Hành trình theo dấu chân lịch sử: Từ chiến khu về Thủ đô

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), khi cả nước đang sống trong những ngày tháng Tám lịch sử, hãy thử một lần tự mình trải nghiệm “hành trình về nguồn” đặc biệt này.

Hà Nội tháng 8 rợp bóng cờ hoa, tưng bừng các hoạt động chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh Việt Nam 2/9. Hòa trong không khí tự hào, hàng triệu trái tim người Việt lại cùng chung nhịp đập, hướng về quảng trường Ba Đình lịch sử. Để có được ngày Độc lập 2/9/1945 huy hoàng ấy, dân tộc ta đã đi qua một hành trình dài, một hành trình được viết nên từ núi rừng Việt Bắc.

Trong không khí thiêng liêng này, Tạp chí Du lịch TP.HCM mời độc giả cùng thực hiện một chuyến đi ngược dòng thời gian, theo “cung đường cách mạng” đã làm nên lịch sử.

Đây không chỉ là một chuyến đi thăm lại di tích, mà là một hành trình của sự kết nối – kết nối quá khứ hào hùng với hiện tại đang vươn mình mạnh mẽ. Từ Pác Bó cội nguồn cách mạng, đến Tân Trào – “trái tim” của cuộc Tổng khởi nghĩa, và cuối cùng hội tụ về Hà Nội, nơi bản Tuyên ngôn Độc lập vang lên, để khám phá sự đổi thay kỳ diệu trên những vùng đất lịch sử và cảm nhận sâu sắc hơn giá trị của nền độc lập hôm nay.

Người dân Thủ đô hào hứng chờ đoàn diễu binh trên đường phố Hà Nội trong buổi lễ Sơ duyệt sáng 28/8/2025. Ảnh: Nguyễn Hồng Nhật.

Quá khứ hào hùng vọng về từ cội nguồn cách mạng

Hành trình bắt đầu tại “địa chỉ Đỏ” Pác Bó (tỉnh Cao Bằng), nơi ngọn lửa cách mạng Việt Nam được nhen lên sau những năm dài âm ỉ.

Ngày 28/1/1941, sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã trở về, đặt bước chân đầu tiên lên mảnh đất quê hương tại Cột mốc 108. Giữa núi non trùng điệp của Pác Bó, Người đã chọn hang Cốc Bó nhỏ bé, đơn sơ làm nơi ở và làm việc.

Chính tại nơi đây, những quyết sách mang tầm vóc lịch sử đã ra đời, đặt nền móng cho cuộc Cách mạng Tháng Tám vĩ đại. Từng tấc đất, từng con suối nơi đây đều thấm đẫm tinh thần cách mạng. Người đã đặt tên cho dòng suối trong vắt trước cửa hang là “suối Lê-Nin”, ngọn núi hùng vĩ dựa lưng vào hang đá là “núi Các Mác”.

Suối Lê-Nin, đoạn Bác Hồ thường ngồi câu cá sau những buổi làm việc. Ảnh: Mai Vinh.

Suối Lê-Nin xanh mát màu ngọc, núi Các Mác hùng vĩ vươn cao. Ảnh: Mai Vinh.

Những cái tên ấy không chỉ thể hiện tư tưởng của Người mà còn biến không gian Pác Bó thành một biểu tượng bất diệt của con đường cách mạng mà dân tộc đã lựa chọn. Cuộc sống giản dị mà vĩ đại của Người được khắc họa trọn vẹn qua những vần thơ bất hủ:

“Sáng ra bờ suối, tối vào hang,

cháo bẹ rau măng vẫn sẵn sàng.

Bàn đá chông chênh dịch sử Đảng,

cuộc đời cách mạng thật là sang.”

''Bác Hồ làm việc tại Pác Bó'' - Tranh sơn dầu của Trịnh Phòng.

Hơn 80 năm đã trôi qua, Pác Bó ngày nay đã trở thành một điểm đến du lịch về nguồn đầy thu hút, nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp thanh bình, nguyên sơ. Bước chân trên con đường lát đá dẫn vào khu di tích, lắng nghe tiếng suối reo và hình dung về những ngày tháng gian khó ấy, mỗi chúng ta không khỏi xúc động và tự hào về nơi được coi là cội nguồn của nền độc lập dân tộc.

Dòng suối Lê-Nin vẫn tuôn chảy, làn nước trong vắt xanh thắm màu ngọc bích. Đứng trên bờ, du khách có thể nhìn rõ từng hòn sỏi bên dưới dòng nước mát. Sự tương phản giữa một nơi từng là “đại bản doanh” bí mật, nơi mỗi bước chân đều phải cảnh giác, với một không gian yên bình, trong lành hôm nay mang đến cho du khách những cảm xúc đặc biệt.

Sức sống của Pác Bó hôm nay còn được dệt nên bởi chính những người dân bản địa, chủ yếu là đồng bào dân tộc Tày, Nùng. Họ không chỉ làm kinh tế, phát triển du lịch cộng đồng mà còn là những “người giữ hồn di tích” đích thực.

Chị Nông Thị Hoa, một hướng dẫn viên người Tày sinh ra và lớn lên tại Pác Bó, luôn mang trong tim mình tình yêu và niềm tự hào, bộc bạch: “Thế hệ chúng tôi may mắn được sống trong hòa bình, nhưng mỗi lần kể cho du khách nghe về những ngày Bác Hồ ở đây, chúng tôi lại thấy mình như được sống lại những giây phút lịch sử. Giữ gìn và kể lại câu chuyện này chính là cách chúng tôi tri ân cha ông”.

Suối Lê-Nin là một điểm đến hấp dẫn với nhiều du khách Gen Z. Ảnh: Bùi Vi Khanh (trái) và Phạm Văn Phong (phải).

Đến Pác Bó, du khách không chỉ được “ăn cơm kháng chiến” có thịt gà, cá rán, dưa chua, rau rừng... mà còn có cơ hội thưởng thức những món ăn đặc sản đậm đà, tạo nên hương vị của miền non nước Cao Bằng mà điển hình là tô phở chua thanh mát lạ miệng. Đặc biệt, đừng quên nếm thử món rau dạ hiến (hay còn gọi là rau bò khai) xào tỏi, một món ăn dân dã nhưng giòn ngọt khó quên.

Tân Trào – “Trái tim” của cuộc Tổng khởi nghĩa

Rời Cao Bằng, điểm đến tiếp theo là tỉnh Tuyên Quang, nơi có “Thủ đô Gió ngàn” Tân Trào. Nếu Pác Bó là nơi khởi nguồn, thì Tân Trào chính là trạm chuyển tiếp quyết định, là trái tim bơm dòng máu nóng cho cuộc Tổng khởi nghĩa Tháng Tám sục sôi trên khắp cả nước.

Tháng 5/1945, trước những chuyển biến của chiến tranh thế giới thứ hai và tình hình chiến sự trong nước, Bác Hồ đã quyết định rời Pác Bó về Tân Trào để thuận tiện chỉ đạo phong trào cách mạng. Mảnh đất này nhanh chóng trở thành trung tâm đầu não, nơi hội tụ những nhà lãnh đạo ưu tú nhất.

Chính tại đây, dưới bóng cây đa Tân Trào lịch sử, chiều ngày 16/8/1945, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã đọc bản Quân lệnh số 1, chính thức phát động cuộc Tổng khởi nghĩa. Gần đó, trong căn lán Nà Nưa đơn sơ, Bác Hồ đã sống và làm việc, đưa ra những chỉ thị quan trọng.

Cây đa Tân Trào, nơi Đại tướng Võ Nguyên Giáp tổ chức lễ xuất quân tiến về giải phóng Thủ đô Hà Nội. Ảnh: Quang Đán - TTXVN.

Cũng trên mảnh đất này, những sự kiện có ý nghĩa sống còn với vận mệnh dân tộc đã diễn ra: Hội nghị toàn quốc của Đảng (13-15/8/1945) quyết định chớp thời cơ Tổng khởi nghĩa và Quốc dân Đại hội (16-17/8/1945) đã bầu ra Ủy ban Dân tộc Giải phóng Việt Nam, tức Chính phủ lâm thời. Tân Trào đã hoàn thành xuất sắc sứ mệnh lịch sử, là nơi đưa ra những quyết sách quan trọng để cả dân tộc cùng đứng lên chống ngoại xâm, giành lấy chủ quyền.

Ngày nay, Khu di tích quốc gia đặc biệt Tân Trào đã được quy hoạch, bảo tồn và tôn tạo một cách bài bản, trở thành một “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống cho mọi thế hệ. Không khí nơi đây vừa trang nghiêm, gợi nhớ về một thời kỳ lịch sử hào hùng, lại vừa gần gũi, chan hòa với thiên nhiên và cuộc sống của người dân.

Những mái nhà sàn đặc trưng của đồng bào dân tộc Tày nằm yên bình giữa những cánh đồng lúa xanh mướt, bao quanh bởi núi rừng trùng điệp. Đến đây, du khách không chỉ tham quan di tích mà còn được sống trong chính không gian văn hóa đã nuôi dưỡng cách mạng. Lòng hiếu khách của người dân Tuyên Quang vẫn vẹn nguyên như ngày nào họ đã từng “bát cơm sẻ nửa, chăn sui đắp cùng” để che chở, đùm bọc cho cán bộ.

Và khi đêm xuống, bên ánh lửa bập bùng, những làn điệu hát Then, đàn Tính - di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc Tày - lại vang lên. Tiếng hát, tiếng đàn ấy như lời kể chuyện về lịch sử, về tình yêu quê hương, đất nước, kết nối quá khứ với hiện tại một cách diệu kỳ.

Du khách tham quan di tích đình Tân Trào. Ảnh: Quang Đán - TTXVN.

Ẩm thực Tuyên Quang cũng là một phần không thể thiếu trong hành trình khám phá. Du khách sẽ khó quên hương vị dẻo thơm của cơm lam chấm muối vừng, vị đậm đà, cay nồng của thịt trâu gác bếp, vị ngọt tươi của những con cá bắt từ sông Lô hay vị ngọt thanh mát của trái cam sành Hàm Yên mọng nước.

Về Hà Nội, nghe khúc khải hoàn ca độc lập

Tạm biệt “Thủ đô Gió ngàn”, dòng chảy lịch sử đưa du khách xuôi về Hà Nội, điểm hội tụ của khát vọng độc lập. Nếu Pác Bó là nơi nhen nhóm ý chí, Tân Trào là nơi hun đúc quyết tâm, thì Hà Nội chính là nơi khúc ca khải hoàn vang lên, mở ra một kỷ nguyên mới cho dân tộc.

Những ngày cuối tháng 8/1945, Hà Nội sống trong một không khí sôi sục chưa từng có. Các tầng lớp nhân dân, không phân biệt già trẻ, gái trai, đồng lòng nhất tề đứng lên giành chính quyền trong cuộc Tổng khởi nghĩa ngày 19/8. Cả thành phố rợp trong màu cờ đỏ sao vàng, tiếng reo hò và những bài ca cách mạng vang dội khắp phố phường.

Các chiến sĩ tham gia tập luyện diễu binh tại Hà Nội nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh. Ảnh: Nguyễn Ngọc Tú.

Và rồi, thời khắc mong chờ nhất đã đến. Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, trước biển người mênh mông, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ lâm thời, cất giọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, trịnh trọng tuyên bố trước toàn thế giới: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.

Lời tuyên ngôn ấy không chỉ là lời khẳng định chủ quyền của một dân tộc mà còn là tiếng súng lệnh, là nguồn cổ vũ to lớn cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới đứng lên đấu tranh. Mùa thu năm ấy đã đi vào lịch sử, tạc vào lòng người dân Việt Nam một dấu ấn không bao giờ phai mờ.

Quảng trường Ba Đình ngày nay không chỉ là một di tích lịch sử. Nơi đây đã trở thành trái tim chính trị - văn hóa của cả nước, một không gian sinh hoạt thiêng liêng mà gần gũi của người dân. Đến Hà Nội, có một trải nghiệm mà bất cứ ai cũng nên thử một lần, đó là tham dự lễ Thượng cờ và Hạ cờ vào mỗi buổi sáng sớm và tối muộn. Giữa không gian tĩnh lặng, trong tiếng nhạc hào hùng của bài “Tiến quân ca”, nhìn lá cờ Tổ quốc từ từ được kéo lên hoặc hạ xuống bởi đội tiêu binh danh dự, bạn sẽ cảm nhận được một niềm xúc động và tự hào khó tả.

Trực thăng của Không quân Việt Nam treo cờ Tổ quốc biểu diễn bay trong buổi hợp luyện trên bầu trời quảng trường Ba Đình. Ảnh: Ngô Trần Hải An.

Dịp Quốc khánh 2/9, văn hóa Hà Nội lại được thể hiện một cách đặc sắc nhất. Những con phố được trang hoàng lộng lẫy cờ hoa. Dòng người từ khắp mọi miền Tổ quốc đổ về Ba Đình trong niềm hân hoan. Những quán cà phê nhỏ xinh, những gánh hàng rong với các món ăn mang đậm phong vị Hà thành dường như cũng trở nên đặc biệt hơn. Không khí ấy là sự hòa quyện tuyệt vời giữa niềm tự hào quá khứ và sức sống của hiện tại.

Người dân Hà Nội cổ vũ đoàn người diễu binh trong buổi Sơ luyện tối 27/8/2025.

Hành trình đưa chúng ta đi từ Pác Bó hùng vĩ, qua Tân Trào lịch sử và dừng chân tại Ba Đình lộng gió không chỉ là một chuyến du khảo địa lý. Đó là một hành trình đi ngược thời gian để kết nối với quá khứ, để thấu hiểu sâu sắc hơn con đường gian nan mà cha ông đã đi qua, để biết ơn những hy sinh đã làm nên nền độc lập hôm nay, và để lòng tự hào dân tộc được khơi dậy một cách mãnh liệt nhất.

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), khi cả nước đang sống trong những ngày tháng Tám lịch sử, hãy thử một lần tự mình trải nghiệm “hành trình về nguồn” đặc biệt này.

Xúc động khoảnh khắc trực thăng kéo cờ Đảng, cờ Tổ quốc bay qua quảng trường Ba Đình

Khi bay qua Quảng trường Ba Đình - trái tim của đất nước, mỗi phi công, thành viên tổ bay đều dâng trào một cảm xúc vô...