Đây là sự công nhận quốc tế đối với giá trị nổi bật toàn cầu về một không gian văn hóa, lịch sử, tâm linh đặc sắc, gắn với Thiền phái Phật giáo Trúc Lâm - dòng thiền thuần Việt do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập.
Tối 20/12, tại Trung tâm Văn hóa Trúc Lâm (Khu di tích và danh thắng Yên Tử, phường Yên Tử), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, tỉnh Quảng Ninh, TP Hải Phòng và tỉnh Bắc Ninh long trọng tổ chức Lễ đón nhận Bằng UNESCO ghi danh Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa thế giới.
Bằng chứng nhận của Unesco cho Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa thế giới.
Trách nhiệm bảo vệ di sản cho mai sau
Với những giá trị nổi bật toàn cầu, ngày 12/7/2025, tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) tổ chức tại Cộng hòa Pháp đã công nhận Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa thế giới.
Đây là sự công nhận quốc tế đối với giá trị nổi bật toàn cầu về một không gian văn hóa, lịch sử, tâm linh đặc sắc, gắn với Thiền phái Phật giáo Trúc Lâm - dòng thiền thuần Việt do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, mang tinh thần nhập thế sâu sắc, dung hợp Phật giáo với văn hóa dân tộc, với tư tưởng Tam Hoà: Hoà giải, hoà hợp, hoà bình còn nguyên giá trị sau hàng trăm năm.
Khu Di sản liên tỉnh gồm 12 thành phần với sự liên kết hữu cơ, trong đó Khu Di tích và Danh thắng Yên Tử là một thành tố then chốt mang tính biểu tượng gắn với sự nghiệp tu hành, thành đạo của Phật hoàng Trần Nhân Tông và sự khai sinh Thiền phái Trúc Lâm do Ngài thành lập và trở thành Đệ nhất Tổ.
Đại diện tổ chức UNESCO trao bằng chứng nhận cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Để được vinh danh là Di sản Văn hóa thế giới, 3 địa phương đã trải qua quá trình chuẩn bị một bộ hồ sơ khoa học công phu, nghiêm túc, bài bản. Đây là hồ sơ có phạm vi nghiên cứu rộng, không gian di sản trải dài qua nhiều địa phương, địa hình phức hợp với hệ thống đồi núi, sông suối phong phú, đồng thời hàm chứa nhiều lớp giá trị lịch sử, văn hóa, tôn giáo đặc sắc, gắn bó chặt chẽ với quá trình hình thành và phát triển của Phật giáo Trúc Lâm Yên Tử trong lịch sử dân tộc. Việc thực hiện hồ sơ cũng trải qua quá trình bền bỉ kéo dài suốt 13 năm, với khối lượng công việc đồ sộ gồm hàng nghìn trang tài liệu khoa học, hàng trăm cuộc hội thảo, tọa đàm, trao đổi học thuật được tổ chức từ trong nước đến quốc tế.
Trong hành trình ấy, đã có những thời điểm hồ sơ gặp nhiều khó khăn, thậm chí bị loại khỏi danh sách xem xét, quá trình nghiên cứu, hoàn thiện tưởng chừng rơi vào bế tắc. Tuy nhiên, bằng ý chí kiên định, tinh thần trách nhiệm cao và niềm tin sâu sắc vào những giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh đặc biệt của Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, các cơ quan quản lý, đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học và những người trực tiếp tham gia xây dựng hồ sơ đã không nản lòng, không bỏ cuộc, kiên trì rà soát, bổ sung, điều chỉnh, làm rõ từng luận điểm khoa học theo yêu cầu ngày càng khắt khe của UNESCO.
Ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam, khẳng định việc ghi danh di sản này không chỉ là sự tôn vinh quá khứ, mà còn mở ra một hành trình chung đầy ý nghĩa. Đây là lời kêu gọi hành động có trách nhiệm nhằm bảo vệ di sản cho các thế hệ mai sau.
Ông Jonathan Wallace Baker, Trưởng Đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu sau khi trao bằng chứng nhận.
Công tác bảo tồn sẽ đòi hỏi sự chủ động của các bên trước những thách thức về tốc độ phát triển du lịch và biến đổi khí hậu. UNESCO luôn sẵn sàng đồng hành, cung cấp hướng dẫn kỹ thuật và thúc đẩy đối thoại để tăng hiệu quả công tác quản lý liên tỉnh trên cơ sở hài hòa việc phát triển du lịch và khuyến khích sự tham gia của cộng đồng bản địa trong công tác bảo tồn.
Sự gắn kết chặt chẽ của 3 địa phương trong xây dựng hồ sơ di sản
Phát biểu tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính, nhấn mạn Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là một không gian di sản liên hoàn, thống nhất, phản ánh trọn vẹn quá trình hình thành, phát triển và lan tỏa của một hệ giá trị văn hóa - tinh thần đặc sắc của Việt Nam.
Đây là nơi kết tinh hài hòa giữa di sản vật thể và phi vật thể, giữa cảnh quan thiên nhiên, kiến trúc, lịch sử và đời sống tín ngưỡng, tâm linh của dân tộc. Di sản này gắn liền với Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, dòng Phật giáo do Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập, mang đậm bản sắc Việt Nam, đề cao tinh thần nhập thế, hòa hợp đạo và đời, hướng con người tới các giá trị chân - thiện - mỹ, khuyến khích trách nhiệm đối với cộng đồng và xã hội. Chính từ không gian di sản này, những tư tưởng lớn về hòa bình, khoan dung, nhân ái và hòa hợp với thiên nhiên đã được hình thành, lan tỏa bền bỉ suốt nhiều thế kỷ.
Bọ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trao bằng chứng nhận của UNESCO cho 3 tỉnh và đại diện Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
Từ khi Quần thể danh thắng Tràng An được công nhận là Di sản thế giới vào năm 2014, đến nay sau 11 năm Việt Nam tiếp tục có thêm Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản thế giới thứ 9 của Việt Nam. Đây không chỉ là sự công nhận đối với các giá trị lịch sử, văn hóa và cảnh quan đặc sắc, mà còn là sự ghi nhận giá trị nổi bật toàn cầu của không gian văn hóa sống, nơi tư tưởng, tín ngưỡng và thực hành văn hóa đang được tiếp nối trong đời sống đương đại.
Phó Thủ tướng cho rằng sự thành công của hồ sơ là kết quả của quá trình chuẩn bị công phu, khoa học, lâu dài và sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, trách nhiệm của nhiều cấp, nhiều ngành và nhiều địa phương; nhất là 3 địa phương Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, sự chủ động, phối hợp chặt chẽ và nhất quán trong nhận thức và hành động; cùng chung một tầm nhìn, cùng chia sẻ trách nhiệm trong việc bảo vệ tính toàn vẹn, tính xác thực và giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể di sản.
Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính đề nghị các địa phương gắn bảo tồn di sản với phát triển du lịch văn hóa bền vững, có trách nhiệm
Sự gắn kết chặt chẽ giữa 3 địa phương đã tạo nên một mô hình phối hợp liên tỉnh hiệu quả trong bảo tồn và phát huy di sản văn hóa, phù hợp với các yêu cầu và chuẩn mực quốc tế của UNESCO, đồng thời mở ra những kinh nghiệm quý báu cho Việt Nam trong việc xây dựng và quản lý các di sản thế giới có tính chất liên vùng trong thời gian tới.
Thành công này cũng cho thấy sự vào cuộc đồng bộ, hiệu quả của các bộ, ngành Trung ương, đặc biệt là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ Ngoại giao; Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam; cùng sự hỗ trợ, tư vấn chuyên môn của các nhà khoa học, chuyên gia trong nước và quốc tế. Đây là minh chứng sinh động cho sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, của sự kết hợp hài hòa giữa quản lý nhà nước, tri thức khoa học và sự đồng thuận xã hội trong sự nghiệp bảo tồn di sản.
Bảo tồn di sản gắn với phát triển du lịch văn hóa bền vững
Để tiếp tục bảo vệ, phát huy những giá trị di sản nói chung và giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản thế giới Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc nói riêng, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính, khẳng định Chính phủ Việt Nam cam kết sẽ bảo vệ nghiêm ngặt tính toàn vẹn, xác thực và giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản theo các tiêu chí và khuyến nghị của UNESCO; thực hiện quản lý tổng thể, liên ngành, liên vùng, bảo đảm hài hòa giữa bảo tồn di sản, bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Đồng thời, phát huy vai trò của cộng đồng địa phương, các tổ chức tôn giáo và các chủ thể văn hóa trong việc gìn giữ và trao truyền các giá trị di sản.
Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh-Bùi Văn Khắng thay mặt cho 3 tỉnh Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Ninh tiếp nhận khuyến nghị của UNESCO và nhiệm vụ của Chính phủ giao trong việc bảo tồn di sản.
Bên cạnh đó, gắn bảo tồn di sản với phát triển du lịch văn hóa bền vững, có trách nhiệm, góp phần không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Cũng như tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với di sản; đồng thời khuyến khích và tạo điều kiện để các địa phương trong vùng di sản, trước hết là Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng phát huy tinh thần đoàn kết, chủ động, sáng tạo trong việc phối hợp quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phát huy vai trò cơ quan quản lý nhà nước về di sản văn hóa, tiếp tục hướng dẫn 3 địa phương tập trung triển khai 5 nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đã được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ đạo trực tiếp tại Chương trình công bố giá trị nổi bật toàn cầu Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc vào tháng 8/2025 tại Khu di sản.
Các địa phương Quảng Ninh, Bắc Ninh và Hải Phòng cần xác định rõ trách nhiệm để thực hiện cơ chế phối hợp liên tỉnh thực chất, thường xuyên và hiệu quả. Đồng thời, xây dựng kế hoạch cụ thể để triển khai đầy đủ các khuyến nghị của Ủy ban Di sản Thế giới tại Kỳ họp lần thứ 47, nhất là phát huy hơn nữa vai trò trung tâm của cộng đồng trong gìn giữ, thực hành và lan toả các giá trị tinh thần Phật giáo Trúc Lâm.
Tiếp thu chỉ đạo từ Phó Thủ tướng Chính phủ, đại diện các địa phương có di sản, ông Bùi Văn Khắng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, cảm ơn sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ; trực tiếp là Tổng Bí thư Tô Lâm và Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã trực tiếp trao đổi với Lãnh đạo tổ chức UNESCO, thể hiện rõ sự coi trọng và cam kết mạnh mẽ của Việt Nam trong việc bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa nhân loại, đồng thời đề nghị UNESCO ủng hộ việc ghi danh Quần thể di sản đặc biệt này tại Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới.
Sau lễ đón nhận bằng UNESCO là chương trình văn nghệ “Miền thiêng di sản - Tỏa sáng hào quang”.
Trước những nhiệm vụ được giao, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, khẳng định tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh và TP Hải Phòng nhận thức sâu sắc rằng đây vừa là vinh quang, vừa là trọng trách lớn lao và nghiêm túc tiếp thu, cụ thể hóa chỉ đạo sâu sắc, toàn diện những định hướng quý báu của Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính tại buổi lễ hôm nay và các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đã được Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ đạo trực tiếp tại Chương trình công bố giá trị nổi bật toàn cầu của Di sản vào tháng 8/2025; đồng thời sẽ phát huy cao độ tinh thần trách nhiệm, tổ chức quản lý Di sản theo đúng quy định của pháp luật và Công ước bảo vệ Di sản văn hóa của Ủy ban Di sản Thế giới; đảm bảo vừa bảo tồn nguyên vẹn các giá trị, vừa phát huy sáng tạo và hài hòa trong bối cảnh phát triển bền vững; biến những giá trị truyền thống thành nguồn lực nội sinh mạnh mẽ, góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, là động lực phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
Tại Lễ đón nhận Bằng UNESCO ghi danh Quần thể di tích và di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc là Di sản Văn hóa Thế giới cũng đã diễn ra chương trình văn nghệ “Miền thiêng di sản - Tỏa sáng hào quang” được xây dựng công phu, hoành tráng theo 3 chương: Thanh âm miền di sản, Tỏa sáng hào quang và Hòa khí vươn mình - Khát vọng Việt Nam, với sự tham gia của các nghệ sĩ nổi tiếng.
Sự kiện được tổ chức trong không khí trang trọng, gắn với chuỗi hoạt động tưởng niệm 717 năm ngày Phật Hoàng nhập Niết bàn, Festival Yên Tử “Hành trình Di sản - Tinh hoa thế giới” thu hút đông đảo sự quan tâm, tham dự của Phật tử và nhân dân.
