mạnh mẽ trên mạng xã hội.
Ngoài ra, công viên còn nâng cao chất lượng sống, thu hút đầu tư, và nếu được quy hoạch một cách chiến lược, có thể tạo ra doanh thu trực tiếp và gián tiếp từ các hoạt động như tổ chức sự kiện, cho thuê mặt bằng, ẩm thực và chi tiêu của du khách.
Công viên Sáng tạo nằm dọc bờ sông Sài Gòn đang là điểm "check-in" mới hấp dẫn người trẻ và du khách tại TP.HCM. Ảnh: Linh Huỳnh.
Tiềm năng chưa được khai thác
Các thành phố như Hà Nội, TP.HCM, Huế và Đà Nẵng sở hữu nhiều không gian xanh nằm ngay trung tâm với giá trị văn hóa, lịch sử lớn. Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Daisy Kanagasapapathy, Phó chủ nhiệm bộ môn Quản trị Du lịch và Khách sạn tại Đại học RMIT Việt Nam, phần lớn công viên vẫn chưa được phát triển, quảng bá hay tổ chức hoạt động hướng đến du lịch.
Ví dụ, công viên Thống Nhất ở Hà Nội tuy nằm ở vị trí trung tâm nhưng thiếu câu chuyện thu hút cũng như các tiện ích thân thiện với du khách. Công viên Tao Đàn ở TP.HCM thường chỉ sôi động vào dịp Tết với lễ hội hoa, còn lại khá yên ắng. Công viên Bạch Đằng dù ở vị trí đắc địa ven sông nhưng chủ yếu được dùng như trạm trung chuyển hơn là điểm đến tham quan. Thảo Cầm Viên dù mang giá trị di sản lớn nhưng hiếm khi được quảng bá như một điểm đến đáng chú ý.
Ngành du lịch Việt Nam đang có sự phát triển vượt bậc trong năm 2025. Ảnh: Unsplash.
Tiến sĩ Ong nhận định: "Vấn đề không nằm ở việc thiếu không gian xanh, mà là thiếu đòn bẩy, câu chuyện và thiết kế hướng đến du khách".
Bà cho rằng hầu hết du khách chỉ tình cờ ghé qua công viên, và ngay cả khi như vậy, họ cũng ít lưu lại lâu.
Thiếu thiết kế theo chủ đề, chuyện kể mang yếu tố văn hóa, các hoạt động trải nghiệm hay hạ tầng được nâng cấp, các công viên khó lòng xuất hiện trong lịch trình trải nghiệm của du khách, và đây là cơ hội đang bị bỏ qua một cách đáng tiếc.
Bài học từ các thành phố toàn cầu
Là một công dân Singapore, Tiến sĩ Ong lấy ví dụ về sức hút của các công viên được thiết kế bài bản ở đảo quốc này. Năm 2024, Gardens by the Bay thu hút gần 12 triệu lượt khách tham quan, còn Botanic Gardens, di sản thế giới được UNESCO công nhận, vẫn tiếp tục thu hút hơn hàng triệu du khách.
"Đây không chỉ là những không gian xanh, mà là trải nghiệm được định vị với câu chuyện, cách thiết kế và cơ sở hạ tầng hướng đến du khách toàn cầu. Thậm chí, những điểm đến nhỏ hơn như 'giếng trời' ở Fort Canning cũng gây sốt nhờ những góc ảnh đẹp", bà nói.
Trong khi đó, Namba Parks ở Osaka (Nhật Bản), khu vườn nằm trên sân thượng của trung tâm thương mại cao tám tầng, nơi thiên nhiên hòa mình với nhịp sống đô thị, mang đến hình mẫu lý tưởng để phát triển không gian xanh theo chiều dọc cho các thành phố đông dân. Các sự kiện theo mùa, đặc biệt là lễ hội hoa anh đào, mang lại doanh thu hàng triệu đô cho du lịch hằng năm.
Tiến sĩ Kanagasapapathy nhận định, sông Hàn ở Seoul là hình mẫu thú vị cho việc "thay áo'' công viên Bạch Đằng. Thành phố Seoul đã biến những bờ sông từng bị bỏ quên thành các khu giải trí sôi động với các xe đồ ăn lưu động, dịch vụ cho thuê xe đạp, lễ hội văn hóa và chợ đêm. Những công viên ven sông này hiện là các trung tâm giao lưu xã hội-kinh tế quan trọng, thu hút đông đảo cả người dân địa phương lẫn khách du lịch.
Tiến sĩ Daisy Kanagasapapathy (trái), Tiến sĩ Jackie Ong (phải). Ảnh: RMIT Việt Nam.
Nâng tầm công viên đô thị tại Việt Nam
Tiến sĩ Ong cho rằng, Việt Nam không nên sao chép rập khuôn các mô hình này mà vận dụng những chiến lược cốt lõi, thông qua thiết kế tinh tế, phối hợp với yếu tố văn hóa cùng hạ tầng thân thiện với du khách, phù hợp với bối cảnh địa phương.
Trước hết, Việt Nam cần đầu tư vào hạ tầng công viên phù hợp với du lịch. Theo Tiến sĩ Ong, việc cải thiện các yếu tố cơ bản như hệ thống chiếu sáng, biển chỉ dẫn đa ngôn ngữ, nhà vệ sinh, ghế nghỉ có mái che và lối đi rõ ràng có thể nâng cao đáng kể trải nghiệm của du khách và khiến các công viên ở Việt Nam trở nên thân thiện hơn với khách quốc tế.
Bà cũng cho rằng nên khai thác công viên theo hướng sinh thái và giáo dục. "Nhiều công viên, đặc biệt là những nơi có hệ sinh thái đa dạng hoặc hồ nước, rất phù hợp để phát triển du lịch sinh thái".
Những hoạt động như tour ngắm chim, khu vui chơi khám phá thiên nhiên cho trẻ em hay nâng cấp Thảo Cầm Viên thành trung tâm di sản và bảo tồn sinh học là những hướng tiếp cận có thể mang lại giá trị lâu dài.
Thảo Cầm Viên Sài Gòn. Ảnh: Sắc Trần.
Công viên cũng nên được kết nối qua các hành lang xanh và hành trình văn hóa thay vì là những điểm đến tách biệt. Chẳng hạn, Hà Nội có thể phát triển tuyến đi bộ hoặc đạp xe nối từ công viên Thống Nhất đến khu phố cổ. Tại TP.HCM, hành lang xanh ven sông có thể kết nối công viên Bạch Đằng với nhà hát Thành phố, các bảo tàng và chợ.
Tiến sĩ Ong nhận định: "Hướng tiếp cận này giúp công viên hòa quyện vào mạch du lịch đô thị, mở rộng hành trình khám phá của du khách ra ngoài những điểm đến quen thuộc".
Còn Tiến sĩ Kanagasapapathy thì nhấn mạnh cần tổ chức hoạt động quanh năm để giữ nhiệt cho công viên. Bà gợi ý: "Công viên Tao Đàn thường sôi động vào dịp Tết, vậy sao không mở rộng mô hình này ra suốt cả năm?".
Công viên Thống Nhất có thể trở thành không gian kể chuyện, triển lãm nghệ thuật hoặc tổ chức các hội chợ văn hóa cuối tuần. Trong khi đó, với vị trí đắc địa ven sông, công viên Bạch Đằng rất phù hợp để tổ chức chợ đêm, biểu diễn ngoài trời hoặc trình diễn tương tác ánh sáng.
Tiến sĩ Kanagasapapathy cũng chỉ ra cơ hội tôn vinh văn hóa ẩm thực đường phố nổi tiếng thế giới của Việt Nam. Ví dụ, có thể triển khai như khu ẩm thực tuyển chọn, cà phê ven sông có mái che và nhạc sống, hay các xe bán đồ ăn lưu động kết hợp cùng các sự kiện văn hóa như "Hương vị Việt Nam" luân phiên tổ chức hàng tuần ở công viên Bạch Đằng.
Đây là thời điểm chín muồi: công trình xây dựng cây cầu đi bộ dài 720 mét với thiết kế ấn tượng lấy cảm hứng từ hình dáng lá dừa nước nối liền bến Bạch Đằng và Thủ Thiêm, đã chính thức khởi công. Cầu được thiết kế với các sàn ngắm cảnh mở, làn đường dành cho xe đạp và các tiện ích hỗ trợ tiếp cận. Công trình dự kiến sẽ thu hút lượng lớn người đi bộ đổ về công viên, tạo nên một "sân khấu tự nhiên" cho các hoạt động ẩm thực và văn hóa, đồng thời đánh dấu một biểu tượng kiến trúc mới bên sông Sài Gòn.
Bên cạnh đó, thiết kế công viên phù hợp với văn hóa số cũng là điểm then chốt thu hút du khách trẻ. Tiến sĩ Kanagasapapathy cho biết: "Những điểm nhấn thiết kế đơn giản như cổng hoa, tường tranh bích họa hay hệ thống chiếu sáng sáng tạo có thể biến công viên thành điểm 'check-in' hấp dẫn cho Instagram. Hợp tác với người có tầm ảnh hưởng, nhiếp ảnh gia hoặc KOL có thể giúp tăng độ phủ và quảng bá du lịch một cách tự nhiên".
Phối cảnh 3D không gian cầu đi bộ bắc qua sông Sài Gòn.
Hai chuyên gia tóm lược rằng Việt Nam có đủ điều kiện thuận lợi về vị trí, khí hậu, văn hóa và sức sáng tạo. Chỉ với khoản đầu tư vừa phải, hợp tác liên ngành và thay đổi tư duy, các công viên có thể chuyển mình từ những không gian công cộng thụ động trở thành biểu tượng du lịch, nơi thiên nhiên giao hòa cùng văn hóa và ký ức.
Tiến sĩ Kanagasapapathy kết luận: "Câu hỏi đặt ra không phải là liệu công viên đô thị Việt Nam có thể trở thành điểm đến du lịch hay không, mà là bao giờ các thành phố như Hà Nội và TP.HCM mới nắm bắt cơ hội để đi đầu trong xu hướng du lịch xanh này".
Giữa dòng chảy đô thị hóa mạnh mẽ, Singapore vẫn giữ được bản sắc văn hóa sống động, ẩn hiện trong từng hơi thở...
