Thành phố Hồ Chí Minh: Từ dấu ấn lịch sử đến tầm nhìn siêu đô thị

Vinh dự là địa phương duy nhất trong cả nước được mang tên Bác, đây là niềm tự hào của Thành phố Hồ Chí Minh. Trong suốt chặng đường xây dựng và phát triển, Thành phố không ngừng vươn lên mạnh mẽ, khẳng định vị thế là trung tâm kinh tế, văn hóa, chính trị và xã hội hàng đầu cả nước.

Những thành tựu hôm nay không chỉ là kết quả của quá trình đổi mới bền bỉ, mà còn là minh chứng sống động cho tinh thần dấn thân, đồng lòng và khát vọng vươn tầm của cả hệ thống chính trị và nhân dân Thành phố. Đặc biệt, bước vào kỷ nguyên mới với định hướng xây dựng siêu đô thị phía Nam, Thành phố tiếp tục khẳng định vai trò đầu tàu, dẫn dắt phát triển vùng và hội nhập khu vực.

Diện mạo khu trung tâm Thành phố nhìn từ bờ Thủ Thiêm.

Sự chuyển mình mạnh mẽ

Từ ngày đất nước thống nhất (30/4/1975) đến nay, suốt nửa thế kỷ qua, Thành phố Hồ Chí Minh không ngừng vươn lên mạnh mẽ, tiên phong thực hiện phương châm "cùng cả nước, vì cả nước", góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng đất nước "đàng hoàng hơn, to đẹp hơn" như di nguyện thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Sau ngày giải phóng, thành phố Sài Gòn - Gia Định chính thức mang tên "Thành phố Hồ Chí Minh" (tháng 7/1976), phải đối mặt với vô vàn khó khăn và thách thức. Trong bối cảnh đó, đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân Thành phố đã thể hiện tinh thần tiên phong, đoàn kết và dũng cảm "xé rào" trong kinh tế, vượt qua cơ chế bao cấp, mạnh dạn mở cửa hội nhập, phát triển kinh tế tư nhân và thu hút đầu tư nước ngoài.

Trải qua 50 năm thống nhất, Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ bứt phá ngoạn mục mà còn vươn lên thành đầu tàu kinh tế của cả nước. Những con số biết nói minh chứng rõ ràng cho sức sống của một đô thị năng động: Năm 2024, GRDP của Thành phố tăng 7,17%, lần đầu tiên thu ngân sách vượt mốc 500.000 tỷ đồng - một kỷ lục mới, tạo đà để Thành phố đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế đạt hai con số trong năm 2025. Đây không đơn thuần là kết quả của tăng trưởng kinh tế, mà còn là biểu hiện sinh động cho một hành trình bền bỉ đổi mới, sáng tạo và khát vọng vươn tầm của Thành phố mang tên Bác - nơi hội tụ trí tuệ, bản lĩnh và ý chí vươn lên của cả dân tộc.

Landmark 81 vươn cao trên nền bầu trời xanh thẳm, biểu tượng cho sự nỗ lực vươn mình của những cư dân Thành phố mang tên Bác.

Là đô thị mang trong mình bề dày lịch sử và bản sắc văn hóa đặc sắc, bên cạnh nhiệm vụ phát triển kinh tế, Thành phố luôn coi trọng việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa - xem đó là yếu tố cốt lõi trong chiến lược phát triển đô thị bền vững.

Những công trình gắn liền với dấu ấn lịch sử dân tộc như Hội trường Thống Nhất, Bến Nhà Rồng - nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước, Nhà thờ Đức Bà, chợ Bến Thành, Bưu điện Thành phố… không chỉ là di sản kiến trúc, mà còn là biểu tượng của ký ức đô thị, thể hiện chiều sâu văn hóa và bản sắc của một thành phố anh hùng, kiên cường trong kháng chiến và năng động trong thời kỳ đổi mới. Đây chính là những giá trị nền tảng cần được giữ gìn, tôn tạo và phát huy trong xây dựng Thành phố trở thành đô thị văn minh, hiện đại, nghĩa tình.

Cùng với việc bảo tồn các giá trị lịch sử - văn hóa, diện mạo đô thị Thành phố Hồ Chí Minh cũng không ngừng đổi mới với nhiều công trình hiện đại mang tính biểu tượng như hầm Thủ Thiêm, đại lộ Võ Văn Kiệt - Mai Chí Thọ, tòa nhà Landmark 81, Bitexco, khu đô thị Sala, Phú Mỹ Hưng... Đặc biệt, các không gian văn hóa ven sông như công viên Mê Linh, bến Bạch Đằng, cầu Ba Son... đang từng bước hình thành trục cảnh quan - du lịch mới, góp phần nâng cao chất lượng sống, xây dựng môi trường đô thị xanh - sạch - đẹp.

Công viên Bến Bạch Đằng khang trang, đẹp đẽ.

Việc tuyến Metro số 1 chính thức đi vào vận hành từ đầu năm 2025 không chỉ góp phần giảm tải giao thông, mà còn đánh dấu bước chuyển quan trọng trong hiện đại hóa hạ tầng giao thông đô thị, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững và hội nhập quốc tế của Thành phố.

Chiến lược mới - Tầm nhìn siêu đô thị phía Nam

Trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới với những yêu cầu cấp thiết về tái cấu trúc không gian phát triển và nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia, ngày 12/4/2025, Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ban hành Nghị quyết số 60-NQ/TW, "về tiếp tục đổi mới tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả" (Nghị quyết số 60-NQ/TW), bao gồm việc sáp nhập địa giới hành chính của ba khu vực Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu.

Đây không chỉ là một chủ trương mang tính hành chính đơn thuần, mà là một bước đi chiến lược mang tầm nhìn dài hạn nhằm hình thành vùng siêu đô thị phía Nam, với diện tích hơn 6.770km², dân số khoảng hơn 14 triệu người và quy mô kinh tế đủ sức cạnh tranh trong khu vực Đông Nam Á.

Việc sáp nhập này sẽ giúp Thành phố Hồ Chí Minh (mới) mở rộng không gian phát triển, phân bố dân cư và nguồn lực hợp lý hơn, giảm tải cho khu vực trung tâm, đồng thời thúc đẩy kết nối vùng thông qua các trục giao thông chiến lược như cao tốc Thành phố Hồ Chí Minh - Mộc Bài, vành đai 3, vành đai 4, đường sắt đô thị, logistics và cảng biển… Từ đó, tạo tiền đề quan trọng để phát triển công nghiệp công nghệ cao, tài chính, dịch vụ, du lịch, logistics và chuyển đổi số.

Mở rộng địa giới còn kiến tạo một không gian văn hóa - du lịch liên kết vùng mang đậm bản sắc Nam Bộ, kết hợp giữa chiều sâu lịch sử của đô thị Sài Gòn - Chợ Lớn xưa, sự sôi động của vùng công nghiệp Bình Dương và vẻ đẹp thiên nhiên, du lịch biển, đảo và sinh thái đặc trưng của Bà Rịa - Vũng Tàu. Điều này hứa hẹn sẽ đưa Thành phố trở thành một cực phát triển toàn diện, vừa giữ gìn giá trị truyền thống, vừa năng động hội nhập, vừa xứng đáng là "thành phố đáng sống" trong lòng người dân và bạn bè quốc tế.

Sự hợp nhất ba địa phương năng động Thành phố Hồ Chí Minh, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu sẽ mang đến luồng gió phát triển mới đầy hứa hẹn.

Hành động quyết liệt – Hiện thực hóa khát vọng siêu đô thị phía Nam

Hướng đến tương lai, Thành phố Hồ Chí Minh xác định mục tiêu trở thành đô thị toàn cầu năng động, sáng tạo và bền vững. Theo Nghị quyết 31-NQ/TW, ngày 30/12/2022, của Bộ Chính trị, đến năm 2030, Thành phố là đô thị dịch vụ - công nghiệp hiện đại, dẫn đầu về kinh tế số, xã hội số; đến năm 2045, trở thành trung tâm kinh tế – tài chính – dịch vụ hàng đầu châu Á. Để hiện thực hóa khát vọng đó, cần triển khai đồng bộ các giải pháp chiến lược sau:

Một là, sắp xếp tổ chức bộ máy chính trị hành chính theo mô hình siêu đô thị sau sáp nhập, thực hiện đúng tinh thần Nghị quyết 60-NQ/TW, ngày 12/4/2025. Kiện toàn hệ thống Đảng, chính quyền từ Thành phố đến cơ sở theo hướng tinh gọn, hiện đại, hiệu quả; bảo đảm liên thông vùng, ổn định chính trị và đồng thuận xã hội.

Hai là, đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng chiến lược, đặc biệt là giao thông liên vùng, hạ tầng số, logistics. Ưu tiên các dự án giao thông trọng điểm, kết hợp điều chỉnh quy hoạch đô thị đa trung tâm, sinh thái, thông minh.

Ba là, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực. Áp dụng linh hoạt cơ chế đặc thù theo Nghị quyết 98/2023/QH15, ngày 24/6/2023, để thu hút đầu tư, khai thác quỹ đất, tài sản công. Đồng thời phát triển nhân lực chất lượng cao, trọng dụng nhân tài, chuyên gia, trí thức, kiều bào.

Bốn là, phát triển toàn diện con người và bản sắc văn hóa đô thị. Bảo tồn di sản, phát huy giá trị văn hóa - lịch sử, xây dựng môi trường sống văn minh, hiện đại, nghĩa tình. Nâng cao chất lượng giáo dục, y tế, an sinh xã hội, lấy người dân làm trung tâm trong mọi chính sách.