Đấu trường Hổ Quyền - nơi diễn ra nhiều cuộc đấu sinh tử giữa voi và hổ là công trình có kiến trúc độc nhất vô nhị không chỉ ở nước ta, mà còn cả trên thế giới.
Triều Nguyễn - chế độ phong kiến cuối cùng của nước ta đã để lại biết bao di sản, trong đó có đấu trường sinh tử giữa voi và hổ.
Đấu trường nổi tiếng này có tên là Hổ Quyền, nằm ở thôn Trường Đá, phường Thủy Biều, TP. Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế. Đây là đấu trường độc đáo không hề có ở đâu trên thế giới.
Các nhà nghiên cứu văn hóa Huế cho rằng, đấu trường Hổ Quyền là công trình có kiến trúc độc nhất vô nhị không chỉ ở Việt Nam, mà còn trên toàn thế giới dù về quy mô không thể sánh bằng đấu trường nổi tiếng Colosseum của nước Ý.
Cụm di tích Hổ Quyền - Điện Voi Ré thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới vào năm 1993.
Sau thời gian bị xuống cấp, mới đây, di tích Hổ Quyền được trùng tu để phục vụ nhu cầu tham quan của của người dân, du khách, đồng thời phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử.
Dịp giáp Tết, chúng tôi theo con đường Bùi Thị Xuân ở cạnh sông Hương thơ mộng đến với Hổ Quyền. Không khó để nhận ra nơi này bởi hiện ra trước mắt chúng tôi là hình ảnh một công trình có hình vành khăn nằm lộ thiên.
Theo các ghi chép để lại, vào năm 1904 dưới thời vua Thành Thái là mốc thời gian đánh dấu trận đấu cuối cùng ở Hổ Quyền.
Vào thời nhà Nguyễn, voi được xem là loài đại diện cho cái thiện, cho sức mạnh của nhà vua, còn hổ đại diện cho cái ác. Ác không thể thắng thiện, cũng như vua là bậc thượng tôn đầy sức mạnh nên mọi trận quyết chiến, voi luôn giành chiến thắng. Trước trận đấu, hổ bị cắt trụi móng vuốt, bẻ hết răng nhọn và thường bị bỏ đói, còn voi được chăm sóc kỹ, luôn có tượng binh bảo vệ phòng khi thất thế. Ảnh tư liệu Internet.
Sử sách cũ ghi chép lại, từ thời chúa Nguyễn vào Nam khai hoang, khi chưa có các trường đấu giữa voi và hổ, các trận đấu thường tổ chức tại cồn Dã Viên. Do chưa có đấu trường hẳn hoi để đảm bảo an toàn nên xảy ra các sự cố. Đáng chú ý, nhân ngày lễ mừng thọ vua 40 tuổi (năm 1829), vua Minh Mạng cùng các quan ngự giá xem trận tử chiến giữa voi và hổ. Khi giao đấu, hổ bất ngờ bơi về thuyền rồng. Vua dùng sào đẩy hổ ra xa, quan quân kịp thời giết hổ ngay trên sông nên nhà vua mới thoát nạn.
Vào năm 1830, nhà vua chọn vùng đất như ngày nay xây trường đấu kiên cố dành cho những trận tử chiến giữa voi và hổ.
Hổ Quyền được xây bằng gạch vồ, đá thanh và vôi vữa tốt. Về cấu trúc, Hổ Quyền có nét tựa đấu trường La Mã khi có hình vành khăn nằm lộ thiên với 2 vòng tường thành. Vòng thành trong cao 5,9 mét, vòng thành ngoài cao 4,75 mét, nghiêng một góc khoảng 10 - 15 độ tạo thế vững chãi kiểu chân đê.
Hổ Quyển có tất cả 5 chuồng cọp. Từ hai vòng tường được xây thêm các bức vách để tạo 5 chuồng riêng biệt. Các cửa gỗ được đóng, mở bằng cách kéo dây từ trên xuống.
Có 1 cửa làm bằng đá thanh dành cho voi vào, cửa vòm có hai cánh bằng gỗ lớn, bản lề bằng đá. Đường trên cửa vòm được thu hẹp bằng cây cầu.
Trên thành gần cổng dành cho voi ra vào có chữ "Hổ Quyền". Sân đấu là thảm cỏ hình tròn.
Chỗ vua ngồi là khán đài đặt ở phía Bắc, đối diện các chuồng cọp. Nơi này được xây cao hơn xung quanh, không gian rộng. Trong ảnh: Đi qua cây cầu sẽ thấy khán đài.
Hổ Quyền có hai hệ thống bậc cấp. Một dành cho vua quan và quốc thích đại thần, một dành cho quan và binh lính.
Nơi thoát nước.
Nghi thức tổ chức ở Hổ Quyền được tổ chức trang trọng. Ngày đấu, người dân đặt hương án, lễ vật. Xung quanh bày nghi trượng, cắm cờ dựng lọng. Đúng giờ Ngọ, vua cùng tùy tùng ngự thuyền đến bến đò Long Thọ để vào trường đấu. Đi trước là lính Ngự lâm quân, thị vệ cầm cờ Tam tài, cờ Ngũ hành, cờ Nhị thập bát tú, gươm tuốt trần, theo sau là đội nhạc cung đình.
Suốt đoạn đường này được trải chiếu hoa để đón vua, hai bên đường lính áo đỏ cầm khí giới nghiêm trang, các quan trong triều quỳ cung kính nghênh đón. Sáng sớm, người dân vào chờ xem trận đấu giữa hai kỳ phùng địch thủ.
Dưới triều Nguyễn, thông thường các trận tử chiến giữa voi và hổ được tổ chức một lần/năm. Từ nhu cầu rèn luyện tượng binh - một binh chủng rất lợi hại của quân đội Đàng Trong, về sau các trận đấu nhằm khích lệ tinh thần thượng võ, phục vụ nhu cầu giải trí.
Cách đó không xa có Điện Voi Ré. Ngày nay, cụm di tích Hổ Quyền - Điện Voi Ré trở thành một trong những địa điểm tham quan của du khách trong và ngoài nước.
Chuyến hành hương về miền đất thiêng Tây Thiên có thể là đến thăm, hay trở về, nhưng trên tất cả đó là...
