Bảo tồn và phát triển làng nghề muối truyền thống Lý Nhơn

ừ một làng nghề truyền thống lâu đời, muối Lý Nhơn (xã An Thới Đông) không chỉ khẳng định vị thế quan trọng trong ngành diêm nghiệp cả nước mà còn đang trên lộ trình tạo dấu ấn mới nhờ định hướng OCOP, phát triển du lịch và áp dụng công nghệ.

Xã An Thới Đông, cách trung tâm TP.HCM khoảng 60km, được biết đến là cái nôi của làng muối Lý Nhơn - một trong những vùng sản xuất muối lâu đời và quan trọng bậc nhất khu vực phía Nam.

Với lợi thế về diện tích đất rộng và điều kiện thiên nhiên ưu đãi, nơi đây không chỉ cung cấp sản lượng lớn cho thị trường nội địa mà còn vươn ra xuất khẩu, góp phần nâng cao đời sống diêm dân và phát triển ngành muối Việt Nam.

Nghề muối Lý Nhơn đã hình thành và bén rễ từ những năm 1967-1968, trở thành một trong hai ngành nghề chủ lực của địa phương bên cạnh đánh bắt thủy hải sản. Mùa muối chính vụ kéo dài từ tháng 12 đến tháng 5 dương lịch hàng năm. Công việc của các diêm dân nơi đây gắn liền với nắng gió, bắt đầu từ sáng sớm để tranh thủ những giờ nắng gay gắt nhất, tạo nên những tinh thể muối trắng tinh thấm đẫm mồ hôi và công sức.

Kết quả của sự lao động miệt mài đó, vụ muối năm 2024 ghi nhận thành tích ấn tượng khi toàn huyện Cần Giờ đạt sản lượng hơn 127.700 tấn. Riêng tại xã An Thới Đông, với 489 hộ sản xuất trên diện tích 968 ha, sản lượng ước đạt 80.344 tấn, tăng hơn 20.000 tấn so với cùng kỳ, cho thấy tiềm năng và sự phát triển ổn định của làng nghề.

Hướng tới tương lai, TP.HCM đang tích cực định hướng để nâng tầm giá trị cho muối Cần Giờ thông qua Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). 

Nhằm tôn vinh và thúc đẩy nghề truyền thống, ngày 14/10/2024, Ủy ban nhân dân Thành phố đã ban hành Quyết định số 4566/QĐ-UBND công nhận Làng nghề truyền thống sản xuất muối tại xã An Thới Đông, TP.HCM.

 Đây là dấu mốc quan trọng, thể hiện sự ghi nhận đối với nỗ lực gìn giữ nghề của người dân, đồng thời mở ra cơ hội tiếp cận chính sách hỗ trợ ngành nghề nông thôn theo Nghị định số 52/2018/NĐ-CP của Chính phủ.

Hiện nay, Ngành nghề sản xuất muối trên địa bàn: trên 700 cơ sở sản xuất, kinh doanh. Thu nhập bình quân: 6.000.000 đồng/lao động/tháng. Tổng số lao động, số lao động thường xuyên: trên 2.300 lao động.

Thành phố khuyến khích người dân liên kết thành các hợp tác xã (HTX) và áp dụng công nghệ vào sản xuất. Điển hình như HTX Tiến Thành với 50ha đã trở thành mô hình tiên tiến, cung cấp muối cho nhiều doanh nghiệp lớn.

Bên cạnh sản xuất, những cánh đồng muối trắng xóa trải dài bất tận đang mở ra tiềm năng to lớn về du lịch. Các hoạt động trải nghiệm, tìm hiểu quy trình sản xuất muối thủ công truyền thống từ khâu dẫn nước biển, phơi nắng đến thu hoạch hứa hẹn là điểm nhấn thu hút du khách, mang lại cái nhìn chân thực về nghề muối.

Mới đây, UBND TP.HCM đã có ý kiến chỉ đạo các đơn vị liên quan về việc quản lý sản xuất, kinh doanh và kiểm soát an toàn thực phẩm muối năm 2025. Theo đó, các sở, ngành được giao nhiệm vụ cụ thể:

Sở Nông nghiệp và Môi trường theo dõi sát tình hình sản xuất, tiêu thụ muối và hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, bảo quản. Sở An toàn Thực phẩm kiểm tra chất lượng muối và giám sát quy chuẩn kỹ thuật. Sở Công Thương hỗ trợ phát triển thương mại điện tử và xây dựng thương hiệu sản phẩm muối.

Đặc biệt, Sở Du lịch được giao nhiệm vụ phát triển du lịch nông thôn, xây dựng các mô hình du lịch cộng đồng gắn với làng nghề muối và quảng bá các sản phẩm OCOP từ muối.

Để đảm bảo hiệu quả công tác quản lý sản xuất, kinh doanh và an toàn thực phẩm đối với muối năm 2025, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh vừa có chỉ đạo các sở, ngành liên quan tăng cường thực hiện Nghị định 40/2017/NĐ-CP của Chính phủ và triển khai Đề án phát triển ngành muối giai đoạn 2021-2030.

Theo đó, nhiệm vụ cụ thể đã được phân công cho từng đơn vị. Sở Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm theo dõi sát tình hình sản xuất, tiêu thụ, tham mưu biện pháp ổn định giá và hướng dẫn kỹ thuật, đồng thời kiểm tra công tác bảo vệ môi trường. Sở An toàn Thực phẩm tập trung kiểm soát chất lượng muối nhập khẩu và giám sát các quy chuẩn kỹ thuật.

Sở Công Thương đẩy mạnh kết nối cung cầu và hỗ trợ phát triển thương mại điện tử, xây dựng thương hiệu. Sở Du lịch có nhiệm vụ phối hợp phát triển các mô hình du lịch cộng đồng gắn với làng nghề và quảng bá sản phẩm muối OCOP. Về hỗ trợ tài chính và công nghệ, Ngân hàng Nhà nước được yêu cầu tạo điều kiện tiếp cận vốn vay ưu đãi, trong khi Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp nghiên cứu, chuyển giao công nghệ mới trong sản xuất và bảo quản.

Đặc biệt, xã An Thới Đông được giao nhiệm vụ hoàn thiện phương án chuyển đổi diện tích sản xuất muối đến 2030, ưu tiên đầu tư hạ tầng, tổ chức lại các HTX theo hướng liên kết chuỗi giá trị và phát triển sản phẩm OCOP đặc trưng.

Song song đó, công tác đào tạo nguồn nhân lực, phát triển sản phẩm OCOP đặc trưng và tăng cường kiểm tra môi trường tại các làng nghề sẽ được đẩy mạnh nhằm xây dựng thương hiệu muối thành phố bền vững.