Trong lò bánh chưng Bắc
Đến thăm lò bánh chưng Bắc dịp cận Tết, lò lửa đỏ rực bất kể ngày lẫn đêm. Ông chủ lò cho biết đã tăng cường 3 nồi bánh, so với ngày thường chỉ có 2 nồi nấu vào ban ngày.
Lò bánh chưng dã chiến của ông Sơn tăng cường nấu bánh ngày đêm. 10 người thợ thay nhau gói bánh ban ngày và trực châm nước nồi bánh ban đêm.
Từ cuối tháng 12, ông Sơn đã nhập hàng tấn gạo nếp, đậu xanh, lá dong các loại từ ngoài Bắc vào. Ông cho biết nếu nhập tất cả các loại nguyên liệu gói bánh chưng từ ngoài ấy vào, tiền vận chuyển sẽ rẻ hơn: "Dù sao tôi cũng đã trả trọn gói xe vận chuyển rồi mà, nhập hàng giá sỉ từ một mối cũng rẻ hơn. Chỉ có thịt lợn ba chỉ là tôi mua trong này thôi. Gần Tết rồi nên xe Bắc Nam đi chậm, mất 3 ngày mới đến nơi nên lúc nào chúng tôi cũng phải tất bật mới kịp".
Lò bánh chưng đang sôi, mỗi nồi chứa 140 chiếc bánh chưng chuẩn bị ra lò. Cận Tết, ông Sơn bán được gần 3.000 chiếc/tuần, trong khi ngày thường chỉ bán lai rai 200-300 bánh.
Ông Sơn khoe rằng nhà mình đã bán bánh chưng 4 đời. Con ông là đời thứ tư giữ nghề gia truyền. Lò của các anh em ông ở Hà Nội, Phú Thọ và Bắc Ninh. Thấy miền Nam có nhiều người Bắc vào sinh sống, ông cũng muốn mang bánh chưng Bắc vào đây.
Lá dong rửa sạch, tuốt cuống để dễ gói bánh.
Công đoạn gói bánh đầu tiên là ngâm gạo và đậu xanh cho mềm. Khi gạo, đậu mềm là vớt ra để ráo rồi ướp với hành phi, muối và bột ngọt. Ngâm gạo xong, thợ làm bánh thay nhau rửa sạch lá rong, tuốt bỏ cuống lá. Ngâm gạo xong, ông chủ tự tay ướp muối, tiêu, hành phi và bột ngọt vào thịt lợn ba chỉ đã thái sẵn.
Chất bánh vào nồi.
Nguyên liệu đã xong, người thợ bắt đầu gói bánh. Họ trải một lớp gạo, một lớp đậu xanh, hai miếng thịt phủ thêm đậu và gạo lên. Làm quen tay, họ cứ chuyền nhau, người châm gạo thịt, người gói bánh. Dây lạt buộc hai vòng là bánh đã sẵn sàng vào lò. 12 tiếng sau, bánh ra lò nhưng vẫn phải để thật ráo mới dùng được.
Công đoạn cuối cùng, ép chân không để giữ bánh không bị ôi trong vòng 10 ngày. Tuần này, ông Sơn mới bắt đầu bán bánh Tết. Những ngày trước đó, bánh chưng chỉ bán chủ yếu cho người đem đi biếu hoặc cúng trong ngày đưa ông Táo về trời.
Bánh đã ra lò, nếp dẻo đã đượm mùi lá dong, đậu xanh. Mỡ từ thịt ba chỉ đã tan chảy vào lớp đậu xanh, chỉ còn lại những sớ thịt mềm mại.
Nhìn mẹ nấu chè dưới ánh nắng những ngày đầu xuân, nồi chè kho vàng sáng mịn, thoang thoảng mùi thơm của đỗ, mới thấy...