Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh: Cần các chính sách phù hợp

Thứ Ba, ngày 14/09/2021 14:13 PM (GMT+7)

Sau nhiều năm, dù có quy định trong Luật Điện ảnh nhưng Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh vẫn chưa hình thành. Vấn đề này tiếp tục nhận được sự quan tâm của nhiều chuyên gia.

Điều 6 Luật Điện ảnh năm 2006 (sửa đổi, bổ sung năm 2009) đã quy định về Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh. Tuy nhiên, cho đến nay, Quỹ này vẫn chưa được thành lập. Vấn đề này tiếp tục được các chuyên gia bày tỏ quan tâm tại Hội thảo "Góp ý dự thảo Luật Điện ảnh (sửa đổi)" do Viện Nghiên cứu lập pháp thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội phối hợp với Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội vừa tổ chức dưới hình thức trực tuyến.

Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh sau nhiều năm vẫn chưa thành lập (ảnh minh họa)

Chưa xác định được nguồn thu

Dự thảo Luật Điện ảnh sửa đổi đã dành 3 Điều 45, 46, 47 cho nội dung Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh. Theo đó, đây là quỹ tài chính ngoài ngân sách được thành lập nhằm hỗ trợ dự án sản xuất phim thể nghiệm, phim đầu tay, phim của tác giả trẻ; hỗ trợ cho tác giả, dự án, phim Việt Nam xuất sắc tham gia LHP, giải thưởng phim, cuộc thi phim, hội chợ phim, chương trình phim, tuần phim tại nước ngoài…

Theo Dự thảo, việc thành lập Quỹ cũng nhằm mục đích cho vay để thực hiện dự án ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học và công nghệ hiện đại trong hoạt động điện ảnh; hỗ trợ các không gian sáng tạo về điện ảnh và các hoạt động khác để phát triển nghệ thuật điện ảnh đương đại. Nguyên tắc hoạt động của Quỹ không vì lợi nhuận; bảo đảm công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả, sử dụng đúng mục đích và phù hợp với quy định pháp luật, không trùng lặp với nguồn ngân sách nhà nước cấp cho hoạt động sự nghiệp điện ảnh. Quỹ không hỗ trợ các dự án sản xuất phim bằng nguồn ngân sách nhà nước…

Trước đó, tại nhiều hội thảo lấy ý kiến góp ý cho Dự thảo luật Điện ảnh, theo Cục Điện ảnh cho biết, sau nhiều năm vẫn chưa triển khai thực hiện được Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh do vẫn chưa xác định được nguồn thu ổn định để đảm bảo hoạt động của Quỹ. Theo Dự thảo Luật này, cơ quan chủ trì soạn thảo xác định nguồn thu của Quỹ trích từ ngân sách nhà nước, tỉ lệ phần trăm trên giá vé xem phim tại các rạp chiếu phim… Việc trích Quỹ như vậy đồng nghĩa với việc tăng giá vé xem phim, tạo gánh nặng đối với đối tượng thụ hưởng là người dân. Để đảm bảo tính khả thi, cơ quan chủ trì soạn thảo cần có đánh giá và quy định cụ thể về cơ chế hoạt động của Quỹ để cơ quan nhà nước có thẩm quyền có cơ sở xem xét, quyết định.

TS. Ngô Phương Lan, nguyên Cục trưởng Cục Điện ảnh, Chủ tịch Hiệp hội Xúc tiến phát triển Điện ảnh Việt Nam cho biết, ở nhiều nước đã có Quỹ Điện ảnh từ lâu, hoạt động hiệu quả với nhiệm vụ chính là cải thiện chất lượng điện ảnh và thúc đẩy sự phát triển ngành công nghiệp điện ảnh.

Ở Việt Nam, Luật Điện ảnh hiện hành và Nghị định định 54/2010 hướng dẫn thi hành một số điều trong Luật Điện ảnh đã có các Điều quy định việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh, nhưng chưa thực hiện được. Do đó, cần quan tâm đến tính khả thi của việc thành lập Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh và muốn khả thi thì phải xây dựng được các chính sách phù hợp.

TS Ngô Phương Lan cho rằng, trong dự thảo Luật Điện ảnh sửa đổi, nội dung về thành lập Quỹ, mục đích của Quỹ còn dàn trải, mục tiêu hỗ trợ của Quỹ không tập trung sẽ dẫn đến không hiệu quả; việc hỗ trợ của Quỹ có những phần trùng lặp với các mục chi từ ngân sách và các hoạt động sự nghiệp của cơ quan quản lý điện ảnh. Nhất là "Hỗ trợ đầu tư xây dựng trường quay bảo đảm phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội, ngành, lĩnh vực đã được phê duyệt" rất cần cân nhắc, vì đây là hạng mục liên quan đến quy hoạch ít liên quan đến các mục đích khác của Quỹ, do đó không khả thi.

Kinh nghiệm quý từ quốc tế

Để khắc phục những vướng mắc hiện nay, TS. Ngô Phương Lan đưa ra đề xuất nên tham khảo kinh nghiệm từ các Quỹ điện ảnh thành công trên thế giới, gần với Việt Nam nhất là Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh Hàn Quốc, được quy định trong "Luật Xúc tiến phim và video Hàn Quốc".

Về nội dung này, theo bà Nguyễn Phương Hòa, Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng cần thiết phải tiếp tục quy định Quỹ Hỗ trợ phát triển điện ảnh tại Luật, và cần quy định chi tiết về nguồn thu thường xuyên, ổn định của Quỹ.

Ở Pháp, Quỹ hỗ trợ điện ảnh có nguồn thu từ các đài truyền hình (ảnh minh họa)

Theo bà Nguyễn Phương Hòa, bên cạnh nguồn vốn ban đầu do Nhà nước cấp, Quỹ có nguồn thu thường xuyên từ 3% tiền vé xem phim, tỷ lệ % nhất định từ doanh thu các phim do Nhà nước đặt hàng, Quỹ hỗ trợ trong tương lai…, các nguồn hiến tặng, tài trợ và các nguồn thu hợp pháp khác. Chỉ có như vậy mới tạo điều kiện cho việc thành lập Quỹ và vận hành thường xuyên, lâu dài, hỗ trợ tìm kiếm, nuôi dưỡng các tài năng trẻ, hỗ trợ quá trình sản xuất, phát hành, quảng bá phim ra nước ngoài, tạo cú huých cho điện ảnh Việt Nam cất cánh.

Chia sẻ về kinh nghiệm một số nước trên thế giới, bà Nguyễn Phương Hòa cho hay, Quỹ hỗ trợ Điện ảnh là công cụ hữu hiệu để thúc đẩy điện ảnh phát triển. Ở Pháp, Quỹ hỗ trợ điện ảnh có nguồn thu từ các đài truyền hình. Các đài truyền hình sẽ đầu tư từ 30%-35% cho các dự án phim, sau đó các dự án phim này sẽ được trình chiếu trên truyền hình. Ngoài ra, Trung tâm Điện ảnh Quốc gia cũng có hỗ trợ khoảng vài chục % kinh phí cho các dự án phim.

Tại Hàn Quốc, Hội đồng điện ảnh Hàn Quốc (KOFIC) xây dựng một quỹ hỗ trợ riêng để giúp đỡ các dự án phim độc lập, còn Chính phủ Hàn Quốc hỗ trợ thông qua phát hành và trình chiếu. Quỹ này thành lập từ năm 2005 và Chính phủ quy định trích 3% tiền mỗi vé xem phim được bán ra để đưa vào Quỹ. Ngoài ra, trong khu vực Đông Nam Á, một số Chính phủ hỗ trợ phát triển ngành điện ảnh thông qua việc thành lập các quỹ về sáng tạo, nghệ thuật như Quỹ Sáng tạo (Creation Grant) do Hội đồng Nghệ thuật Singapore quản lý, Quỹ Truyền thông quốc gia Thái Lan (Thai Media Fund) do Bộ Văn hóa Thái Lan quản lý , Quỹ Phát triển Phim nghệ thuật và Truyền thông Đa phương tiện do Tập đoàn Phát triển điện ảnh Quốc gia Malaysia (FINAS) quản lý.

Tán thành với các quan điểm nêu trên, Đạo diễn, NSƯT. Bùi Trung Hải cho rằng, Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh là quy định cần thiết, tuy nhiên cũng chưa được cụ thể hóa trong Luật Điện ảnh. Theo NSƯT. Bùi Trung Hải, cũng không nên bó hẹp về Quỹ hỗ trợ phát triển điện ảnh, mà nên nhìn rộng hơn về sự đầu tư chiến lược của nhà nước cho Điện ảnh Việt Nam. Điện ảnh Việt Nam cần có sự trợ giúp mạnh mẽ hơn về mặt chiến lược từ Nhà nước. Với một sự tính toán sâu sắc, rất nhiều quốc gia trên thế giới đã có chiến lược rõ ràng, thực tế về sự phát triển điện ảnh. Đây là nguồn lợi tiềm năng to lớn để phát triển cả kinh tế và văn hóa. Văn hóa hay Điện ảnh cũng chính là quyền lực mềm của một quốc gia. Một trong những mô hình phát triển thành công nhất là sự phát triển của điện ảnh Hàn Quốc.

NSƯT. Bùi Trung Hải cũng cho biết thêm, về mặt kinh phí, đã có nhiều ý kiến nghiên cứu hệ thống phát triển điện ảnh của Pháp với quỹ điện ảnh được Nhà nước điều hành lấy kinh phí từ trích phần trăm tiền vé bán tại các rạp. Hoặc theo cách của điện ảnh Trung Quốc với sự kết hợp của điện ảnh và truyền hình.