‘Hành trình thống nhất’: Phim tài liệu đặc biệt về hòa giải, hàn gắn vết thương sau chiến tranh
Chia sẻ
30/4/1975, Việt Nam thống nhất về địa lý. Nhưng sau đó, là cả một hành trình vượt lên trên định kiến, hướng đến một Việt Nam không chỉ thống nhất về địa lý, mà còn thống nhất về tâm hồn.
“Hành trình thống nhất”, chương trình “VTV đặc biệt” về quá trình hòa giải, hàn gắn những vết thương chiến tranh thông qua những câu chuyện đời thường với nhiều nỗi niềm đan xen giữa quá khứ và hiện tại.
Đó là câu chuyện của 2 anh em ông Bảy Hội, binh lính Việt Nam Cộng hòa, thờ 4 liệt sĩ Cộng sản là ba, má và anh chị ruột. Đó là chuyện của gia đình ông Sáu Cũ, có cả bát hương thờ người đã mất là bộ đội Cộng sản lẫn binh lính Cộng hòa. “Thời đó, anh bên này, em bên kia, dù an em ruột gặp nhau vẫn phải bóp cò thôi. Nếu anh bóp trễ anh sẽ chế”, ông Sáu Cũ nhớ lại. Hay chuyện anh em ruột nhà Tư Bổng, trong chiến tranh ở hai bên chiến tuyến, từng căm ghét, giờ nương tựa chăm sóc lẫn nhau khi đau khi ốm. “Dầu sao cũng anh em ruột mà, cùng một mẫu sinh ra mà”, ông Tư Bổng nói.
Bàn thờ của Gia đình ông Lê Văn Cũ thờ cả lính Việt Nam Cộng hoà và Liệt sĩ cộng sản.
Nửa thế kỷ đã trôi qua kể từ ngày 30/4/1975, ngày chiến tranh chấm dứt. Nếu coi gia đình là một tế bào của xã hội, thì quá trình thống nhất, quá trình hòa giải, hàn gắn những vết thương chiến tranh bắt đầu ngay từ những tế bào như gia đình ông Tư Bổng.
Trong những ngày thanh minh năm 2025, và cũng là sát dịp 30/4, câu chuyện về sự hòa giải cũng quyện lẫn trong mùi nhang ở Nghĩa trang Nhân dân Bình An (trước đây là Nghĩa trang Biên Hòa), nơi từng chôn cất khoảng 16.000 tử sĩ của Quân lực Việt Nam Cộng hòa.
Ông Lê Văn Cũ và ông Ngô Hữu Hội – Lính Việt Nam Cộng hoà trò chuyện trước bàn thờ và bằng tổ quốc của Liệt sĩ...
Việc chọn Nghĩa trang Nhân dân Bình An như một biểu tượng của chuyển hóa và bao dung cho thấy bước tiến lớn trong cách tiếp cận lịch sử - không phải để xét đoán, mà để hiểu, để nhớ và để tha thứ. Đồng thời khơi lại trong bối cảnh hậu chiến, mở ra một góc nhìn toàn cầu về khái niệm thống nhất - không chỉ trên bản đồ, mà trong tâm thức mỗi người.
“Hành trình thống nhất” là một trong những tác phẩm tài liệu hiếm hoi khai thác nỗi đau chiến tranh và hành trình hòa giải dân tộc theo góc nhìn song hành từ hai phía chiến tuyến, tạo nên tiếng nói trung thực, xúc động và nhân văn về những vết thương quá khứ và nỗ lực hàn gắn của hiện tại.
Những người lính Việt Nam Cộng hoà (trước năm 1975) là bạn thân của những thương binh nặng và cán bộ cách mạng tham gia kháng chiến chống Mỹ.
Phim tái hiện những câu chuyện đời thường nhưng đầy ám ảnh của các cựu binh và thân nhân người đã mất - những người vẫn còn mang trong mình những mất mát, chia lìa và hoài nghi sau cuộc chiến đã kết thúc hơn nửa thế kỷ. Qua lối kể đa tuyến tính, phim không chỉ khơi gợi ký ức, mà còn phản ánh những nổi đau âm ỉ trong các gia đình và quá trình đi tìm tiếng nói chung sau nhiều năm im lặng.
“Hành trình thống nhất không chỉ là một bộ phim tài liệu – mà còn là một cuộc trò chuyện đầy cảm xúc giữa những con người từng ở hai đầu chiến tuyến, nay ngồi lại cùng nhau để lắng nghe, hiểu và chữa lành,” - đại diện ê-kíp sản xuất chia sẻ.
Thân nhân tử sĩ của Quân lực Việt Nam Cộng hoà được tự do thăm viếng, tu sửa mộ phần người thân.
“Hành trình thống nhất” không đi theo mô típ kể chuyện lịch sử truyền thống. Thay vào đó, phim lựa chọn cách dựng mang tính điện ảnh trực tiếp, sử dụng nhiều ngôn ngữ hình ảnh giàu biểu cảm. Đội ngũ sản xuất đã dành nhiều tháng để khảo sát, xây dựng niềm tin và thuyết phục các nhân vật tham gia. Quá trình này không chỉ là làm phim – mà là một hành trình đồng hành, lắng nghe và chữa lành vết thương tinh thần còn rỉ máu trong nhiều gia đình.
Một người Việt ở Mỹ xúc động khi viếng mộ người thân.
50 năm sau chiến tranh, “Hành trình thống nhất” không chỉ đề cập tới những nỗi đau đang dần được chữa lành, mà còn khắc họa hành trình hướng tới hòa giải, hòa hợp dân tộc và gửi đi thông điệp: quá khứ không thể thay đổi nhưng người Việt có thể cùng nhau viết tiếp hiện tại và tương lai.
Chương trình VTV Đặc biệt Hành trình thống nhất sẽ được phát sóng lúc 20h10, ngày 2/5/2025 trên kênh VTV1.
Lễ kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2025) đã được tổ chức trọng thể...
