Giải thưởng Trần Văn Giàu lần đầu tiên vinh danh tác phẩm thuộc về lịch sử tư tưởng

Sáng ngày 29/ 9, tại trường Đại học An Giang, Ủy ban Giải thưởng Trần Văn Giàu trao Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu lần thứ 13 năm 2025 cho tác phẩm “Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương và Tứ Ân Đạo Phật vùng Tây Nam Bộ” của PGS. TS Võ Văn Thắng - Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh và TS. Nguyễn Trung Hiếu - Giảng viên Khoa Du lịch và Văn hóa - Nghệ thuật, Trường Đại học An Giang - Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.

Theo chia sẻ từ đại diện Ủy ban giải thưởng Trần Văn Giàu, Ủy ban Giải thưởng đã tiến hành việc xét chọn tặng giải một cách cẩn trọng, công bằng và dân chủ theo đúng quy định của Điều lệ Giải thưởng Trần Văn Giàu.

Căn cứ kết quả thẩm định và bỏ phiếu, tác phẩm Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương và Tứ Ân Đạo Phật vùng Tây Nam Bộ của các tác giả Võ Văn Thắng – Nguyễn Trung Hiếu thuộc Trường Đại học An Giang được tặng Giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu năm 2025, thuộc lĩnh vực Lịch sử tư tưởng.

Đây là lần đầu tiên trong lịch sử giải thưởng khoa học Trần Văn Giàu, tác phẩm thuộc về Lịch sử tư tưởng được vinh danh. Được biết, để đưa công trình nghiên cứu chuyên sâu này đến với độc giả, Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện in ấn, phát hành để tác phẩm có thể tiếp cận với đông đảo bạn đọc quan tâm. 

Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương và Tứ Ân Đạo Phật vùng Tây Nam Bộ dày 728 trang, gồm 3 chương chính: Những vấn đề chung; Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương; Tôn giáo Tứ Ân Đạo Phật…

Ở phần đầu là Những vấn đề chung, tác giả đưa người đọc đến với hoàn cảnh ra đời, phương pháp tiếp cận, hướng nghiên cứu, mở đầu sự xuất hiện của tôn giáo. Đến phần hai là Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương, phần ba Tôn giáo Tứ Ân Đạo Phật, cả hai đều lần lượt đề cập đến bối cảnh lịch sử, sự ra đời và phát triển của tôn giáo này trong đời sống xã hội, hệ thống tư tưởng, đặc trưng thờ phụng và tổ chức các hoạt động, nghi lễ và lễ cúng, lịch sử hình thành các ngôi chùa, tác động đối với đời sống vật chất/ tinh thần xu hướng hoạt động của cộng đồng tín đồ trong tương lai. Tôn giáo Tứ Ân đạo Phật ra đời sau và được truyền thừa từ Bửu Sơn Kỳ Hương có nhiều điểm tương đồng, nhưng buộc phải thay đổi để tồn tại theo tiến trình lịch sử.

PGS. TS Võ Văn Thắng – đồng tác giả tập khảo cứu chia sẻ: “Tác giả của công trình nghiên cứu sinh ra và lớn lên tại tỉnh An Giang - nơi hội tụ nhiều tôn giáo nội sinh có sức ảnh hưởng rất lớn trong đời sống tinh thần của người dân Nam Bộ và bức tranh văn hóa Việt Nam. Giá trị của các tôn giáo đã được tác giả mục thị, tích lũy, chiêm nghiệm qua thời gian dài. Có lẽ điều này là cơ duyên thôi thúc chúng tôi thực hiện những nghiên cứu về các tôn giáo nội sinh.

Quyển sách chuyên khảo Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương và Tứ Ân Đạo Phật vùng Tây Nam Bộ minh chứng cho cơ duyên đó. Liên quan đến tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương, trước đây đã có nhiều nghiên cứu, tuy nhiên vẫn còn nhiều vấn đề chưa được truy tầm thỏa đáng, nhất là khi tôn giáo này có sự chuyển động hình thành các chi phái. Còn đối với tôn giáo Tứ Ân Đạo Phật, đây là một nghiên cứu mới, đóng góp quan trọng vào bức tranh tôn giáo nội sinh ở Nam Bộ”.

Việc nghiên cứu về tôn giáo bản địa Bửu Sơn Kỳ Hương qua các thời kỳ lịch sử khác nhau và tôn giáo Tứ Ân Đạo Phật trong bối cảnh các tín ngưỡng và tôn giáo khác sẽ góp phần lý giải rất nhiều vấn đề về văn hóa, dân tộc, tôn giáo, triết học, tâm lý tộc người,... ở vùng văn hóa Nam Bộ trong giai đoạn hai tôn giáo này ra đời đến nay.

Công trình nghiên cứu góp phần làm rõ bức tranh toàn cảnh về Tôn giáo Bửu Sơn Kỳ Hương và Tứ Ân Đạo Phật vùng Tây Nam Bộ, giúp người dân, tín đồ tôn giáo, người quản lý về tôn giáo, công tác quản lý nhà nước về tôn giáo hiểu rõ về tình hình tôn giáo này; cung cấp nguồn tài liệu quan trọng cho công tác quản lý nhà nước về tôn giáo, nhất là đối với tôn giáo có nhu cầu được công nhận pháp nhân hoạt động.