TƯ NHÂN HÓA TẦU ĐƯA NGƯỜI LÊN VŨ TRỤ

Chia sẻ

Chia sẻ zalo Chia sẻ zalo Chia sẻ zalo Chia sẻ zalo

TƯ NHÂN HÓA TẦU ĐƯA NGƯỜI LÊN VŨ TRỤ - 1

Trong vài năm nay, Nasa đã chuyển sang thương mại hóa việc nghiên cứu và thiết kế những con tầu đưa người vào không gian và năm 2012 sẽ tăng đáng kể khoản tài trợ cho các công ty được chọn. Kinh phí eo hẹp trong thời kỳ thắt lưng buộc bụng đã buộc Cơ quan Hàng không và Không gian Mỹ (Nasa) phải chọn giải pháp hợp tác với tư nhân để đưa người lên vũ trụ. Và các công ty tư muốn kiếm tiền bằng hoạt động này đã được Nasa tài trợ kinh phí nghiên cứu và phát triển sau khi trải qua vòng sàng lọc chặt chẽ

 

 

 

Nasa thương mại hóa thế hệ tầu vũ trụ mới thay thế tầu con thoi

Nasa đã làm việc với các công ty mà nó nghĩ có thể chế tạo được các hệ thống tầu không gian thương mại, để đưa các Phi Hành gia Mỹ vào không gian. Khi đội ngũ tầu con thoi lần lượt về hưu và được đưa vào Viện Bảo tàng, Nasa đề nghị khoản chi 270 triệu USD cho 4 Công ty (chọn từ 22 Đề án và 8 vào Chung kết) có khả năng thiết kế và xây dựng hoàn chỉnh thế hệ mới những con tầu bay vòng quanh trái đất. Đó là Blue Origin, Boeing, Sierra Nevada Corp và SpaceX. Cả 4 đều hy vọng sẽ cung cấp dịch vụ “taxi” lên vũ trụ cho Nasa vào giữa thập niên 2010. Trong thời gian chờ đợi, các phi hành gia Mỹ sẽ phải tạm dùng khoang đổ bộ Nga Soyuz để đến trạm vũ trụ (dĩ nhiên là có trả tiền).

TƯ NHÂN HÓA TẦU ĐƯA NGƯỜI LÊN VŨ TRỤ - 2

“Tầu con thoi thế hệ mới dùng đưa các phi hành gia vào không gian sẽ chuyển cho các công ty tư nhân Mỹ thiết kế và xây dựng. Nasa sẽ tập trung vào những dự án lớn hơn - Ed Mango, quản lý chương trình đội bay thương mại (Commercial Crew Programme-CCP) của Nasa khẳng định - Sự hợp tác của Nasa với kỹ nghệ không gian tư nhân sẽ giúp phát triển nhiều hệ thống phóng để đưa khoang đổ bộ lên quĩ đạo thấp của trái đất”. Nasa đang nghiên cứu phát triển rocket Ares I cho tầu con thoi như một phần của dự án tham vọng đưa Phi Hành gia trở lại Mặt Trăng nhưng chính quyền Obama thấy quá tốn kém nên đã hủy bỏ dự án vào năm ngoái. Thay vào đó, Chính phủ sẽ chi 6 tỉ USD trong 5 năm tới cho các dự án tư nhân đưa người lên ISS.

TƯ NHÂN HÓA TẦU ĐƯA NGƯỜI LÊN VŨ TRỤ - 3

Bốn công ty được chọn trên đã có những khái niệm khả thi cho thách thức mới. SpaceX là công ty có hệ thống phóng tiến bộ nhất cho đến thời điểm này. Đó là rocket Falcon 9 mang khoang đổ bộ (capsule) Dragon. Năm 2012, SpaceX sẽ được tài trợ 75 triệu USD nếu Dragon đáp ứng được những yêu cầu về việc mang đội bay lên quĩ đạo. Công ty Boeing cũng có cơ may đạt được giải thưởng lớn nhất nếu thành công. Công ty có một bản thiết kế capsule có tên CTS-100 với khả năng đưa 7 phi hành gia lên trạm không gian. Khoản tiền hỗ trợ 92,3 triệu USD của Nasa sẽ giúp Boeing hoàn thiện bản thiết kế sơ bộ CTS-100. Trong khi đó Sierra Nevada Corporation đã nhận được sự hỗ trợ tài chính đáng kể của chương trình Commercial Crew Development (CCDev) thuộc Nasa và sẽ nhận thêm 140 triệu USD nữa để phát triển một mô hình giống tầu con thoi được phóng từ đỉnh rocket. Công ty thứ 4 Blue Origin do nhà sáng lập trang web Amazon.com Jeff Bezos làm chủ đã có nhiều hoạt động bí mật liên quan đến không gian và nay được Nasa trợ vốn 35 triệu USD để hoàn thành hệ thống phóng tầu con thoi hình nón. Sierra Nevada, Boeing và Blue Origin đều nghĩ đến việc sử dụng Atlas 5 của châu Âu để đưa tầu chở người của họ vào không gian.

TƯ NHÂN HÓA TẦU ĐƯA NGƯỜI LÊN VŨ TRỤ - 4

Ấn tượng từ những công ty bị loại khỏi cuộc thi cấp vốn

Những công ty không được chọn trợ vốn cũng có những sáng kiến rất thú vị. Vị dụ công ty ATK đang nghiên cứu sản xuất hệ thống phóng nhiên liệu đặc (solid rocket boosters-SRBs) giúp đưa tầu không gian con thoi rời khỏi mặt đất. Nay ATK muốn tạo ra hệ thống phóng mới kết hợp giữa tiến bộ của SRBs và tầng lõi của rocket châu Âu Ariane 5 do công ty Astrium chế tạo. Hệ thống mới gọi là Liberty, sẽ được dùng để phóng tầu đổ bộ và máy bay không gian của các công ty khác. Thoạt đầu Cơ quan Không gian châu Âu (Esa) định dùng Ariane 5 như dàn phóng đưa tầu con thoi nhỏ gọi là Hermes vào quĩ đạo trái đất. Nhưng một số nước thành viên Esa quyết định hủy bỏ dự án vì quá tốn kém. Cuối cùng, Ariane 5 đã trở thành dàn phóng vệ tinh thương mại. Đến nay rocket cao 50 mét này đã đưa được hơn phân nửa số vệ tinh viễn thông của trái đất lên quĩ đạo thấp mỗi năm. Tầng lõi (core stage) của The Ariane được lắp ráp tại miền Bắc nước Pháp dùng hydrogen và oxygen lỏng làm nhiên liệu đẩy. Dùng động cơ Vulcain-2, Ariane 5 đã phóng vệ tinh thành công 40 lần liên tiếp trong 8 năm qua với độ tin cậy cao. “Động cơ Vulcain khởi động trên mặt đất khi phóng vệ tinh nhưng gắn trên hệ thống phóng Liberty nó phải được sửa đổi để có thể khởi động trong vacuum không gian. Châu Âu làm được điều này vì tầng trên của Ariane có một động cơ sinh hàn (cryogenic engine) kích hoạt được trong không gian” - Sandrone nói. “ATK và Astrium hy vọng Liberty cao 90 mét sẽ thử nghiệm vào năm 2013 để đưa cargo 20 tấn lên ISS, và sẽ bắt đầu đưa phi hành gia lên trạm không gian vào năm 2015” - Blake Larson, chủ tịch ATK Aerospace Systems Group, nói. Nhưng do không được Nasa chọn, ATK sẽ phải tìm nguồn kinh phí tại những nơi khác nếu muốn biến Liberty thành hiện thực. Không được hưởng tài trợ của CCDev còn có công ty United Launch Alliance (ULA), công ty từng chế tạo các rocket Atlas và Delta cho không lực Mỹ và Nasa. Các rocket này chỉ dùng đưa vệ tinh vào quĩ đạo, nhưng ULA tin rằng nó có thể được cải tiến để phóng khoang đổ bộ chở người lên ISS. Vì không có tiền từ Nasa nên kế hoạch của ULA chưa biết có triển khai được hay không. Nó sẽ phải dùng tiền riêng hay tìm một đối tác nếu muốn tiếp tục dự án để đưa tầu chở người lên vũ trụ bằng các rocket Atlas và Delta.

Nasa muốn rảnh tay để lo các dự án lớn hơn

Trong vài năm nay, Nasa đã chuyển sang thương mại hóa việc nghiên cứu và thiết kế những con tầu đưa người vào không gian và năm 2012 sẽ tăng đáng kể khoản tài trợ cho các công ty được chọn. “Triết lý không gian mới” này bị nhiều nghị sĩ quốc hội không đồng tình mà họ muốn tự Nasa tự đứng ra phát triển thế hỗ mới tầu con thoi hơn qua những kiểu hợp tác cũ thay vì thương mại hóa toàn bộ chương trình không gian. Nhưng Tổng thống Barack Obama lại ủng hộ việc rót tiền cho các công ty tư nhân để họ cạnh tranh phát triển hệ thống rocket và capsule thương mại đưa các phi hành gia Mỹ vào quĩ đạo. Trong dự thảo ngân sách 2012 cho Nasa, Obama đề nghị quốc hội thông qua khoản chi 850 triệu USD (nhiều hơn năm 2011 238 triệu USD) để tạo đà cho việc phát triển các con tầu không gian tư nhân. Còn Nasa muốn được cấp 18,7 tỉ USD mỗi năm, từ nay đến năm 2016.

Được rảnh tay, Nasa sẽ giành thời gian tập trung vào việc sản xuất các rocket lớn hơn và những con tầu có khả năng đi xa hơn đến thiên thạch và sao Hỏa. Trong dự thảo ngân sách mới 2012 có khoản chi 2,81 tỉ USD để phát triển hệ thống mới Space Launch System (SLS) đưa được các tải trọng nặng cả trăm tấn vào không gian và tầu đa mục đích Multi-Purpose Crew Vehicle (MPCV). Tuy nhiên, chi tiêu cho không gian bao giờ cũng có sự bất đồng giữa Nhà Trắng và Quốc hội. “Trọng tâm của chúng tôi hiện này là ISS, nhưng nếu muốn duy trì trạm không gian thì phải có phương tiện đưa hàng hóa và đội bay lên đó càng sớm càng tốt khi các tàu con thoi đã về vườn” – giám đốc Nasa Charles Bolden nói. The Commercial Spaceflight Federation (CSF), mà thành viên gồm cả các công ty được hưởng quĩ CCDev rất hài lòng trước sự hỗ trợ kinh phí của chính phủ. Chủ tịch CSF Bretton Alexander nói: “Trong tình hình khó khăn chung về tài chính như hiện nay, việc thương mại hóa những chuyến bay vào vũ trụ là cần thiết hơn bao giờ hết. Chương trình Commercial Crew của Nasa sẽ tiết kiệm được tiền cho người dân đóng thuế và cũng sẽ giúp loại bỏ số tiền Mỹ phải trả cho Nga mỗi năm để dùng Soyuz lúc đội tầu con thoi đã về vườn. Hợp tác với tư nhân là cách duy nhất để Nasa sử dụng tốt hơn kinh phí trong thời kỳ thắt lưng buộc bụng”.

L.T.S

(Theo The Economist và Science 4.2011)

Chia sẻ

Chia sẻ zalo Chia sẻ zalo Chia sẻ zalo Chia sẻ zalo

CLIP HOT

Đường hoa Nguyễn Huệ Tết Giáp thìn 2024 trước giờ khai mạc
Đường hoa Nguyễn Huệ Tết Giáp thìn 2024 trước giờ khai mạc

Đường hoa Nguyễn Huệ gây ấn tượng mạnh ngay từ cổng chào với đôi linh vật rồng uốn lượn ngoạn mục. Với tên gọi “Lưỡng Long triều liên” (đôi rồng chầu sen), đại cảnh cổng mở gồm hai linh vật Rồng, mỗi linh vật có 5 đoạn thân rồng uốn lượn dọc hai bên đường hoa, với độ dài hơn 100 m và kích thước vòng đầu hơn 2 m.