Biến không gian công cộng thành động lực phát triển cho TP.HCM
Chia sẻ
Trên hành trình trở thành đô thị đáng sống nhất thế giới, TP.HCM đang nỗ lực biến không gian công cộng thành "thỏi nam châm" thu hút đầu tư, từ đó, nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Tại tọa đàm "Không gian công cộng – Từ biểu tượng đô thị đến động lực tăng trưởng kinh tế" diễn ra vào ngày 23/12 vừa qua, một tư duy mới về quy hoạch đã được xác lập.
Các chuyên gia tham dự tọa đàm.
Trong bối cảnh quỹ đất ngày càng hạn hẹp, TP.HCM không còn nhìn nhận không gian công cộng như những công viên truyền thống thuần túy, mà xem đây là một tài sản chiến lược để cạnh tranh thu hút dòng vốn quốc tế và nhân lực chất lượng cao.
Thực tiễn từ các siêu đô thị như New York hay London đã chứng minh không gian công cộng là một khoản đầu tư sinh lợi.
Điển hình là dự án High Line tại New York đã kích hoạt làn sóng đầu tư tư nhân trị giá hàng tỷ USD, làm thay đổi hoàn toàn diện mạo đô thị.
Với TP.HCM, mục tiêu đạt tối thiểu 1m2 cây xanh/người và lọt Top 100 thành phố đáng sống vào năm 2030 đang đặt ra bài toán cấp bách về việc thay đổi cách tiếp cận nguồn lực.
Giải pháp đột phá từ cơ chế và tích hợp đa năng
Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là kinh phí duy tu và vận hành. Kiến trúc sư Steven Townsend, Giám đốc điều hành Studio Urban Design (SUDV), với hơn 30 năm kinh nghiệm quốc tế, từng chủ trì gần 100 dự án quy hoạch và thiết kế đô thị tại châu Á, nhấn mạnh rằng không gian công cộng đẳng cấp không thể dựa hoàn toàn vào ngân sách.
"TP.HCM nên kết nối các đơn vị quy hoạch, nhà đầu tư ngồi lại với nhau xây dựng một cơ chế hợp tác liên ngành, mang tính cộng tác cao, để tất cả các bên cùng có lợi. Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng đang và sẽ thu hút lượng vốn đầu tư rất lớn. Chính quyền Thành phố cần sớm triển khai những cơ chế này để điều chỉnh nguồn lực đầu tư đi đúng hướng, để mọi người đều được hưởng lợi", ông Steven Townsend nhấn mạnh.
Không gian bến Bạch Đằng thoáng mát, rộng rãi.
Giải pháp nằm ở sự cộng tác liên ngành giữa nhà nước và nhà đầu tư tư nhân. Việc vận dụng Nghị quyết 98 được xem là "đòn bẩy" quan trọng để Thành phố thí điểm các mô hình quản lý, định chế tài chính mới, từ đó xã hội hóa phát triển không gian công cộng đa chức năng.
Đặc biệt, cơ chế điều tiết giá trị địa tô gia tăng từ các bất động sản lân cận không gian công cộng cần được chú trọng. Nguồn lực này có thể tái đầu tư ngược lại cho chính các công viên, quảng trường, tránh tình trạng lợi ích chỉ rơi vào các dự án riêng lẻ trong khi hạ tầng công cộng thiếu kinh phí nâng cấp.
Bên cạnh đó, các chuyên gia gợi mở việc khai thác đặc thù sông nước ven kênh rạch và cả không gian trên cao để bù đắp cho sự thiếu hụt mặt đất. Không gian công cộng hiện đại cần được thiết kế đa năng: vừa là nơi sinh hoạt văn hóa, thương mại, vừa hỗ trợ điều hòa khí hậu và chống ngập.
Kiến trúc sư David Ching, chuyên gia quy hoạch, người từng giữ chức Giám đốc Quy hoạch và Phát triển tại Vườn chim Jurong (Singapore) cho rằng, TP.HCM cần tạo ra nhiều không gian kinh doanh thương mại, dịch vụ hơn nữa. Chẳng hạn dọc sông Sài Gòn hiện nay có rất nhiều cửa hàng, chuỗi tiệm cà phê, nhưng chúng cần được quy hoạch, sắp xếp lại để tránh che chắn tầm nhìn ra sông.
Katinat Thủ Thiêm đang là điểm check-in Thành phố được nhiều bạn trẻ yêu thích. Ảnh: Katinat.
Tầm nhìn kinh tế và chiến lược vận hành dài hạn
Ở góc độ kinh tế vĩ mô và thị trường, các chuyên gia khẳng định không gian công cộng chính là "chìa khóa" cho sự phát triển bền vững. TS Nguyễn Bá Hùng, chuyên gia Kinh tế trưởng tại Văn phòng ADB Việt Nam, bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với mục tiêu của Thành phố.
"TP.HCM đã đặt mục tiêu vào Top 100 thành phố đáng sống nhất thế giới vào năm 2030. ADB rất ủng hộ mục tiêu đó và hiện chúng tôi hỗ trợ các nước thành viên phát triển các đô thị đáng sống, với nguồn tài trợ khoảng 40,8 tỷ USD để phát triển một đô thị đáng sống", ông Hùng cho biết.
Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng thách thức không chỉ nằm ở khâu xây dựng: "Để phát triển không gian công cộng, xây dựng chỉ là bước đầu, vận hành và khai thác hiệu quả mới quyết định giá trị lâu dài của không gian công cộng. Nếu thiếu mô hình quản lý, vận hành phù hợp, không gian công cộng rất dễ xuống cấp và mất đi sức sống".
Người dân tản bộ tại công viên Bến Bạch Đằng. Ảnh: Zing.
Bên cạnh đó, khả năng tiếp cận cũng đóng vai trò then chốt. Không gian công cộng cần được kết nối thuận tiện với giao thông công cộng để mọi tầng lớp người dân đều có thể sử dụng. Đồng thời, các không gian này cần được thiết kế đa chức năng, vừa phục vụ sinh hoạt cộng đồng, vừa hỗ trợ điều hòa khí hậu, trữ nước, chống ngập và tăng khả năng chống chịu cho đô thị.
Đồng quan điểm về giá trị kinh tế, TS Sử Ngọc Khương, Giám đốc Cấp cao Bộ phận Đầu tư Savills Việt Nam, nhận định rằng không gian công cộng không phải yếu tố phụ trợ mà là một phần không thể tách rời của quy hoạch đô thị hiện đại.
Tiến sĩ phân tích, các đô thị sở hữu hệ thống không gian công cộng chất lượng thường có giá trị bất động sản bền vững hơn, thu hút dòng vốn dài hạn và gia tăng uy tín trong các thương vụ M&A quốc tế. Việc đầu tư không gian công cộng vì thế không chỉ mang lại lợi ích cho cộng đồng mà còn giúp chủ đầu tư nâng cao hiệu quả kinh doanh, đồng thời góp phần xây dựng diện mạo đô thị văn minh cho chính quyền địa phương.
"Để phát triển không gian công cộng hiệu quả, cần sự kết hợp đồng bộ của ba yếu tố then chốt gồm quy hoạch đô thị, nguồn lực kinh tế và vai trò của kiến trúc sư", ông Khương chia sẻ.
Ông Khương cũng phân tích mối liên hệ trực tiếp giữa không gian công cộng và giá trị kinh tế của các khu vực xung quanh. Những khu vực có công viên, khu vui chơi, quảng trường thường ghi nhận giá bất động sản cao hơn, tốc độ tiêu thụ sản phẩm nhanh hơn nhờ môi trường sống chất lượng.
Việc đầu tư không gian công cộng vì thế không chỉ mang lại lợi ích cho cộng đồng mà còn giúp chủ đầu tư nâng cao hiệu quả kinh doanh, đồng thời góp phần xây dựng diện mạo đô thị văn minh cho chính quyền địa phương.
Không gian công cộng có thể trở thành nguồn động lực tăng trưởng cho TP.HCM trong thời gian tới. Ảnh: Getty Images.
Với những hiến kế tâm huyết, TP.HCM đang đứng trước cơ hội lớn để "nắn" nguồn lực đầu tư đi đúng hướng, biến các không gian công cộng thành động lực tăng trưởng mới, thật sự nâng cao chất lượng sống cho mọi tầng lớp nhân dân.
Dù quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, song với hệ sinh thái đa dạng và tốc độ tăng trưởng của thị trường du...
