Rộn ràng lễ hội đua bò tưng bừng đón tết Sen Dolta vào mùa

Khi hiệu lệnh xuất phát vang lên, từng cặp bò như mũi tên lao vút đi, tung bùn bắn tung tóe. Cả cánh đồng bỗng chốc trở thành một sân khấu khổng lồ, nơi những chú bò trổ tài dũng mãnh, còn các nài bò thể hiện sự khéo léo, dẻo dai.

Với bà con đồng bào Khmer, lễ hội Sen Dolta mang ý nghĩa báo hiếu công ơn sinh thành của cha mẹ, tổ tiên, tưởng nhớ những người thân đã khuất và cầu mong sự phù hộ cho một cuộc sống bình an, thịnh vượng.

Đua bò, hoạt động không thể thiếu trong dịp này, thể hiện khát vọng về một vụ mùa bội thu, mùa màng thuận lợi; đồng thời thể hiện tinh thần gắn kết cộng đồng.

Đặc biệt vùng Bảy Núi, An Giang là nơi nổi tiếng với lễ hội đua bò truyền thống. Các sự kiện đua bò lớn, nhỏ được tổ chức ở những nơi như chùa Rô hoặc các sân đua bò ở Tịnh Biên, Tri Tôn.

Thường diễn ra vào cuối tháng 8, đầu tháng 9 âm lịch hàng năm, lễ hội Sen Dolta năm nay diễn ra liên tục trong 3 ngày, từ ngày 21 đến – 23/9/2025.

Trong tiết trời se se mát lạnh của những ngày cuối thu, khi những hạt lúa trên đồng đã trổ bông nặng trĩu, đó cũng là lúc bà con Khmer Nam Bộ lại tưng bừng, háo hức đón chào một trong những lễ hội truyền thống lớn nhất trong năm: lễ hội Sene Dolta, hay còn gọi là lễ cúng ông bà.

Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu kính, tri ân công đức của tổ tiên, cha mẹ, đồng thời cầu mong sự an lành, thịnh vượng cho cả phum sóc. Và đặc biệt, không thể thiếu "món ăn tinh thần" vô cùng độc đáo, náo nhiệt, làm say đắm lòng người: hội đua bò.

Hàng ngàn người xem, du khách trong và ngoài nước đổ về để tận mục sở thị những màn đua bò hấp dẫn cùng những chương trình mang đến một ngày hội vui tươi, nhộn nhịp.

Nếu đã từng một lần đến với vùng Bảy Núi (An Giang) vào dịp Sen Dolta, bạn sẽ không khỏi choáng ngợp trước không khí cuồng nhiệt của hội đua bò. Đây không chỉ là một cuộc thi thể thao mà còn là một nét văn hóa dân gian mang đậm dấu ấn của người Khmer.

Khác với các cuộc đua thông thường, "đường đua" ở đây là một cánh đồng lắp xắp nước, và "vận động viên" chính là những chú bò được tuyển chọn kỹ lưỡng, chăm sóc đặc biệt suốt cả năm trời để có được sức khỏe tốt nhất cho cuộc tranh tài.

Mỗi cặp bò được gióng vào một chiếc bừa, người điều khiển đôi bò “rượt” nhau trên trường đua gọi là “tài xế” sẽ đứng trên chiếc bừa đó.

Khi hiệu lệnh xuất phát vang lên, từng cặp bò như mũi tên lao vút đi, tung bùn bắn tung tóe. Cả cánh đồng bỗng chốc trở thành một sân khấu khổng lồ, nơi những chú bò trổ tài dũng mãnh, còn các nài bò thể hiện sự khéo léo, dẻo dai.

Đằng sau mỗi màn trình diễn đầy ngoạn mục ấy là cả một câu chuyện về những cảm xúc thăng trầm của các nài bò. Nhất là với người Khmer, việc được tham gia vào hội đua bò là một niềm tự hào lớn.

Mỗi nài đều đặt trọn niềm tin, kỳ vọng vào "chiến mã" của mình. Khi chiến thắng, cảm giác vỡ òa, hạnh phúc dâng trào là điều không thể tả hết. Niềm vui ấy không chỉ đến từ giải thưởng mà còn từ sự công nhận, ngưỡng mộ của cộng đồng.

Thế nhưng, đường đua cũng đầy rẫy những bất ngờ và rủi ro.

Có những nài dốc hết tâm sức tập luyện, nhưng một khoảnh khắc sơ sẩy, cú ngã bất ngờ mà đành ngậm ngùi nhìn đối thủ về đích.

Cảm giác thất bại, tiếc nuối chắc chắn là điều không thể tránh khỏi. Dẫu vậy, họ vẫn coi đây là một phần của cuộc chơi, một trải nghiệm quý giá. Họ đứng dậy, vỗ về "người bạn" của mình và hẹn một mùa giải sau lại cùng nhau tranh tài.

Các thợ ảnh chuyên và không chuyên túa về đây nườm nượp từ khắp mọi miền, mang theo đủ loại máy ảnh, ống kính.

Vào mỗi kì lễ hội lại là cuộc chiến của những "tay săn ảnh" rộn ràng; họ canh cho bằng được những khoảnh khắc đáng giá về khoe lên các hội nhóm trên MXH, hoặc đi thi các giải lớn nhỏ các cuộc thi trong, ngoài nước. Thế nên, Hội đua bò hàng năm còn là "sân chơi" – cuộc "đấu súng" của những tay săn giải.

Càng vào vòng trong, cuộc đua càng trở nên kịch tính. Bò chạy càng nhanh, bùn đất văng càng mạnh, và sự hỗn loạn càng tăng lên.

Đã có không ít trường hợp bò lồng lên, chạy lạc hướng lao thẳng vào đám đông khán giả và các thợ ảnh. Nhiều lúc bò ủi lên bờ ruộng, lùa các tay thợ ảnh “lì lợm” chạy tóe khói khi mon men ra sát đường đua, hòng săn cho được tấm ảnh về dự thi giải hoặc chỉ để khoe trên các trang MXH.

Những tiếng la hét, hoảng hốt vang lên, nhưng chỉ sau vài giây, mọi thứ lại trở về trạng thái cuồng nhiệt ban đầu. Đối với họ, đó là những rủi ro đi kèm với đam mê, và việc ghi lại được một bức ảnh "để đời" là điều đáng để mạo hiểm.

Lúc nguy cấp, cặp bò nhảy lên tránh chứ không giẫm đạp lên người hay húc văng tài xế; tai nạn thường do "dàn bừa" va trúng.

“Với cân nặng cả tấn mà đạp hoặc húc phải thì còn gì là xương thịt. Con vật mà người đời thường lôi ra chê cười, tính ra lại nhân văn hơn bao giờ hết”, chú Tư nói.

Chuyện ở trường đua bò cũng nhiễu sự truân chuyên, chú Tư Long ngồi bên chép miệng kể năm đó, trao giải xong, thắng thua ai về nhà nấy. Bò cũng lục tục tập trung về bãi, khán giả ùa ra cổng ồn ào, bàn tán lao xao. Cánh báo chí, "nhíp ảnh" cũng hí hửng túa về từng tốp; hăm hở với những shot ảnh gửi báo, gửi thi các giải trong lẫn ngoài nước.

Mấy ai còn nhớ những tai nạn đáng tiếc vừa xãy ra tại trường đua, nơi vừa diễn ra những pha tranh tài quyết liệt, các pha gay cấn kể cả tai nạn đáng tiếc, bò ngã chổng vó, "tài xế" tuột tay chạy te te hoặc té lăn cù cù bị cặp bò sau "rượt" tới, chú Tư cảm thán nói.

Đến với lễ hội Sene Dolta, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng hội đua bò mà còn có cơ hội khám phá những nét văn hóa độc đáo của người Khmer và đắm mình trong bản sắc văn hóa đầy màu sắc và vui nhộn rộn ràng.

Nhất là trải nghiệm tại các phum sóc, đến Trà Vinh hay An Giang vào dịp này, du khách sẽ cảm nhận rõ không khí ấm cúng, đậm chất lễ hội tại đây. Nhà cửa được dọn dẹp sạch sẽ, kết hoa trang hoàng lộng lẫy để đón ông bà, người thân về thăm.

Đặc biệt, mâm cỗ cúng được chuẩn bị công phu với nhiều món truyền thống như bún nước lèo, bánh tét cốm dẹp, và có cả "chù ụ (giống ba khía) rang me"... Đây là dịp để gia đình sum họp, quây quần bên nhau, cùng thưởng thức những món ăn ngon và kể cho nhau nghe những câu chuyện cuộc sống.

Điểm đến hấp dẫn nhất vào dịp lễ này chính là các ngôi chùa Phật giáo Nam tông. Các chùa được trang hoàng lộng lẫy với cờ phướn, hoa sen, và những dàn nhạc ngũ âm đặc trưng vang lên khắp nơi. Đặc biệt, du khách sẽ được thưởng thức những chương trình văn nghệ đặc sắc, mang đậm bản sắc dân tộc.

Lắng nghe tiếng nhạc và xem những điệu múa truyền thống, từ sân khấu Dù kê, Dì kê: Đây là hai loại hình nghệ thuật sân khấu truyền thống của người Khmer, tương tự như cải lương của người Việt.

Các vở diễn thường mang đậm tính nhân văn, truyền tải những câu chuyện về tình yêu, lòng hiếu thảo, những bài học đạo đức ý nghĩa. Diễn viên hóa trang cầu kỳ, lộng lẫy, kết hợp giữa diễn xuất, ca hát và những điệu múa uyển chuyển, lôi cuốn.

Vào chiều tối, không khí lễ hội lại càng rộn ràng hơn bởi những điệu múa Lâm Thôn, Saravan, trai thanh gái tú Kmer hòa quyện vào nhau dịp nhàng, quấn quýt.

Những điệu múa này không chỉ mang tính biểu diễn mà còn là hình thức sinh hoạt cộng đồng. Du khách có thể hòa mình vào những vòng múa, cùng nhịp bước xoay tròn theo điệu nhạc, cảm nhận sự gắn kết và niềm vui lan tỏa.

Và điều vô cùng đặc biệt nếu may mắn, du khách sẽ được chứng kiến những màn múa võ Bokator. Đây là môn võ cổ truyền của người Khmer, hiếm khi được chứng kiến ngoài đời thường trừ khi được biểu diễn tại các lễ hội.

Những màn đấu võ dũng mãnh, đẹp mắt của các võ sư cách điệu trong các vở diễn, tường ngắn sẽ làm du khách không thể rời mắt bởi sự độc đáo của bộ môn này.

Và tất nhiên vào mỗi dịp lễ hội, nhất là dịp bà con đồng bào Kmer đón tết Dolta – mừng lúa mới, về dự hội dịp này du khách còn có thể ghé thăm các làng nghề truyền thống, tìm hiểu về nghề dệt lụa, làm gốm và thưởng thức ẩm thực đặc trưng với các loại bánh, chè chỉ có trong dịp lễ này.

Tất cả tạo nên một bức tranh văn hóa đa sắc màu, vừa linh thiêng, vừa náo nhiệt, vừa thấm đẫm tình người, tô điểm đậm nét văn hóa truyền thống vùng ĐBSCL.

Và điều đó cũng là một phần hồn cốt của nét văn hóa truyền thống Nam Bộ, một nét chấm phá tươi sáng và đầy tự hào trên bản đồ du lịch Việt Nam.

Lễ hội Sene Dolta và hội đua bò không chỉ là dịp để người Khmer bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên mà còn là cơ hội để quảng bá, giới thiệu những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình đến với bạn bè, du khách trong và ngoài nước.