Du lịch Việt Nam: Dấu ấn 65 năm trong hành trình 80 năm của đất nước
Chia sẻ
Góp phần vào hành trình xây dựng và phát triển đất nước trong 80 năm qua, ngành du lịch đã vươn mình mạnh mẽ nhờ các chính sách đột phá, trở thành kinh tế mũi nhọn.
Trải qua 65 năm xây dựng và phát triển (1960-2025), ngành du lịch Việt Nam đã thực hiện một cuộc chuyển mình ngoạn mục, ghi dấu ấn bằng một hành trình đầy ấn tượng. Từ những bước đi đầu tiên còn khiêm tốn, du lịch đã vươn lên khẳng định vị thế của một ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp ngày càng quan trọng vào sự phát triển kinh tế-xã hội chung của đất nước.
Thành tựu đó không phải là sự cộng hưởng ngẫu nhiên, mà là kết tinh từ một tầm nhìn chiến lược, xuyên suốt, được cụ thể hóa bằng những quyết sách mang tính đột phá của Đảng và Chính phủ qua các thời kỳ.
Mỗi chính sách, ở từng giai đoạn lịch sử, thật sự đóng vai trò như một “đường băng vàng”, tuần tự mở ra những cơ hội, khơi thông nguồn lực, tạo đà cho du lịch Việt Nam hội nhập và cất cánh.
Vịnh Hạ Long - Di sản thiên nhiên Thế giới tại Việt Nam, một trong những điểm đến nổi tiếng của đất nước, thu hút khách nội địa và quốc tế. Ảnh: Getty Images.
Tư duy chiến lược “mở khóa” tiềm năng, đưa du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn
Nghị quyết 08-NQ/TW, ban hành ngày 16/1/2017 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn chính là điểm tạo ra bước nhảy vọt lịch sử trong tiến trình phát triển 65 năm ngành du lịch Việt Nam. Đây được xem là “chìa khóa vàng” quan trọng bậc nhất, đánh dấu một cuộc cách mạng trong tư duy và định hướng chiến lược của Đảng và Nhà nước đối với ngành du lịch.
Trước thời điểm này, du lịch vẫn thường được nhìn nhận là một ngành dịch vụ “ăn chơi, nhảy múa” (theo cách nói vui của dân trong ngành). Tuy nhiên, Nghị quyết 08-NQ/TW đã chính thức xác lập một vị thế hoàn toàn mới cho ngành công nghiệp không khói tại Việt Nam: một ngành kinh tế tổng hợp, có tính liên ngành, liên vùng, xã hội hóa cao, mang nội dung văn hóa sâu sắc và có khả năng đóng góp lớn vào GDP quốc gia.
Khách du lịch ngồi xích lô, dạo quanh Phố cổ Hội An. Ảnh: Samart Boonyang.
Bước ngoặt về tư duy này đã tạo ra một cú hích mạnh mẽ trên thực tế. Thứ nhất, tạo ra động lực phát triển cộng hưởng. Khi được xác định là “kinh tế mũi nhọn”, du lịch trở thành đầu tàu kéo theo sự phát triển của hàng loạt các ngành, lĩnh vực khác như giao thông vận tải, xây dựng, bưu chính viễn thông, thương mại, nông nghiệp và y tế. Một sân bay mới được xây dựng, một tuyến đường cao tốc được mở ra, nhiều dự án đường sắt đô thị được tiến hành không chỉ phục vụ dân sinh mà còn trực tiếp phục vụ cho mục tiêu đưa đón khách du lịch.
Thứ hai, huy động được sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị. Kể từ khi có Nghị quyết 08, các cấp ủy Đảng, chính quyền từ Trung ương đến địa phương đã nhận thức sâu sắc hơn về vai trò của du lịch, từ đó chủ động xây dựng các chương trình hành động, ban hành cơ chế, chính sách đặc thù và ưu tiên nguồn lực để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho du lịch phát triển. Sự vào cuộc đồng bộ này đã tạo ra một luồng sinh khí mới, khơi thông những điểm nghẽn tồn tại nhiều năm, đặc biệt trong hạ tầng giao thông, giúp ngành du lịch thật sự bứt phá.
Giai đoạn 2017-2019 là minh chứng cho một giai đoạn phát triển bùng nổ và hiệu quả nhất trong lịch sử ngành. Nếu năm 2016 (trước khi có Nghị quyết), Việt Nam đón khoảng 10 triệu lượt khách quốc tế, thì con số này đã tăng vọt lên 12,9 triệu lượt vào năm 2017, 15,5 triệu lượt vào năm 2018 và đạt đỉnh lịch sử với hơn 18 triệu lượt vào năm 2019. Tốc độ tăng trưởng trung bình đạt khoảng 22%/năm.
Vào thời điểm đó, tốc độ tăng trưởng của các “cường quốc” du lịch trong khu vực Đông Nam Á đang đi vào thế bão hòa. Philippines và Indonesia đạt mức tăng trưởng khoảng 10-12%/năm, Singapore vẫn giữ thế ổn định với mức tăng khiêm tốn 5%/năm, còn Malaysia lại có khuynh hướng giảm nhẹ, do đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ Thái Lan, đất nước “Chùa Vàng” với mức tăng trưởng ngành du lịch khoảng 7%/năm.
Cũng trong giai đoạn này, tổng thu từ khách du lịch đã tăng từ khoảng 400 nghìn tỷ đồng năm 2016 lên hơn 755 nghìn tỷ đồng (tương đương 32,8 tỷ USD) vào năm 2019. Quan trọng hơn, năm 2019, ngành du lịch đã đóng góp trực tiếp khoảng 9,2% vào GDP cả nước, khẳng định rõ nét vai trò ngành kinh tế mũi nhọn.
Từ đây, ngành du lịch Việt Nam chính thức nâng cao vị thế. Năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam theo đánh giá của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) năm 2019 tăng 4 bậc so với năm 2017, xếp hạng 63/140 nền kinh tế. Đặc biệt, Việt Nam đã liên tiếp được vinh danh tại các giải thưởng uy tín toàn cầu như “Điểm đến Di sản hàng đầu thế giới” và “Điểm đến hàng đầu châu Á” của Giải thưởng Du lịch Thế giới (World Travel Awards).
Chủ tịch kiêm Nhà sáng lập tổ chức Giải thưởng Du lịch Thế giới (World Travel Awards) Graham Cooke trao cúp giải thưởng cho Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Nguyễn Trùng Khánh vào tháng 9/2024. Ảnh: TITC.
“Rã băng” và hồi sinh sau đại dịch
Khi ngành du lịch đang trên đà phát triển đỉnh cao vào năm 2019, đại dịch COVID-19 ập đến như một cú sốc bất ngờ, khiến mọi hoạt động gần như đóng băng. Trong giai đoạn khó khăn và thách thức chưa từng có này, vai trò chỉ đạo sát sao, quyết liệt của Chính phủ và trực tiếp là Thủ tướng Chính phủ đã trở thành yếu tố then chốt, giúp ngành du lịch không gục ngã và từng bước phục hồi mạnh mẽ.
Nghị quyết 82/NQ-CP ngày 18/5/2023 của Chính phủ được xem là “cú hích” quan trọng bậc nhất. Văn bản này không chỉ đơn thuần là lời kêu gọi mà đã đưa ra một chương trình hành động tổng thể, xác định rõ 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để “đẩy nhanh phục hồi, tăng tốc phát triển du lịch hiệu quả, bền vững”.
Nghị quyết 82 đã tháo gỡ nhiều điểm nghẽn về cơ chế, chính sách, sản phẩm và công tác quảng bá, tạo ra một hành lang pháp lý thông suốt để các địa phương và doanh nghiệp tự tin triển khai các kế hoạch phục hồi.
Tiếp nối tinh thần đó, Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 23/2/2024 của Thủ tướng Chính phủ một lần nữa khẳng định quyết tâm thúc đẩy du lịch phát triển toàn diện. Chỉ thị nhấn mạnh phương châm hành động mới, cũng là “chìa khóa” để giải quyết các vấn đề cố hữu của ngành: “Liên kết chặt chẽ - Phối hợp nhịp nhàng - Hợp tác sâu rộng”. Phương châm này yêu cầu sự vào cuộc đồng bộ, phá bỏ tư duy cục bộ, cát cứ giữa các ngành, địa phương và doanh nghiệp để tạo nên sức mạnh cộng hưởng, hướng tới mục tiêu phát triển du lịch nhanh và bền vững.
Hình ảnh các cụ bà H'Mông quây quần thưởng thức bữa ăn. Nét văn hóa mộc mạc đậm sắc màu bản địa là lực hút chính cho các sản phẩm du lịch liên kết vùng được triển khai sau đại dịch COVID-19. Ảnh: Pexels.
Xét riêng tại 3 thành phố lớn đại diện cho 3 miền đất nước, từ Hà Nội, Đà Nẵng đến TP.HCM đều có những chương trình kích cầu du lịch đặc sắc, được tạo nên từ sự hợp sức giữa các cơ quan quản lý ngành và doanh nghiệp nội địa.
Hà Nội tập trung làm mới chính những giá trị văn hóa-lịch sử vốn có với “Hanoi – Come to Love” và “Hanoi Tourism 2023 – The Ultimate Experience” tập trung vào phát triển các sản phẩm tour du lịch đêm tại Di tích Nhà tù Hỏa Lò, Hoàng thành Thăng Long hay Bảo tàng Văn học Việt Nam, tạo ra một trào lưu khám phá mới cho giới trẻ Thủ đô. Qua đó, năm 2023, tổng khách du lịch đến Hà Nội đạt 24 triệu lượt, tăng 27% so với năm 2022. Đặc biệt, khách quốc tế đạt 4 triệu lượt, gấp 2.6 lần so với năm 2022. Tổng thu từ du lịch ước đạt 87,6 nghìn tỷ đồng, tăng 45,5%.
Đà Nẵng khẳng định vị thế “Điểm đến sự kiện và lễ hội hàng đầu châu Á” bằng việc tái khởi động Lễ hội Pháo hoa quốc tế (DIFF), thu hút gần 1 triệu lượt khách đến Đà Nẵng chỉ trong hơn 1 tháng diễn ra lễ hội; làm mới các bãi biển với loạt chương trình lễ hội mùa hè, mang thông điệp “Enjoy Danang” đến gần hơn với du khách quốc tế. Kết quả, năm 2023, tổng lượt khách du lịch tại Đà Nẵng ước đạt hơn 7,4 triệu lượt, gấp đôi so với năm 2022. Doanh thu dịch vụ lưu trú và ăn uống ước đạt 28 nghìn tỷ đồng.
TP.HCM phát huy vai trò trung tâm kinh tế, văn hóa sôi động bậc nhất cả nước với chiến lược đa dạng hóa sản phẩm và tổ chức sự kiện quanh năm. “TP.HCM chào đón bạn – Welcome to Ho Chi Minh City” chính là phát súng lệnh đầu tiên khơi mào cho một chiến dịch vực dậy ngành du lịch Thành phố.
TP.HCM sống động từng trải nghiệm. Ảnh: Duy Nguyễn.
Với thông điệp “Vibrant Ho Chi Minh City – TP.HCM sống động từng trải nghiệm”, chiến dịch này đã cho ra đời một loạt sản phẩm du lịch mới, như tour Ngắm Sài Gòn từ trực thăng, Khám phá ấp đảo Thiềng Liềng, Ký ức Biệt động Sài Gòn... Đồng thời, khuyến khích mỗi quận, huyện phát triển một sản phẩm du lịch đặc trưng, thể hiện được bản sắc của mình.
Các lễ hội thường niên như Lễ hội Áo dài TP.HCM, Ngày hội Du lịch Thành phố, Lễ hội Bánh mì... được tái khởi động khiến nhiều du khách quốc tế khi trở lại Thành phố đều yêu thích. Đặc biệt, Lễ hội Sông nước lần đầu tiên tổ chức vào năm 2023 cũng tạo ra một “cú hích” mới, thu hút hơn 51.000 lượt khách trong 3 ngày, đạt doanh thu gần 150 tỷ đồng.
Nhờ vậy, năm 2023, TP.HCM đón gần 5 triệu lượt khách quốc tế và hơn 35 triệu lượt khách nội địa. Tổng thu du lịch đạt trên 160 nghìn tỷ đồng, vượt xa kế hoạch năm.
Chính sách đột phá với “tấm hộ chiếu thông thoáng”
Trong nhiều năm, visa từng là một trong những “điểm nghẽn” lớn nhất làm giảm sức cạnh tranh của du lịch Việt Nam. Tuy nhiên, những quyết sách mang tính lịch sử được áp dụng từ ngày 15/8/2023 đã thay đổi hoàn toàn cuộc chơi.
Các thay đổi đột phá bao gồm: Nâng thời hạn tạm trú lên gấp 3 lần cho khách được miễn thị thực đơn phương, từ 15 ngày lên 45 ngày; cấp thị thực điện tử (e-visa) cho công dân tất cả các nước và vùng lãnh thổ trên thế giới, xóa bỏ mọi rào cản về địa lý; nâng thời hạn e-visa lên 90 ngày (gấp 3 lần so với trước đây) và đặc biệt là có giá trị nhập cảnh nhiều lần, tạo sự thuận tiện tối đa cho du khách.
Visa cởi mở đã giúp Việt Nam thu hút nhiều khách quốc tế đến thăm. Ảnh: Getty Images.
Chính sách “tấm hộ chiếu thông thoáng” này ngay lập tức tạo ra tác động sâu rộng và tích cực. Giờ đây, Việt Nam không còn lép vế so với các đối thủ mạnh trong khu vực như Thái Lan, Malaysia về độ mở của chính sách visa. Điều này giúp các công ty lữ hành quốc tế dễ dàng hơn trong việc xây dựng các tour du lịch dài ngày đến Việt Nam.
Với thời gian lưu trú lên đến 45 hoặc 90 ngày, du khách quốc tế có xu hướng ở lại lâu hơn, đi đến nhiều địa phương hơn thay vì chỉ tham quan 1-2 thành phố lớn. Điều này không chỉ giúp phân bổ nguồn thu du lịch đồng đều hơn mà còn trực tiếp làm tăng mức chi tiêu bình quân của mỗi du khách.
Là cửa ngõ giao thương và du lịch hàng đầu cả nước, TP.HCM là một trong những địa phương cảm nhận rõ rệt nhất “quả ngọt” từ chính sách thị thực cởi mở.
Theo số liệu thống kê bởi Sở Du lịch Thành phố, năm 2024, lượng khách từ Đức tăng 132%, từ Anh tăng 125%, và từ Pháp tăng 107% so với cùng kỳ năm 2023. Các doanh nghiệp lữ hành tại TP.HCM cho biết họ đã dễ dàng hơn rất nhiều trong việc xây dựng và chào bán các tour xuyên Việt dài ngày (từ 15 đến 30 ngày) cho khách châu Âu, châu Mỹ.
Chính sách visa thông thoáng cũng tạo điều kiện cực kỳ thuận lợi cho các hãng tàu biển quốc tế đưa khách đến TP.HCM. Trong 6 tháng đầu năm 2025, lượng khách du lịch tàu biển cập cảng Sài Gòn đã tăng hơn 40% so với cùng kỳ năm trước, chủ yếu là các tàu lớn chở theo 2.000-4.000 khách/chuyến, phần lớn đến từ châu Âu.
Một siêu du thuyền chở khách du lịch quốc tế cập cảng Nhà Rồng - Khánh Hội tại TP.HCM. Ảnh: Long Hồ.
Hành trình 65 năm của Du lịch Việt Nam, với những bước chuyển mình ngoạn mục, là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của tầm nhìn chiến lược và sự quyết liệt trong hành động. Những “đường băng vàng” về tư duy coi du lịch là kinh tế mũi nhọn, sự chỉ đạo kịp thời trong giai đoạn khó khăn và chính sách thị thực cởi mở, đột phá đã thật sự mở ra một kỷ nguyên mới, đưa du lịch Việt Nam cất cánh trên bản đồ thế giới.
50 năm sau ngày hòa bình - thống nhất, trong công cuộc tái thiết, dựng xây và phát triển đất nước, ngành Du lịch TP.HCM từ...
