Giải pháp AI cho nông nghiệp: Bắt đầu từ số hóa dữ liệu cấp xã, huyện

ản xuất tại các địa phương còn manh mún, nông dân chủ yếu ghi chép nhật ký canh tác thủ công, khiến tỷ lệ đạt chuẩn GAP rất thấp (dưới 4%). Tại hội nghị toàn quốc về trí tuệ nhân tạo (AI), các chuyên gia cho rằng, giải pháp cho cấp huyện, xã không phải là các "smart farm" hàng tỷ đồng, mà là áp dụng AI chi phí thấp, bắt đầu từ việc số hóa dữ liệu.

Thực trạng: Manh mún và ghi chép thủ công

Dù ngành rau quả Việt Nam tăng trưởng mạnh, dự kiến đạt 8 tỷ USD vào năm 2025, nhưng nền tảng sản xuất tại các địa phương còn nhiều thách thức.

Theo ông Nguyễn Văn Mười, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), sản xuất vẫn còn manh mún, thiếu liên kết và tỷ lệ cơ giới hóa hạn chế. Thị trường thế giới ngày càng đòi hỏi khắt khe về việc minh bạch quy trình sản xuất và sản phẩm thân thiện môi trường, tạo áp lực buộc ngành phải ứng dụng AI, IoT và Blockchain.

Thực tế này được ông Chang SeHun, đại diện SNE (Hàn Quốc), chỉ rõ hơn. Ông cho biết, hiện dưới 4% nông hộ đạt chuẩn VietGAP và phần lớn nhật ký đồng ruộng vẫn đang được ghi chép thủ công. Điều này khiến dữ liệu bị phân tán, thiếu chuẩn hóa, dẫn đến khó khăn trong việc truy xuất nguồn gốc và áp dụng công nghệ cao.

"Khi dữ liệu được chuẩn hóa và số hóa đầy đủ, AI mới có thể phát huy hiệu quả mạnh mẽ," ông SeHun nhấn mạnh.

Giải pháp thực tiễn: "Chi phí thấp" và bắt đầu từ dữ liệu

Tại hội nghị, các chuyên gia thống nhất rằng, các quận, huyện, xã, phường không nên theo đuổi các mô hình "smart farm" quy mô lớn, trị giá hàng tỷ đồng vì khó nhân rộng.

Thay vào đó, hướng đi phù hợp là bắt đầu từ chuyển đổi số dữ liệu và ứng dụng AI chi phí thấp. Đại diện SNE đã giới thiệu nền tảng AI SaaS, cho phép số hóa nhật ký canh tác bằng công nghệ AI-OCR (nhận dạng ký tự quang học).

Giải pháp này cho phép nông dân dùng smartphone chụp ảnh nhật ký viết tay, AI sẽ tự động số hóa và đưa vào hồ sơ dữ liệu. Từ đó, hệ thống có thể phân tích và dự báo giá nông sản (độ chính xác trên 92%), ước tính sản lượng qua vệ tinh và đánh giá sinh trưởng cây trồng.

Đây được xem là giải pháp thực tiễn mà chính quyền địa phương và các hợp tác xã có thể khuyến khích nông dân áp dụng ngay. Các giải pháp này đang được thử nghiệm tại Lâm Đồng, Bắc Giang và phối hợp với Viện KHKTNN miền Nam (IAS) cùng WinMart.

AI: Từ truy xuất nguồn gốc đến nông nghiệp bền vững

Theo TS. Trần Thị Tuyết Vân (Đại học An Giang), khi dữ liệu đã được số hóa, AI có thể hỗt rợ nhận diện bệnh cây qua hình ảnh, giám sát cây trồng bằng drone, và tối ưu hóa hệ thống tưới, dinh dưỡng tự động.

Ông Trương Vĩnh Hải, Phó Viện trưởng phụ trách IAS, khẳng định AI là giải pháp tất yếu trong bối cảnh biến đổi khí hậu, dịch bệnh và thiếu hụt lao động.

"AI đang tạo cơ hội lớn, từ dự báo thời tiết, phát hiện sâu bệnh, tối ưu quy trình sản xuất đến truy xuất nguồn gốc theo tiêu chuẩn quốc tế," ông Hải nhấn mạnh.

Hội thảo kết luận, để khuyến khích phát triển ngành nghề nông thôn hiệu quả, các địa phương cần tập trung vào việc hỗ trợ nông dân và hợp tác xã chuyển đổi số trong khâu quản lý thông tin canh tác. Đây là bước đi nền tảng, thiết thực nhất để giảm chi phí, nâng cao hiệu quả và hướng tới nền nông nghiệp thông minh, bền vững.