Thu về, thương ơi… hoa sữa

Có lẽ từ lâu lắm rồi, hoa sữa đã được xem như một biểu tượng của mùa thu Hà Nội. Nhắc đến hoa sữa, người ta sẽ nghĩ ngay đến một Hà Nội thơm tho mỗi độ thu về. Nhất là đối với những người xa Hà Nội, hoa sữa dường như là nỗi nhớ, là niềm hoài niệm.

Có lẽ từ lâu lắm rồi, hoa sữa đã được xem như một biểu tượng của mùa thu Hà Nội. Nhắc đến hoa sữa, người ta sẽ nghĩ ngay đến một Hà Nội thơm tho mỗi độ thu về. Nhất là đối với những người xa Hà Nội, hoa sữa dường như là nỗi nhớ, là niềm hoài niệm.

Để rồi loài hoa ấy đi vào thơ ca nhạc họa như một người tình nồng nàn thủa mới biết yêu. Viết về loài hoa trắng tinh khôi, cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn kể bằng ngôn ngữ đầy yêu thương: "Hà Nội mùa thu, mùa thu Hà Nội, mùa hoa sữa về, thơm từng cơn gió. Mùa cốm xanh về thơm bàn tay nhỏ phố sữa vỉa hè thơm bước chân qua....".

Nhà thơ Nguyễn Phan Hách cũng viết “Hôm ấy mùa thu anh vẫn nhớ/ Hoa sữa thơm ngây ngất bên hồ”. Bài thơ đã nhanh chóng trở thành thi phẩm làm say đắm lòng người.

Dẫn chứng như thế để thấy hoa sữa thật sự là một biểu tượng của Hà Nội. Ai đi ngang qua mùa thu Hà Nội, đi ngang qua những con đường “run run heo may” của Hà Nội mà chẳng nhớ thương về loài hoa ấy. Trắng tinh khôi và thơm đến nao lòng,

Rồi thì vài năm trở lại đây, báo chí ồ át đưa tin về hoa sữa, nhưng theo một nghĩa khác… Hoa sữa “thơm từng cơn gió” ngày nào giờ… hắc quá khiến người Hà Nội khiếp sợ.

Rồi thì các nhà khoa học vào cuộc và chỉ ra, hoa sữa tên khoa học là Alstonia scholaris L. R. Br. thuộc chi Hoa Sữa, họ Trúc đào (Apocynaceae). Cây có thân khá cao, vỏ dày, chảy nhựa như sữa nên gọi là hoa sữa.

Mùa hoa sữa thực sự bắt đầu từ cuối tháng 9 và kéo dài đến khoảng đầu tháng 12 dương lịch. Từng cây đơm hoa trắng, theo gió heo may đưa hương hoa bay xa.

Các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng, hoa sữa có nhiều tác hại với sức khỏe khi mùi của chúng quá nồng nặc như dễ gây cảm giác choáng váng, mệt mỏi, khó thở.

Ngoài ra, phấn hoa sữa nhiều còn dễ làm người già, trẻ nhỏ viêm mũi dị ứng, viêm phế quản. Những người có tiền sử hen suyễn, viêm xoang thì càng bị dai dẳng hơn.

Hoa sữa thực sự đã trở thành nỗi ám ảnh. Khi những bông hoa trắng muốt bắt đầu nở rộ trên các tuyến phố, cũng là lúc người dân than trời vì khổ. Rồi từ cái khổ này, nhiều chuyện bi hài xảy ra.

Vào năm 2019, hàng cây hoa sữa dày đặc dọc phố Trích Sài (phường Bưởi, quận Tây Hồ) gây sự khó chịu cho người dân được di chuyển lên khu xử lý rác thải Nam Sơn (huyện Sóc Sơn) với mục đích vừa tạo cảnh quan, vừa giúp khuếch tán mùi hôi thối của bãi rác.

Tuy nhiên, sau một thời gian trồng, người dân sống gần khu bãi rác lại đề nghị di chuyển hàng cây hoa sữa trên vì mùi hoa ảnh hưởng đến cuộc sống của họ trong khi chẳng giúp ích gì cho việc xử lý mùi rác thải khủng khiếp nơi đây.

Bi hài hơn, nhiều người dân còn đòi kiện hoa sữa, chặt bỏ hoa sữa.

Thật ra, lỗi đâu phải hoa sữa. Lỗi là ở chúng ta, khi đua nhau trồng hoa sữa ở mức độ dày đặc. Ở Hà Nội không thiếu những con phố được mệnh danh là phố hoa sữa, đường hoa sữa khi cứ đi vài m lại có một cây.

Có rất nhiều lý do khiến chúng ta thi nhau trồng hoa sữa. Vì yêu hoa sữa, còn vì đây là loài cây có ưu điểm mọc nhanh, tương đối cao, tán xòe rộng và nhanh có bóng mát, lại có mùi thơm, nên cứ thế trồng, nhắm mắt trồng.

Nhưng đâu có phải cứ trồng là được. Ngày xưa hoa sữa trồng ít thôi, xen với sấu và nhiều loại cây khác, khi sữa nở hoa chỉ tạo mùi thoang thoảng trong gió, thơm đến dễ chịu. Còn giờ đây, khắp nơi chỗ nào cũng thấy hoa sữa, vào đúng dịp hoa nở rộ, mùi sữa ngào ngạt, hắc nồng đến ngạt thở thì hoa sữa đáng sợ là phải.

Xin hãy trả lại vẻ đẹp nồng nàn cho hoa sữa, cho mùa thu của Hà Nội. Chỉ vì lòng tham, sự thiếu hiểu biết, sự yêu mến không đúng cách của chúng ta đã biến hoa sữa từ biểu tượng thành nỗi khiếp đảm của bao người.

Người xưa có câu, yêu thôi, đừng yêu quá. Với hoa sữa cũng vậy. Cây hoa sữa không nằm trong danh mục cây xanh cấm trồng, nhưng luôn được khuyến cáo kèm theo là trồng khu vực ven đô, xa khu dân cư, với mật độ cây thưa để không ảnh hưởng đến môi trường… Hãy trồng thế nào cho đúng, cho vừa đủ để trả lại vẻ đẹp cho hoa sữa, trả lại biểu tượng mùa thu cho Hà Nội.