Buôn Gơ Rin và nghệ thuật kể chuyện văn hóa không gượng ép
Chia sẻ
Buôn Gơ Rin đã thành công khi biến văn hóa trừu tượng thành trải nghiệm hữu hình mang tính tự nguyện. Mô hình du lịch sinh thái này mang đến bài học giá trị cho ngành du lịch.
Trong nỗ lực phát triển du lịch, nhiều địa phương đã cố gắng lồng ghép yếu tố văn hóa bản địa. Tuy nhiên, thực tế cho thấy không ít mô hình thất bại khi sa vào “sân khấu hóa”, biến các giá trị văn hóa thành những màn trình diễn cứng nhắc, gượng ép. Du khách bị đặt vào thế “phải xem”, “phải thử”, tạo nên một khoảng cách vô hình và làm trải nghiệm trở nên hời hợt.
Trong bối cảnh đó, Buôn Gơ Rin, một khu du lịch sinh thái tại xã Kim Long (TP.HCM) nổi lên như một mô hình du lịch sinh thái thú vị. Họ chọn một hướng đi khác: không thúc ép, mà khéo léo kiến tạo môi trường để du khách tự nguyện “sống” cùng văn hóa Tây Nguyên. Chính sự tự nguyện này giúp văn hóa bản địa thẩm thấu vào tâm trí du khách một cách tự nhiên mà không cần đến sách vở.
Khu du lịch sinh thái Buôn Gơ Rin đưa du khách vào hành trình trải nghiệm văn hóa Tây Nguyên. Ảnh: Buôn Gơ Rin.
Buôn Gơ Rin: Nơi kể câu chuyện văn hóa Tây Nguyên
Tọa lạc tại xã Kim Long, khu du lịch sinh thái Buôn Gơ Rin nép mình trong không gian thiên nhiên xanh mát. Trên diện tích gần 3 hecta, đây là một không gian sinh thái đậm phong cách Tây Nguyên, bao quanh là dòng suối và vườn cây ăn trái. Tâm điểm kiến trúc là 4 nhà sàn và 1 nhà rông mái lợp tranh, tất cả đều được làm bằng gỗ theo kết cấu truyền thống.
Các công trình nhà rông, nhà sàn ở Buôn Gơ Rin đều được thiết kế bài bản, bám theo nguyên mẫu truyền thống, đưa vào phục vụ du khách nghỉ ngơi. Ảnh: Buôn Gơ Rin.
Ban ngày, du khách có thể hóa thân thành người đồng bào khi thuê các bộ trang phục dân tộc để chụp ảnh cùng nhà rông, đồng cừu, vườn hoa hay hồ cá. Trải nghiệm không chỉ dừng ở việc ngắm cảnh, mà còn là các hoạt động “chạm” vào thiên nhiên như đi dạo trong vườn, hái chôm chôm, hay lội suối mò cua bắt ốc.
Du khách chụp ảnh "check-in" cùng với các bộ trang phục thổ cẩm của đồng bào Tây Nguyên. Ảnh: Buôn Gơ Rin.
Trải nghiệm ẩm thực là một phần không thể thiếu khi du khách đến đây, với các món đặc trưng của đồng bào Tây Nguyên như gà nướng, cá suối, cơm lam, heo rừng nướng ống tre...
Ẩm thực tại Buôn Gơ Rin đậm đà vị ngon Tây Nguyên với các món dân dã như gà nướng cơm lam, cá suối rau rừng... Ảnh: Buôn Gơ Rin.
Đêm xuống, không gian Buôn Gơ Rin biến thành một lễ hội thu nhỏ. Du khách có cơ hội quây quần bên bếp lửa, nhâm nhi rượu cần và lắng nghe những âm thanh mộc mạc từ đàn đá, đàn T'rưng hay cồng chiêng. Buôn Gơ Rin cũng liên kết với các điểm tham quan gần đó như nông trại công nghệ cao (trang trại rau sạch, nấm, đông trùng hạ thảo), tạo ra một chuỗi hoạt động đa dạng.
Du khách trải nghiệm không gian lửa trại Tây Nguyên. Ảnh: Buôn Gơ Rin.
Nhìn chung, có thể thấy Buôn Gơ Rin không chỉ đơn thuần sắp đặt các yếu tố văn hóa cạnh nhau. Sự thành công của họ đến từ một nghệ thuật kể chuyện tinh tế, được xây dựng dựa trên ba trụ cột chiến lược.
Kiến tạo “bối cảnh sống” chân thật, thay vì “không gian tham quan” hời hợt
Thay vì chỉ dựng lên những mô hình nhà cửa thiếu sức sống để chụp ảnh, Buôn Gơ Rin chọn xây dựng một bối cảnh chân thật. Các công trình kiến trúc như nhà sàn và nhà rông tại đây đều được xây dựng tỉ mỉ theo kết cấu truyền thống và đưa vào sử dụng thực tế. Khi du khách bước chân lên nhà rông của người Ba Na, họ không cảm thấy đang “tham quan”, mà đang dấn thân vào một không gian sống thật sự.
Khi bối cảnh đủ “thật” và có chiều sâu, nó sẽ tự động khơi gợi sự tò mò. Du khách sẽ chủ động khám phá cuộc sống của đồng bào Ba Na đang hiện ra ngay trước mắt, thay vì chỉ đứng ngoài quan sát. Đây là bước đệm tâm lý đầu tiên và quan trọng nhất để dẫn dắt họ vào câu chuyện văn hóa Tây Nguyên.
Không gian văn hóa nhà sàn Tây Nguyên tại Buôn Gơ Rin được tái hiện chân thật. Ảnh: Buôn Gơ Rin.
Biến văn hóa thành “công cụ” tương tác, không phải “hiện vật” trưng bày
Tại Buôn Gơ Rin, văn hóa không bị đóng khung sau tủ kính hay trở thành hiện vật trưng bày. Các bộ váy áo thổ cẩm của người Ba Na không chỉ để ngắm, mà là một “tấm vé” giúp du khách trải nghiệm văn hóa mặc đẹp của người đồng bào. Người hướng dẫn nhẹ nhàng mời khách trải nghiệm, và khi đã khoác lên mình bộ trang phục truyền thống, du khách lập tức có mong muốn chụp ảnh, đi lại và hòa mình vào không gian chung.
Tiếp đến, các nhạc cụ dân tộc như đàn đá, đàn T'rưng, cồng, chiêng không chỉ dùng để trình diễn. Đối với các nhóm du khách là học sinh, sinh viên, các em được khuyến khích chạm vào và thử chơi dưới sự hướng dẫn của nhân viên khu du lịch.
Bằng cách biến văn hóa thành một hoạt động tương tác, Buôn Gơ Rin đã tháo bỏ rào cản tâm lý “phải học”. Du khách nghĩ họ đang vui chơi, nhưng thực tế, họ đang thẩm thấu kiến thức về hoa văn, âm nhạc và đời sống tinh thần của người Tây Nguyên.
Trải nghiệm trang phục dân tộc độc đáo của đồng bào Tây Nguyên. Nguồn: Buôn Gơ Rin.
Dùng hệ sinh thái làm “chất xúc tác” để văn hóa thẩm thấu tự nhiên
Điểm thông minh nhất trong mô hình du lịch sinh thái tại Buôn Gơ Rin là họ không tách bạch khu văn hóa và khu sinh thái. Thay vào đó, họ chủ động đặt văn hóa vào một hệ sinh thái sống động và đậm chất tự nhiên. Yếu tố “sinh thái” – với không khí trong lành, dòng suối chảy quanh năm và vườn cây ăn trái – không phải là cảnh quan phụ trợ, mà được nâng tầm thành “sân khấu chính”, nơi văn hóa đồng bào Tây Nguyên được diễn giải một cách chân thật nhất.
Các trò chơi dân gian, lội suối, hái trái cây trong vườn, mò cua bắt ốc là những ví dụ điển hình về cách dùng hệ sinh thái làm “sống” trải nghiệm văn hóa. Bản thân các hoạt động này là những trải nghiệm thiên nhiên thuần túy. Nhưng khi du khách khoác lên mình bộ trang phục Ba Na để lội suối, hái quả, các trải nghiệm này được nâng lên một tầm cao mới. Nó không còn là trò vận động đơn thuần, mà là sự nhập vai vào nếp sống lao động thường nhật của người đồng bào. Chính vườn cây, con suối ấy đã khiến bộ trang phục trở nên có ý nghĩa thực tế, chứ không chỉ là đạo cụ chụp ảnh.
Các trải nghiệm văn hóa tại Buôn Gơ Rin giúp du khách hiểu thêm về nếp sống của đồng bào Tây Nguyên. Ảnh: Buôn Gơ Rin.
Hệ sinh thái của Buôn Gơ Rin cũng là một công cụ truyền tải những bài học văn hóa trực quan. Khu du lịch áp dụng mô hình trang trại thu nhỏ (như chuồng gà, ao cá, trại cừu) cho phép du khách hiểu thêm về cách người đồng bào chăn nuôi gia súc, gia cầm. Khi du khách thưởng thức món gà nướng và hiểu rằng nó được nuôi lớn ngay trong khuôn viên, họ không chỉ “ăn”, mà đang “học” về nếp sống làm nông nghiệp, sự tôn trọng và gắn bó mật thiết với thiên nhiên của người đồng bào.
Sự thành công của Buôn Gơ Rin không nằm ở quy mô đầu tư hay số lượng hiện vật họ sở hữu. Nó nằm ở nghệ thuật dàn dựng một “dòng chảy” trải nghiệm logic, liền mạch và hoàn toàn tự nhiên. Họ không rao giảng, mà trao cho du khách “quyền được tò mò” và “quyền được hóa thân”. Qua đó, từ một chuyến trải nghiệm không gian sinh thái trong lành, du khách ra về với đầy ắp kiến thức và sự thấu cảm về văn hóa Tây Nguyên.
Những bộ sưu tập thời trang được thiết kế độc đáo bằng chất liệu thổ cẩm Tây Nguyên đa dạng màu sắc, đã thu hút...
