80 năm Cách mạng Tháng Tám: Bài học muôn đời về sức mạnh toàn dân
Chia sẻ
Chính sức mạnh đại đoàn kết dân tộc đã góp phần làm nên chiến thắng vĩ đại của cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đưa Việt Nam từ một nước thuộc địa, nửa phong kiến trở thành quốc gia độc lập, tự do.
Cách mạng Tháng Tám năm 1945: Sự kiện vĩ đại trong lịch sử Việt Nam
Cuối năm 1944, đầu năm 1945, cục diện chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Tình hình ấy mở ra một bước ngoặt có ý nghĩa chiến lược đối với cách mạng Việt Nam. Trung ương Đảng nhận định: đây là thời cơ "ngàn năm có một" để nhân dân ta vùng lên giành lại độc lập.
Ngày 22/12/1944, Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được thành lập tại khu rừng Trần Hưng Đạo ở châu Nguyên Bình, tỉnh Cao Bằng, do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy, trực tiếp tham gia chiến đấu bên cạnh các cơ sở, lực lượng dân quân ở các địa phương, đóng vai trò nòng cốt, quyết định sự thành công của Cách mạng Tháng Tám. Ảnh: TTXVN.
Ngay từ ngày 09/3/1945, Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã họp khẩn, ra chủ trương phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước rộng khắp. Ngày 12/3/1945, Trung ương ban hành Chỉ thị "Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta", khẳng định: "Đây là thời cơ tốt để nhân dân ta vùng lên giành độc lập".
Từ tháng 4 đến tháng 6/1945, Trung ương thống nhất các lực lượng vũ trang thành Việt Nam Giải phóng quân, thành lập các Ủy ban dân tộc giải phóng. Đầu tháng 5/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ Cao Bằng về Tuyên Quang, chọn Tân Trào làm căn cứ chỉ đạo toàn quốc. Ngày 04/6/1945, Khu Giải phóng Việt Bắc chính thức được thành lập.
Ngày 13/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa toàn quốc được thành lập và ban bố Quân lệnh số 1, chính thức phát động tổng khởi nghĩa.
Ngày 16/8/1945, Quốc dân đại hội họp tại Tân Trào, thông qua các quyết sách quan trọng: phê chuẩn lệnh tổng khởi nghĩa, quy định quốc kỳ, quốc ca và cử ra Ủy ban Giải phóng dân tộc Việt Nam (Chính phủ Lâm thời) do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu. Cùng thời điểm đó, Người gửi thư kêu gọi toàn dân, nhấn mạnh: "Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta".
Cuộc khởi nghĩa nổ ra ở khắp nơi, từ đồng bằng Bắc Bộ đến các tỉnh miền Trung như Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên Huế, Khánh Hòa…
Chiều 16/8/1945, theo chỉ đạo của Ủy ban Khởi nghĩa, một đơn vị Giải phóng quân do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy xuất phát từ Tân Trào, tiến về giải phóng thị xã Thái Nguyên - mở màn cho chiến dịch quân sự hỗ trợ tổng khởi nghĩa. Cùng lúc, lực lượng vũ trang Chiến khu Trần Hưng Đạo phối hợp đánh chiếm các địa phương như Hải Ninh, Quảng Yên, Kiến An; ở miền Trung, lực lượng cách mạng tại Quảng Ngãi chiếm dinh tỉnh trưởng ngay trong đêm 16/8, chính quyền tay sai sụp đổ không kịp trở tay.
Ngày 18/8/1945, các tỉnh Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam là những địa phương đầu tiên giành được chính quyền tại tỉnh lỵ - tạo khí thế bừng bừng khắp cả nước.
Tại Hà Nội, chiều 17/8/1945, hàng vạn quần chúng từ nội, ngoại thành tham gia mít tinh lớn tại Nhà hát Lớn, rồi tuần hành qua các phố trung tâm, hô vang khẩu hiệu "Ủng hộ Việt Minh!", "Việt Nam độc lập!". Ngày 18/8/1945, cờ đỏ sao vàng rực rỡ trên nhiều tuyến phố chính. Đỉnh cao là ngày 19/8/1945: cuộc tổng khởi nghĩa nổ ra với khí thế áp đảo. Các đội tự vệ chiến đấu và quần chúng cách mạng chiếm phủ Khâm sai Bắc Bộ, Sở Cảnh sát, Sở Bưu điện, Trại Bảo an binh…; chính quyền Bảo Đại - Trần Trọng Kim tan rã. Đêm 19/8/1945, chúng ta hoàn toàn làm chủ Thủ đô.
Ngày 19/8/1945, hàng chục vạn người dân Hà Nội và các tỉnh lân cận theo các ngả đường đổ về Quảng trường Nhà hát Lớn Hà Nội biểu tình hưởng ứng cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền. Ảnh: TTXVN.
Ở Huế, ngày 20/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa tỉnh được thành lập. Từ ngày 21/8/1945, hàng loạt cuộc biểu tình thị uy diễn ra, tạo thế áp đảo. Ngày 23/8/1945, hàng vạn người tiến vào thành phố, chiếm các công sở trọng yếu và giành chính quyền trong hòa bình.
Tại Sài Gòn - Gia Định, Xứ ủy Nam Kỳ ấn định ngày khởi nghĩa là 25/8/1945. Sáng hôm đó, các đoàn công nhân, nông dân, thanh niên từ Gia Định, Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Mỹ Tho đổ về trung tâm thành phố. Quần chúng chiếm lĩnh Sở Mật thám, Sở Cảnh sát, Bưu điện, nhà ga, nhà máy điện… chính quyền bù nhìn nhanh chóng sụp đổ, chính quyền cách mạng được thiết lập.
Tại Sài Gòn, ngày 25/8/1945, hơn một triệu quần chúng nội thành và ven đô cùng một số tỉnh lân cận tiến hành biểu tình, tuần hành vũ trang khổng lồ, lật đổ chính quyền phát xít Nhật. Ảnh: TTXVN.
Thắng lợi vang dội tại ba đô thị lớn: Hà Nội, Huế, Sài Gòn đã tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ. Từ thành thị đến nông thôn, từ miền xuôi đến miền ngược, từ đất liền đến hải đảo - phong trào khởi nghĩa dâng lên như vũ bão.
Ở nhiều đảo như Côn Đảo, Lý Sơn, Cát Bà, Bạch Long Vĩ, Hòn Gai, Vân Đồn…, phong trào khởi nghĩa hưởng ứng Tổng khởi nghĩa Tháng Tám cũng diễn ra mạnh mẽ, đồng thời với các địa phương trên đất liền, thể hiện tinh thần yêu nước sục sôi, ý chí tự lực, tự cường và khát vọng độc lập của toàn dân tộc.
Các tổ chức Việt Minh, lực lượng tự vệ và quần chúng yêu nước đã nhanh chóng phát động các cuộc mít tinh, biểu tình, tước vũ khí của lính bảo an, chiếm các công sở và tuyên bố chính quyền về tay nhân dân.
Chỉ trong vòng 15 ngày, từ giữa đến cuối tháng 8 năm 1945, cuộc Tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi hoàn toàn trên phạm vi cả nước. Ngày 30/8/1945, vua Bảo Đại tuyên bố thoái vị, chấm dứt hoàn toàn chế độ phong kiến kéo dài hàng nghìn năm.
Ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, trịnh trọng tuyên bố quyền độc lập, tự do, bình đẳng của dân tộc Việt Nam trước thế giới. Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, đánh dấu sự mở đầu kỷ nguyên độc lập, tự do và làm chủ vận mệnh đất nước của dân tộc.
Tinh thần Cách mạng Tháng Tám bất diệt
Thắng lợi năm 1945 đã mở đường cho sự hình thành và phát triển của Nhà nước cách mạng. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta tiếp tục giành những thắng lợi vĩ đại trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, bảo vệ và thống nhất Tổ quốc. Trên nền tảng đó, công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội được tiến hành, từng bước khẳng định con đường đi lên của dân tộc.
Từ năm 1986, đất nước bước vào thời kỳ Đổi mới nhưng tinh thần Cách mạng Tháng Tám vẫn tiếp tục tỏa sáng. Đổi mới đã đem lại những thành tựu to lớn, toàn diện cho đất nước. Theo đó, kinh tế tăng trưởng ổn định, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng hiện đại; đời sống nhân dân không ngừng cải thiện; văn hóa - xã hội phát triển; quốc phòng - an ninh được củng cố; vị thế và uy tín quốc tế ngày càng được nâng cao.
Đại hội VI của Đảng Cộng sản Việt Nam 1986. Nguồn: Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh.
Chính tinh thần độc lập - tự chủ, sáng tạo - đổi mới, đoàn kết - đồng lòng từ Cách mạng Tháng Tám đã trở thành động lực cho công cuộc hội nhập, giúp Việt Nam vượt qua nhiều khó khăn, thử thách.
Đại đoàn kết toàn dân tạo nên sức mạnh
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Quang Hải, nguyên Viện trưởng Viện Sử học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, thắng lợi của đất nước trở thành nguồn cổ vũ tinh thần to lớn cho các dân tộc thuộc địa, chứng minh rằng: một dân tộc dù nhỏ bé, nếu biết đoàn kết và kiên cường, vẫn có thể làm nên những chiến thắng vĩ đại, đập tan xiềng xích nô lệ của thực dân.
Lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: "Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết; Thành công, thành công, đại thành công" đến nay vẫn còn nguyên giá trị lý luận và thực tiễn.
Muốn đoàn kết, phải có bình đẳng, tôn trọng, tin cậy và giúp đỡ lẫn nhau. Niềm tin ấy cần được xây dựng, củng cố và vun đắp lâu dài, trong đó niềm tin giữa nhân dân với Đảng, Nhà nước thông qua đội ngũ cán bộ các cấp là yếu tố then chốt.
Người dân TP.HCM đạp xe diễu hành mừng ngày thống nhất đất nước 30/4 lịch sử. Ảnh: Hữu Long.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Minh, Viện trưởng Viện Dân tộc học và Tôn giáo học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đại đoàn kết toàn dân tộc không chỉ là khẩu hiệu chính trị, mà là giá trị tinh thần tạo nên nền tảng sức mạnh to lớn cho quốc gia. Vì vậy, chính sách dân tộc phải đặt mục tiêu cốt lõi là gắn kết quan hệ giữa các tộc người với quốc gia, củng cố ý thức quốc gia, xây dựng một cộng đồng dân tộc thống nhất.
Chính sách dân tộc phải xem người dân là chủ thể sáng tạo, chủ thể khởi nghiệp để khơi dậy ý chí tự cường, năng lực nội sinh, phù hợp với đặc điểm, điều kiện từng vùng, từng cộng đồng.
Đồng thời, tại các khu vực biên giới, hải đảo xa xôi, việc tăng cường ý thức quốc gia, văn hóa quốc gia, ngôn ngữ quốc gia, biểu tượng quốc gia và thiết chế quản trị quốc gia cho mọi tộc người cũng là điều cấp thiết. Bởi lẽ, đây không chỉ là những vùng đặc thù về kinh tế - xã hội, mà còn giữ vai trò bảo vệ biên cương lãnh thổ quốc gia.
Cũng theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Văn Minh, muốn chính sách dân tộc đi vào chiều sâu, cần chú trọng giáo dục, đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, gắn với xây dựng hệ thống chính trị và đội ngũ cán bộ vững mạnh.
Song song đó, tăng cường quan hệ dân tộc truyền thống tốt đẹp, vun đắp lòng tự hào dân tộc và chủ nghĩa yêu nước chân chính, nhất là ở vùng biên giới, để người dân gắn bó một lòng với Đảng, với Tổ quốc. Đồng thời, phải bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của từng tộc người gắn kết với việc phát triển các giá trị chung của quốc gia. Đây cũng chính là cách thiết thực để củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nền tảng sức mạnh làm nên thắng lợi lịch sử của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và sức bật của dân tộc trong kỷ nguyên mới.
Lễ kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9 sắp diễn ra. Theo Tiến sĩ Bùi Quốc Liêm, giảng viên ngành Truyền thông chuyên nghiệp tại...
