Văn Công Hùng lái xe xuyên Việt: Niềm tự hào xứ Thanh
Chia sẻ
Thanh Hóa là nơi anh em nhà thơ Văn Công Hùng sinh ra và lớn lên. Lần đầu tiên tự lái xe về quê, tác giả không khỏi hồi hộp, xúc động.
Đây là lần đầu tiên, tôi tự lái xe từ Vinh ra Thanh Hóa. Hàng trăm, thậm chí mấy trăm lần đi qua hoặc trở lại xứ Thanh, toàn đi máy bay (ra Hà Nội quay vào) hoặc xe khách, hoặc tàu lửa. Thế nên, khỏi nói lần này tôi hồi hộp thế nào.
Nơi đây, sáu chục năm trước, anh em tôi sinh ra và lớn lên. Đói khổ, chiến tranh, sơ tán, học dưới hầm, bom đạn, bắt cua mò ốc kiếm củi... dù là con cán bộ, chúng tôi từng trải qua hết.
Hết Hoàng Mai tới Nghi Sơn đã là Thanh Hóa. Cái cổng chào rất lớn, tôi dừng lại chụp bức ảnh và... nghe điện thoại. Bạn bè gọi, bà con anh em gọi. Sau năm 75, gia đình tôi về Huế, ở Thanh Hóa vẫn còn gia đình một ông chú ruột và bà dì cũng ruột ở lại. Rồi bạn bè biết tôi đang ra, bạn bè em tôi, cứ thế nhộn nhịp, rộn ràng cả lên.
Nhớ hồi nào đấy, tôi đùa với ông Xuân Ba, một nhà báo trứ danh xứ Thanh rằng, Thanh Hóa có mấy đặc sản, rau má thì đương nhiên rồi, mấy ông vua, chúa lại càng tất nhiên, sau này phát sinh thêm mấy cụ già bắn máy bay, trường Lam Sơn và cầu Hàm Rồng...
Bây giờ, trong những cơn cao hứng khi nhậu đã tê tê, tôi hay vụt đứng dậy vung tay hát: Máy bay đằng đông các cụ bắn đằng... tây, ấy dô trên đất này có cụ già bắn rơi máy bay hết xăng.
Và mới thấy, biết tự trào cũng là một tính cách xứ Thanh. Thì cái bài truyền thống Thanh Hóa đấy, ai cũng biết, đọc và cười, và vinh dự tự hào: khu bốn đẩy ra khu ba đầy vào ấy, chả thấy ai đỏ mặt tía tai đòi oánh nhau.
Tác giả ở địa giới Thanh Hóa - Nghệ An.
Nếu không có Google Map, tôi không thể nào tìm được các địa danh cũ mà tôi thuộc làu, những là cầu Bố, rừng Thông, ngã ba Bia, Trường Thi, chợ Vườn Hoa.
Thời tôi ở, trung tâm chỉ có một con đường, chạy từ ga tới cổng chợ Vườn Hoa, trên trục đường có 2 "địa chỉ văn hóa" là hiệu sách nhân dân và đối diện là đồng hồ Việt Đức.
Hôm đang ở Nghệ An, nhà thơ Hoàng Nhuận Cầm mất, báo Nghệ An nhờ tôi viết bài, tôi đã kể chuyện tôi mua tập thơ "Những câu thơ viết đợi mặt trời" của Hoàng Nhuận Cầm tại hiệu sách nhân dân này. Giờ tìm mãi chả thấy "di tích" cũ đâu.
Thành phố Thanh Hóa, có lẽ là đô thị có nhiều đại lộ nhất. Nghe nói đâu tới 6, 7 con đường được gọi đại lộ, thế nên những địa chỉ cũ của tôi chả còn nữa... Vì thế, tôi phải chủ động nhờ cô em con dì tôi dẫn tôi ra cầu Hàm Rồng.
Chiến tranh, ở Thanh Hóa có mấy cây cầu nổi tiếng: Cầu Đò Lèn, quê nhà thơ Nguyễn Duy, và nó cũng đã vào thơ của ông. Cầu Tào Xuyên, trước thuộc huyện Hoằng Hóa, giờ về thành phố Thanh Hóa rồi. Và cầu Hàm Rồng.
Cũng chả hiểu sao nó lại "nổi tiếng" hơn mấy cây cầu kia dù cây nào cũng là độc đạo. Có lẽ vì Hàm Rồng bị máy bay Mỹ săn kỹ hơn, ném bom liên tục, suốt ngày đêm. Thậm chí còn có tin đồn là có hẳn một cái máy bay cảm tử, lao hẳn xuống cầu thay bom mà vẫn không trúng.
Nó nằm trong thế như một cái đòn gánh, gánh 2 bên 2 quả núi. Trên một quả núi người ta khắc chữ "quyết thắng" rất to, trắng toát. Ở một ngọn núi khác, cách đấy chục cây số thì có hàng chữ cũng rất to "Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược", chắc mục đích là để cho người Việt đọc, nhưng hồi ấy chúng tôi cứ nghĩ để trêu ngươi phi công Mỹ.
Sau này lớn, đi máy bay rồi mới biết, chả thể thấy được mấy cái chữ ấy, và có thấy thì mấy ông phi công cũng không thể... đọc được.
Năm nào đấy, thời ông Lê Khả Phiêu làm tổng bí thư, người ta xây thêm một cây cầu, đặt tên là cầu Hoàng Long, chia sẻ giao thông với cầu Hàm Rồng.
Từ đó, cầu Hàm Rồng chỉ còn làm di tích lịch sử, ai biết mới qua. Nó lặng lẽ ở một nhánh đường, ngày xưa là đường chính, giờ lặng lẽ lắm. Thế hệ trẻ bây giờ, nếu không chịu học sử, không đọc sách, có khi không biết cầu Hàm Rồng thật.
Tôi đã chạy qua chạy lại tới 2 lần trên cây cầu này. Và cũng rưng rưng.
Cầu Hàm Rồng
Ngày xưa ấy, nhà tôi sơ tán về làng Phú Điền, xã Triệu Lộc, Hậu Lộc, cái làng có đền bà Triệu nổi tiếng. Ở đây có tới 2 di tích, giờ khách du lịch tới rất đông, vừa ngắm vừa cúng bà.
Rằng ngày xưa ấy, bà bị quân địch đuổi tới làng này, bà chạy lên đỉnh núi Tùng, khi quân Đông Ngô đuổi tới đỉnh núi thì chỉ thấy một đống mối mới đùn. Dân làng sau đấy đã lập mộ bà ở đấy và xây đền thờ bà ở phía đối diện, cách một cánh đồng.
Thời chiến tranh, đền Bà Triệu bị ném bom rất nhiều, nhưng lạ, không quả bom nào trúng đền. Các cụ bảo, thấy có quả đen trũi lao thẳng xuống đền, gần tới nơi nó lại chệch ra cánh đồng phía trước, là bà đẩy bom đi.
Vì thế, lũ học sinh chúng tôi được ba mẹ khuyên lên đền học.
Cả cầu Hàm Rồng và đền Bà Triệu giờ là nơi thăm quan du lịch nổi tiếng. Và giờ, ngoài ngôi trường Lam Sơn nổi tiếng, niềm tự hào của xứ Thanh, thì còn thêm ngôi trường cấp 3 Hậu Lộc nữa. Tôi ra Thanh Hóa lần này còn dự cuộc họp lớp nhân 45 năm chúng tôi ra trường nữa.
Gặp lại bạn cũ 45 năm trước
Cái ngôi trường cấp 3 Hậu Lộc của tôi, giờ cũng đang nổi tiếng. Tại sao ư? Không phải tại chúng tôi, chúng tôi chả có công trạng gì dù ngày xưa học cũng giỏi. Lý do chính là nơi đây có một cô hoa hậu từng học vừa đăng quang, hoa hậu Đỗ Thị Hà, quê ở Hậu Lộc và học tại cấp 3 Hậu Lộc này.
Vinh dự, tự hào quá đi chứ ạ?
(Còn tiếp)
Trước khi rời Vinh, nhà thơ được bạn đồng nghiệp báo Nghệ An chở đi một vòng ngắm... phố.
