TP.HCM phát huy di sản điện ảnh, khẳng định vị thế 'Thành phố Sáng tạo'

Từ di sản điện ảnh hào hùng, TP.HCM đã hiện thực hóa giấc mơ trở thành Thành phố Sáng tạo Điện ảnh đầu tiên của Đông Nam Á. Danh hiệu này là đòn bẩy chiến lược để thành phố khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa toàn cầu.

Gần 8 tháng sau ngày nộp hồ sơ ứng cử (3/3/2025), TP.HCM - trung tâm điện ảnh hàng đầu cả nước chính thức gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO (UCCN) ở lĩnh vực Điện ảnh (31/10/2025), hiện thực hóa "giấc mơ" Thành phố Sáng tạo Điện ảnh đầu tiên của Đông Nam Á.

Trên hành trình này, Thành phố nhận được sự chỉ đạo sâu sát của các cấp lãnh đạo; sự bền bỉ, quyết tâm của các sở ngành, ban biên soạn hồ sơ; sự tham vấn, ủng hộ từ các chuyên gia trong nước và quốc tế; sự huy động tham gia, hợp tác của nhiều bên liên quan, đặc biệt là cộng đồng làm phim, doanh nghiệp điện ảnh cùng đông đảo công chúng khán giả yêu mến nghệ thuật thứ 7.

TP.HCM - Thành phố Sáng tạo Điện ảnh đầu tiên của Đông Nam Á.

Với sự công nhận quốc tế về tầm vóc, năng lực và đóng góp trong mạng lưới các đô thị thế giới, TP.HCM sẽ trở thành nhân tố trọng yếu trong lĩnh vực điện ảnh quốc gia và khu vực, khẳng định vị thế trên bản đồ văn hóa và sáng tạo toàn cầu.

"Danh hiệu cao quý này không phải là một đích đến mà là một sự khởi đầu, đặt lên vai Thành phố những trọng trách lớn hơn, cao cả hơn. Và chúng tôi nhận thức sâu sắc rằng, việc gia nhập Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO đồng nghĩa với việc Thành phố phải chung tay cùng các thành viên toàn cầu thúc đẩy sự phát triển bền vững dựa trên văn hóa và sáng tạo", Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được phát biểu tại lễ khai mạc Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 24 và lễ công bố TP.HCM - Thành phố Sáng tạo Điện ảnh, tối 21/11.

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được nhìn nhận Thành phố đang đứng trước cơ hội thúc đẩy sự phát triển bền vững dựa trên văn hóa và sáng tạo.

Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO (UCCN) thành lập 2004, hiện có 408 thành viên tại hơn 100 quốc gia, trên 8 lĩnh vực: Thủ công và Nghệ thuật Dân gian, Thiết kế, Điện ảnh, Ẩm thực, Văn học, Nghệ thuật Truyền thông, Âm nhạc, Kiến trúc. UCCN thúc đẩy hợp tác giữa các thành phố xem sáng tạo là yếu tố chiến lược cho phát triển đô thị bền vững, bao trùm, đặt các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo vào trung tâm kế hoạch phát triển địa phương, đồng thời tích cực tham gia hoạt động hợp tác quốc tế.

"Các Thành phố Sáng tạo UNESCO minh chứng rằng văn hóa và các ngành công nghiệp sáng tạo có thể là động lực cụ thể cho sự phát triển", bà Audrey Azoulay, Tổng Giám đốc UNESCO.

Di sản điện ảnh: Thành phố qua những thước phim

Đại lễ 30/4, Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối của Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên trở thành "bom tấn" với doanh thu gần 200 tỷ, mở đầu "cơn sốt" phòng vé kéo dài suốt năm 2025. Phim do các đơn vị tư nhân phối hợp sản xuất. TP.HCM tự hào góp sức trong quá trình sản xuất cũng như hậu kỳ, tạo điều kiện tốt nhất để tác phẩm ra mắt đúng dịp trọng đại.

Qua phim, câu chuyện về cuộc chiến không cân sức từ lòng đất của quân dân Củ Chi nhỏ bé, kiên cường được lan tỏa mạnh mẽ, khơi dậy lòng yêu nước, giáo dục truyền thống cách mạng, nhất là với Gen Z, Gen Y. Địa đạo làm giàu thêm di sản điện ảnh của Thành phố và nước nhà.

"Địa đạo - Mặt trời trong bóng tối" ghi dấu ấn trong dịp đất nước kỷ niệm Đại lễ.

Cũng nhân Đại lễ 30/4, 50 tác phẩm văn học nghệ thuật tiêu biểu của TP.HCM sau 50 năm thống nhất đã vinh danh 6 bộ phim vàng son: Cánh đồng hoang (1979, Nguyễn Hồng Sến), Ván bài lật ngửa (1982-1987, 8 tập, Lê Hoàng Hoa), Biệt động Sài Gòn (1985, 4 tập, NSND Long Vân), Vị đắng tình yêu (1990, Lê Xuân Hoàng), Ngọc trong đá (1990, Trần Cảnh Đôn), Mê Kông ký sự (2006, 92 tập, NSND Phạm Khắc, Dư Kim Hoàng, Lý Quang Trung, Nguyễn Hoàng).

Các tác phẩm phản ánh sức sáng tạo phong phú, tình yêu nghệ thuật sâu sắc của đội ngũ các thế hệ làm phim ở Thành phố Bác, cũng là những thước phim sống động về Sài Gòn - TP.HCM qua các chặng đường lịch sử.

Và còn nhiều nữa các phim khác: Sài Gòn vui chiến thắng, Mùa gió chướng, Mối tình đầu… ghi dấu thời kỳ giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (1945-1975). Ngày hội non sông, Thành phố của mỗi chúng ta, Xa và gần, Song lang… ghi dấu thời kỳ kiến thiết, xây dựng đất nước (1976-1985). Sài Gòn anh yêu em, Có căn nhà nằm nghe nắng mưa, Em và Trịnh, Mai… ghi dấu thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển (1986-2025).

Từ cận cảnh, trung cảnh đến toàn cảnh, Thành phố hiện lên vừa như bối cảnh quay phim, vừa là nguồn cấp chất liệu điện ảnh, đầy ắp những câu chuyện về thiên nhiên, văn hóa, con người Sài Gòn - TP.HCM, Nam Bộ, gắn chặt vận mệnh dân tộc, tương lai đất nước.

Qua phim, còn góp phần quảng bá hình ảnh điểm đến vừa truyền thống, bản sắc, vừa hiện đại, năng động, mời gọi du khách khám phá, trải nghiệm, phát triển du lịch của Thành phố phương Nam.

Các diễn viên trên phim trường Địa đạo, mô phỏng lại khung cảnh thời chiến ác liệt tại di tích Địa đạo Củ Chi, TP.HCM.

Nhưng không chỉ thế. Đằng sau các bộ phim là sự trưởng thành của điện ảnh Việt Nam nói chung và TP.HCM nói riêng, dẫu biết rằng, vẫn còn khá chênh lệch khoảng cách so với các nền điện ảnh tiên tiến trên thế giới.

Theo Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM, lĩnh vực điện ảnh hiện có 935 doanh nghiệp với 9.294 lao động, doanh thu 500 triệu USD (2024), đóng góp 0,43% GRDP, chiếm khoảng 40% thị trường điện ảnh Việt. TP.HCM hiện có 10 hệ thống rạp, 52 cụm rạp, 295 phòng chiếu, 184 không gian sáng tạo, thực hành nghệ thuật chuyên nghiệp, cùng hơn 100 nhà sản xuất phim.

Thành phố đã tổ chức thành công Liên hoan phim quốc tế TP.HCM (HIFF) lần I - 2024 với các hoạt động sôi nổi, hướng tới trở thành sự kiện thường niên.

Tương lai công nghiệp văn hóa: Thành phố sáng tạo toàn cầu

Phát triển công nghiệp văn hóa là con đường tất yếu trong kỷ nguyên mới. Trước sáp nhập, TP.HCM đã triển khai Đề án Phát triển ngành công nghiệp văn hóa đến năm 2030 theo chủ trương của Đảng, chiến lược của Chính phủ. Theo đó, đặt mục tiêu đến năm 2030, công nghiệp văn hóa tăng trưởng bình quân 12%/năm, đóng góp 7-8% GRDP. Đề án xác định Điện ảnh là một trong 8 lĩnh vực tiềm năng, thế mạnh, TP.HCM ưu tiên phát triển.

Sau hợp nhất, Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần I, nhiệm kỳ 2025-2030 xác định "du lịch và công nghiệp văn hóa" là 1 trong 5 trụ cột quan trọng để phát triển siêu đô thị mới. Chắc chắn, không thể thiếu điện ảnh.

Đạo diễn Bùi Thạc Chuyên trao đổi cùng các diễn viên trong phim Địa đạo.

Danh hiệu Thành phố Sáng tạo Điện ảnh kỳ vọng là đòn bẩy, chất xúc tác để TP.HCM từng bước nâng tầm ngành công nghiệp điện ảnh, bắt kịp xu thế phát triển. Điện ảnh sẽ trở thành xương sống của các ngành công nghiệp văn hóa và sáng tạo - cốt lõi nền kinh tế sáng tạo của đô thị sáng tạo toàn cầu.

Trước nỗ lực xúc tiến gia nhập UCCN, Trưởng Đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Jonathan M. Baker đánh giá: "TP.HCM đã thể hiện vai trò lãnh đạo mạnh mẽ cùng sự phối hợp chặt chẽ giữa các thiết chế văn hóa, các trường đại học, cộng đồng sáng tạo và các đối tác tư nhân, tất cả cùng chung tay xây dựng một hệ sinh thái điện ảnh sôi động, sáng tạo và có tầm nhìn hướng tới tương lai".

Từ sáng kiến, TP.HCM sẽ chuyển hóa thành các hành động cụ thể, thiết thực. Vận hội lớn mở ra phía trước. "Tôi tin rằng, với sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị và sự hưởng ứng của cộng đồng, Thành phố chúng ta sẽ thành công trong việc xây dựng một nền điện ảnh không chỉ giàu tính nghệ thuật mà còn đậm tính nhân văn, vì một TP.HCM sáng tạo, phát triển và văn minh", Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được bày tỏ.

TP.HCM chính thức trở thành Thành phố sáng tạo điện ảnh UNESCO

Danh hiệu này ghi nhận những nỗ lực không ngừng của TP.HCM trong phát triển công nghiệp văn hóa, thúc đẩy sáng tạo nghệ...