Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng với những giá trị nổi bật toàn cầu, đang từng ngày hướng đến hội nhập và đưa những giá trị của một di sản thiên nhiên thế giới đến cộng đồng quốc tế, đồng thời trân trọng và gìn giữ nguyên vẹn các giá trị đó vì mục tiêu phát triển bền vững.
Ông Phạm Hồng Thái, Giám đốc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng (tỉnh Quảng Trị), cho biết, với những nỗ lực của nhà nước Việt Nam và hỗ trợ của quốc tế, Vườn được mở rộng lên 123.326ha để bảo tồn nguyên vẹn vùng núi đá vôi cổ lớn nhất Đông Nam Á. Đồng thời các thành viên của Ủy ban Di sản thế giới cũng bổ sung thêm tiêu chí các giá trị nổi bật đại diện cho các tiến trình tiến hóa và phát triển của các hệ sinh thái trên cạn, sở hữu môi trường sống tự nhiên có ý nghĩa nhất đối với việc bảo tồn đa dạng sinh học.
Điều này là một dấu mốc quan trọng không chỉ ghi nhận về giá trị ngoại hạng toàn cầu mà còn đánh giá nỗ lực trong hoạt động bảo tồn nguyên vẹn các giá trị tài nguyên.
Ban quản lý vườn xác định bảo tồn được di sản thì mới phát huy và phát triển được hiệu quả và bền vững. Vì vậy trong nhiều năm qua, vườn đã tổ chức quản lý, bảo vệ rừng và giám sát đa dạng sinh học, phát hiện và tháo gỡ gần 43.000 sợi dây bẫy, phá hủy gần 1.000 lán trại, đẩy đuổi hàng ngàn lượt người xâm nhập trái phép vào rừng, xử lý hơn 2.500 vụ vi phạm hành chính trong lĩnh vực lâm nghiệp… Nhờ đó đến nay mọi vụ việc xâm hại đến di sản đã được giảm đến mức thấp nhất.
Nghiên cứu được vườn xem là trụ cột trong bảo tồn các giá trị tài nguyên, bởi các kết quả nghiên cứu khoa học luôn là bằng chứng trung thực giúp nhà quản lý đưa ra quyết định kịp thời, nhằm có các biện pháp can thiệp để hệ sinh thái được duy trì. Trong 22 năm qua, từ ngày trở thành Di sản thiên nhiên thế giới, vườn đã chủ động hợp tác với các tổ chức trong và ngoài nước thực hiện các đề tài, nhiệm vụ khoa học trên các lĩnh vực: Môi trường, địa chất-địa mạo, sinh thái, đa dạng sinh học, văn hóa-lịch sử…
Đến nay, vườn đã tổ chức điều tra và công bố danh lục 2.953 loài thực vật thuộc 1.007 chi, 198 họ, 63 bộ, 12 lớp, 6 ngành, phát hiện thêm 5 loài thực vật mới cho khoa học; điều tra và công bố danh lục 1.394 loài động vật thuộc 835 giống, 289 họ, 68 bộ, 12 lớp, 4 ngành, phát hiện 38 loài động vật mới cho khoa học và công bố trên toàn thế giới; tiếp nhận, cứu hộ 1.439 cá thể động vật hoang dã (ĐVHD), 1.575kg phong lan; thả về môi trường tự nhiên 1.335 cá thể; hiện đang nuôi cứu hộ 64 cá thể ĐVHD các loài, trong đó có 7 cá thể hổ Đông Dương...
Đặc biệt, là việc ghi nhận sự phân bố của quần thể loài Bách xanh đá 500 tuổi, diện tích khoảng 4.000ha, mọc ưu thế trên núi đá vôi ở độ cao trên 600m…
Để bảo đảm vừa phát huy giá trị tài nguyên để phát triển du lịch, vừa bảo tồn di sản bền vững, Ban quản lý vườn luôn chú trọng việc theo dõi, đánh giá mức độ tác động, ảnh hưởng của các hoạt động du lịch lên các hang động để có hướng bảo tồn phù hợp, nhằm hạn chế những tác động tiêu cực lên giá trị ngoại hạng của di sản.
22 năm qua, vườn phối hợp với các tổ chức khảo sát và phát hiện mới 425 hang động thuộc 7 khu vực, hệ thống. Trong đó có 389 hang động đã được đo vẽ với tổng chiều dài hơn 243km. Nổi bật nhất là việc khám phá Sơn Đoòng, hang động lớn nhất thế giới, có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu thám hiểm hang động ở khu vực, đóng góp hết sức to lớn trong việc quảng bá hình ảnh Việt Nam, Quảng Trị và Phong Nha - Kẻ Bàng trên khắp thế giới.
Về du lịch, vườn chú trọng đến phát huy giá trị của di sản thông qua các hoạt động dịch vụ, tạo điểm đến mới và có chất lượng cao thu hút du khách, đặc biệt là du khách quốc tế.
Với quan điểm du lịch là bộ mặt và trái tim của du lịch Quảng Trị, vườn đã từng bước đa dạng hóa các sản phẩm du lịch, chủ động triển khai thực hiện đồng bộ cả 3 hình thức tổ chức khai thác du lịch, bao gồm: tự thực hiện, liên doanh liên kết và cho thuê dịch vụ môi trường rừng…
Đến nay, vườn đã có 17 tuyến, điểm du lịch hoạt động với nhiều loại hình du lịch phong phú, đa dạng, như: khám phá thiên nhiên, hang động, camping, trekking, zipline... Đặc biệt là tuyến du lịch “Chinh phục Sơn Đoòng - hang động lớn nhất thế giới” được đánh giá là một trong những tour du lịch mang đẳng cấp quốc tế… Riêng tổng lượng khách đến tham quan tại vườn năm 2024 là 874.518 lượt, trong đó khách quốc tế 155.851 lượt (tăng 65% so với cùng kỳ năm trước).
Để đạt được kết quả trên, vườn đã đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu sản phẩm du lịch, dịch vụ dưới nhiều hình thức, như đẩy mạnh quảng bá trên các nền tảng số, trên các trang mạng xã hội, qua báo, đài, website của đơn vị và facebook của cá nhân…
Vườn cũng tiếp cận phương thức quảng bá thông qua các nhân vật nổi tiếng, có sức ảnh hưởng lớn để tạo ra hiệu ứng lan toả, đẩy mạnh hợp tác cùng các công ty lữ hành, đối tác trong và ngoài tỉnh nhằm thu hút khách. Tổ chức các hội nghị gặp gỡ, kết nối các đối tác lữ hành, các tỉnh thành, đưa vào sử dụng dự án số hóa một số tuyến, điểm du lịch tại vườn bằng công nghệ 3D thực tế ảo…
Ông Phạm Hồng Thái, Giám đốc Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng, cũng cho biết vườn đã đề ra một số giải pháp, định hướng thực hiện nhiệm vụ cho thời gian tới, như xác định việc quản lý và bảo tồn bền vững giá trị tài nguyên thiên nhiên là nền tảng, là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu; coi trọng nghiên cứu khoa học và tích cực ứng dụng khoa học công nghệ mới làm cơ sở phục vụ cho công tác quản lý, bảo tồn và phát triển; đưa khu cứu hộ động vật hoang dã Phong Nha - Kẻ Bàng trở thành khu cứu hộ có năng lực tiếp nhận, cứu hộ đa loài đáp ứng yêu cầu cứu hộ động vật hoang dã trên cạn cho cả khu vực miền Trung.
Xây dựng mối quan hệ hợp tác với các tổ chức, các nhà khoa học trong nước và quốc tế, tập trung phát huy giá trị tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý để phát triển các loại hình du lịch, sản phẩm du lịch nhằm phấn đấu đưa Phong Nha - Kẻ Bàng thành khu du lịch quốc gia và trở thành kinh đô du lịch mạo hiểm của châu Á…
