Quảng Bình mở hội bài chòi, du khách hào hứng tham gia trải nghiệm
Chia sẻ
Từ ngày mồng 1 Tết Ất Tỵ 2025 đến nay, hàng chục ngàn lượt du khách và người dân địa phương đã tới Quảng trường Hồ Chí Minh ở trung tâm TP Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình vui xuân.
Nơi đây cũng trở thành địa điểm chụp ảnh kỷ niệm của nhiều gia đình trong những ngày vui Xuân. Trên sân rộng trước quảng trường, TP Đồng Hới đã tổ chức sân chơi bài chòi phục vụ du khách và người dân. Mỗi ngày có hàng trăm lượt người tham gia chơi bài chòi.
Chị Trần Thu Trang, du khách đến từ Hà Nội, cho biết: “Chơi trò chơi này rất mới lạ với gia đình chúng tôi. Năm nay vào Quảng Bình nghỉ ngơi, chúng tôi tới đây và bắt gặp sân chơi bài chòi rất hay, liền tham gia một hội, nhưng không thắng giải…”.
Không chỉ các gia đình du khách tham gia chơi hội bài chòi ở đây, mà nhiều hộ gia đình là người địa phương cũng tham gia. Chị Lê Thị Cúc, người ở phường Hải Thành - Đồng Hới, cho biết: “Chụp ảnh kỷ niệm ở tượng đài Bác Hồ xong, cả nhà ra đây chơi bài chòi. Nghe các bác xướng bài chơi rất vui. Mong rằng sân chơi dân gian này sẽ được duy trì ở những Tết sau nữa hoặc vào những ngày vào mùa du lịch”.
Đây là năm đầu tiên trò chơi bài chòi tổ chức ở Quảng trường Hồ Chí Minh thu hút được nhiều gia đình du khách và gia đình người dân địa phương tham gia. Có buổi chiều, ban tổ chức mở đến năm, bảy lượt chơi mới hết người tham gia.
Loại hình trò chơi dân gian bài chòi ở Quảng Bình nói chung và bài chòi ở nước ta nói chung, đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Theo các nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, bài chòi có lịch sử hình thành và phát triển gắn với quá trình xây dựng, mở rộng cương vực lãnh thổ của các chúa Nguyễn về phương Nam.
Theo cố nhà nghiên cứu văn hoá Nguyễn Tú, các chòi chơi hiện nay vì vậy đã được biến tấu ra hình thức tương tự từ chòi lính canh mà thành. Ở Quảng Bình, hiện một số vùng ven biển vẫn duy trì trò chơi bài chòi này vào ngày Tết Nguyên đán, trở thành sân chơi vui Xuân cho người dân.
Trò chơi bài chòi năm nay ở Quảng trường Hồ Chí Minh, TP Đồng Hới, được bán vé cho mỗi chòi là 50.000 đồng. Ban tổ chức không dùng nhạc mở từ băng đĩa, mà các nhạc công chơi nhạc sống ngay tại sân hội, vì thế du khách càng thấy thích thú hơn để tham gia chơi. Với lối chơi tự nhiên, một chòi có thể ngồi năm, bảy người đủ thành phần lớn nhỏ, nên các gia đình đều tham gia hết được và ai cũng có thể tham gia chơi.
Bài chòi ở Quảng Bình bắt nguồn từ đánh “bài tới” bởi khi kết thúc ván, người chơi hô “tới”. Bộ bài tới có 30 con, chia làm 3 pho là pho Văn, pho Vạn, pho Sách; mỗi pho có 9 con bài và 1 con bài Yêu (Ông Ầm, Thái Tử, Bạch Tuyết). Mỗi chòi được gắn tên theo thứ tự thập can (Giáp, Ất, Bính, Đinh, Mậu, Kỷ...). Vào cuộc chơi, người hiệu xướng một câu hò vào cuộc, rồi rút 1 quân bài, xem tên bài và hò hoặc hát lên một câu ứng với nội dung tên con bài, để người chơi đoán, tạo không khí phấn khích, vui vẻ. Chòi nào có con bài trùng tên thì gõ 3 tiếng mõ báo hiệu mình được, người chạy cờ sẽ mang đến 1 lá cờ xéo (màu đỏ) và thu con bài đó lại.
Khi có chòi nào được 3 lá cờ xéo như vậy thì đánh một hồi mõ dài và hô “tới… tới… tới”, nghĩa là chòi đó ra hiệu đã thắng, ván chơi kết thúc trong tiếng vỗ tay, nhạc rộn ràng...
Ông Mai Xuân Thành, phó Giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao Quảng Bình, cho biết trò chơi bài chòi đang dần được tỉnh và các địa phương trong tỉnh khơi dậy vào ngày Tết hay các ngày lễ hội. Từ năm 2019, Sở thường phối hợp với các đơn vị tổ chức liên hoan các tổ, nhóm, câu lạc bộ bài chòi cấp tỉnh, nhằm giới thiệu đến các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ, về giá trị của di sản văn hóa phi vật thể này. Qua đó cũng có thể phục vụ du khách khi đến với tỉnh.
Hiện có nhiều địa phương trong tỉnh đã tổ chức hội chơi bài chòi, như ở các xã Thanh Thủy, Kiến Giang, Mai Thủy (huyện Lệ Thủy), Tân Ninh, Võ Ninh, Quán Hàu (huyện Quảng Ninh), Đức Ninh, Lộc Ninh, Nam Lý, Phú Hải (TP Đồng Hới) và Hưng Trạch (huyện Bố Trạch)... thu hút đông đảo du khách và người dân địa phương tham gia chơi.
Ông Đặng Đông Hà, phó Giám đốc Sở Du lịch Quảng Bình, cho biết: "Ngoài khơi dậy sức sống cho một di sản văn hoá, bài chòi còn được đưa đến với du khách, đặc biệt là với du khách Hà Nội, TP.HCM và các tỉnh vùng phía Bắc. Nhiều du khách đến Quảng Bình ngày Tết, đã tham gia chơi bài chòi, như một sự khám phá".
Bài chòi, là một hình thái trò chơi, nhưng cũng là một loại hình nghệ thuật. Bởi trong đó có diễn xướng, có ca hò… với mỗi làn điệu có 30 câu hô theo lối hát xướng đa điệu… vừa có tính giải trí cao, vừa có thể giới thiệu về mảnh đất và con người nơi đó: “Mời bạn về thăm Đồng Hới quê tôi/ Trong hương thơm hoa trái dâng đầy/ Thăm Quảng Bình quan rêu phong trầm mặc/ Bên Lũy Thầy sương gió bóng thời gian…”.
Việt Nam cần xây dựng một chiến lược rõ ràng để định vị thương hiệu quốc gia, tập trung vào các giá trị văn hóa....
