Giữa đại ngàn xã Măng Ri (Quảng Ngãi), thác Y Hai như một dải lụa mềm buông xõa giữa núi rừng nguyên sinh, biểu tượng khát vọng hạnh phúc của đồng bào Xơ Đăng nơi đây.
Tháng 10, mùa lúa chín rộ, thác Y Hai lại càng trở nên rực rỡ và thơ mộng, khiến mỗi du khách đặt chân tới cũng ngỡ ngàng trước vẻ đẹp vừa hoang sơ, trữ tình.
Từ xa, tiếng thác đổ vọng về như bản hòa ca của núi rừng, hòa quyện cùng hương lúa chín ngan ngát tỏa bay trong gió. Dòng nước trong veo, trắng xóa đổ từ độ cao hàng chục mét xuống những tảng đá lớn phủ rêu xanh, tung bọt trắng xóa giữa nắng vàng lấp lánh. Xung quanh, những thửa ruộng bậc thang vàng óng uốn lượn theo triền núi, soi bóng xuống mặt nước trong lành tạo nên bức tranh thiên nhiên sống động, rực rỡ sắc màu.
Dọc đường dẫn lên thác, những mái nhà sàn thoát ẩn, thoắt hiện giữa thung lũng ruộng bậc thang, phía xa là đỉnh Ngọc Linh sừng sững trong làn sương sớm hòa quyện vào nhau thành bức tranh t đầy chất thơ ở vùng đất Măng Ri.
Đến thác Y Hai vào mùa lúa chín, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng cảnh sắc kỳ vĩ mà còn cảm nhận sâu sắc nhịp sống an hòa của người dân bản địa. Dưới chân thác, từng đàn bướm bay rợp trời, trẻ em nô đùa bên bờ suối, những người phụ nữ Xê Đăng giặt quần áo, hái rau ven suối… tạo nên khung cảnh yên bình, dung dị đến lạ.
Ngân vang khúc nhạc đại ngàn giữa không gian yên tĩnh chỉ có tiếng chim hót, tiếng lá rừng xào xạc và hơi sương mát lạnh. Giữa khung cảnh ấy, du khách như được chạm vào vẻ đẹp nguyên sơ, hùng vĩ của thiên nhiên – nơi vẫn còn giữ trọn sự tinh khiết của đất trời.
Bao quanh thác Y Hai là rừng già xanh ngắt, rợp bóng cây cổ thụ và thảm thực vật phong phú. Những triền núi nối tiếp nhau, thấp thoáng nương sâm, rẫy cà phê, xen lẫn mái nhà sàn của đồng bào Xơ Đăng. Mỗi khi nắng sớm chiếu xuống, mặt nước thác lấp lánh như dát bạc, tạo nên bức tranh thiên nhiên vừa hùng tráng vừa thơ mộng.
Vào mùa mưa, dòng thác càng thêm mạnh mẽ, tung bọt trắng xóa như dải lụa khổng lồ uốn mình giữa lòng núi, khiến bất kỳ ai đặt chân đến cũng không khỏi ngỡ ngàng, say mê.
Đặc biệt ở tầng giữa của thác Y Hai, dân làng nơi đây làm cây cầu treo bắc ngang dòng chảy để người dân, du khách có cơ hội chiêm ngưỡng trọn vẹn tuyệt tác thiên nhiên này.
Theo truyền thuyết, gia đình bà Y Hai và ông A Manh là gia đình kiểu mẫu, sống rất hạnh phúc, sung túc, con cái trong nhà đều thành đạt, hòa thuận và có hiếu với cha mẹ. Người dân trong làng ai nấy đều ngưỡng mộ, nên về sau đã lấy tên đôi vợ chồng đặt tên cho con thác để mọi người cùng tưởng nhớ về biểu tượng hạnh phúc của làng.
Với người Xơ Đăng, trong gia đình, phụ nữ có vai trò rất quan trọng trong việc xây dựng gia đình hạnh phúc, sung túc. Do vậy, tầng thác cao nhất cả làng thống nhất lấy tên người vợ đặt cho thác là Y Hai; còn tên người chồng được đặt cho các tầng ở dưới là A Manh. Men theo con đường đất dẫn xuống thác nhiều cây cổ thụ với những bộ rễ chằng chịt ôm trọn vách đá; nhiều phiến đá phẳng lỳ phù hợp cho du khách vui chơi giữa thiên nhiên hoang dã.
Nhận thấy tiềm năng to lớn của thác Y Hai trong phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, xã Măng Ri đang đề nghị Quảng Ngãi quy hoạch khu vực này thành điểm du lịch gắn với trải nghiệm vườn sâm và hành trình chinh phục đỉnh Ngọc Linh –“ nóc nhà” của Tây Nguyên. Đây được xem là hướng đi chiến lược, góp phần đưa Măng Ri trở thành điểm dừng chân hấp dẫn trên bản đồ du lịch của Kon Tum.
Những người dân Xơ Đăng mến khách, hiền hòa sẽ trở thành hướng dẫn viên, người kể chuyện về văn hóa, lễ hội, phong tục nơi đại ngàn. Các đội nấu ăn truyền thống cũng đang được đào tạo, mang đến cho du khách cơ hội thưởng thức những món đặc sản đặc trưng như gà thả vườn, heo sọc dưa, cơm lam, rượu cần... – những hương vị đậm đà bản sắc núi rừng.
Thác Y Hai không chỉ là món quà thiên nhiên ban tặng, mà còn là biểu tượng của khát vọng hạnh phúc, phát triển bền vững, gắn kết du lịch với bảo tồn văn hóa bản địa. Khi đến đây, du khách không chỉ chiêm ngưỡng cảnh sắc hùng vĩ mà còn được hòa mình vào nhịp sống mộc mạc, chân tình của đồng bào Xơ Đăng – những con người đang gìn giữ “linh hồn đại ngàn”.
