Từ ngày 1/7/2025, TP.HCM chính thức sáp nhập Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu để nên dáng hình một siêu đô thị tầm cỡ châu lục, mở rộng dư địa phát triển trên nhiều bình diện vĩ mô. Ở khía cạnh “vi mô”, gần gũi hơn, bản đồ ẩm thực của TP.HCM với phạm vi địa lý mới cũng được trải rộng. 

Những ngày đầu tháng 7, nhiều du khách tìm về phường Lái Thiêu của TP.HCM mới - trước thuộc tỉnh Bình Dương - để thưởng thức đặc sản “độc lạ” chỉ có theo mùa: gỏi gà măng cụt. Còn nhớ, hồi hè 2023, từ khóa này trở thành hot trend, “rần rần” mạng xã hội. Song, không phải trào lưu nhất thời, gỏi gà măng cụt từ lâu được biết đến là “vua gỏi” miệt vườn Lái Thiêu, vùng chuyên canh măng cụt ven sông Sài Gòn vang danh cả nước. 

Thời điểm tháng 3-6 âm lịch hàng năm, khi măng cụt sắp chín hoặc vừa chín tới, bà con Lái Thiêu đem gọt vỏ, ngâm nước muối pha loãng, xả cho sạch mủ, xắt lát theo chiều ngang quả. Những miếng măng cụt trắng muốt hình bông hoa 5-6 cánh được trộn gỏi cùng gà ta, gà tre nguyên con xé phay, thêm đậu phộng, rau răm, hành tây, cà rốt... bày lên mẹt, ăn kèm bánh phồng tôm, đủ vị chua cay mặn ngọt hấp dẫn.

Rời quán Vườn Măng Bình Nhâm sau khi thưởng thức gỏi gà măng cụt, du khách đi dọc đường Cách Mạng Tháng Tám đến tận khu vực Cầu Ngang, Chợ Búng sẽ thấy bày bán bên đường đủ loại chôm chôm, mít, dâu, sầu riêng... trông rất thích mắt. Bạn cũng có thể ghé thăm các vườn cây trái nhiệt đới trĩu quả, ngọt lành trong không gian sinh thái nông nghiệp màu mỡ phù sa sông nước, yên ả và thanh bình.

Trong lúc đó, ở phường Vũng Tàu của TP.HCM mới - trước thuộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, những ngày hè sôi động lại nhộn nhịp du khách tắm biển, nghỉ mát, ăn hải sản và nhiều món “local” khác. Tại quán Bà Hai trên đường Trần Đồng, thực khách kiên nhẫn chờ đổ bánh khọt. Hai lò đổ bánh loại lớn, khuôn 56 cái “chạy” hết năng suất cùng lúc, dầu mỡ sôi réo mà vẫn không kịp phục vụ. Bánh khọt đổ từ bột gạo, viền bánh giòn rụm, nhân tôm, mực sữa, hàu, sò điệp..., trên rắc bột tôm chấy, hành lá xắt nhuyễn. Khi ăn, bạn dùng xà lách, cải xanh cuốn bánh khọt với rau thơm, đu đủ, cà rốt thái sợi, ngó sen ngâm..., chấm nước mắm pha chua ngọt. 

Ngoài bánh khọt, du khách đến Vũng Tàu không thể bỏ qua lẩu cá đuối. Các quán trên đường Trương Công Định sẵn sàng phục vụ món này. Chiều mát trời, vòng theo cung đường duyên dáng uốn lượn từ Bãi Sau ra Bãi Trước, chạy xuống Bãi Dâu, bạn sẽ gặp thiên đường các quán cà phê đủ mọi phong cách, đông bạn trẻ check-in, “chill chill” đón gió trong nắng hoàng hôn cuối ngày...

Sài Gòn - TP.HCM trước đó vốn là nơi hội tụ tinh hoa ẩm thực vùng miền, tộc người, là ngã tư đường gặp gỡ ẩm thực Đông - Tây, Nam - Bắc. Đô thị này “có tất cả mọi thứ cho bạn thưởng thức” - All You Can Eat!, mang đến du khách bàn tiệc đa văn hóa, với các món ăn vừa phản ánh nguồn gốc xuất xứ của nó, nhưng trong chừng mực nhất định, cũng đồng thời được “Sài Gòn hóa” một cách phong phú, đa dạng.

Giờ đây, bên cạnh bánh mì, cà phê sữa đá, cơm tấm sườn bì chả, hủ tíu, bánh xèo, gỏi cuốn..., “ngân hàng dữ liệu” ẩm thực của TP.HCM mới được bổ sung nhiều cái tên trứ danh khác: bánh bèo bì Chợ Búng, nem Lái Thiêu, lẩu bò nhúng mắm ruốc, chè hạt điều sầu riêng, bông lan trứng muối, bánh canh Long Hương, hàu bè Long Sơn, canh chua tương me, bánh hỏi An Nhứt... Danh sách này chắc chắn sẽ còn nối dài, trong đó bao gồm cả các sản phẩm OCOP địa phương.

Bản sắc ẩm thực của TP.HCM mới sau hợp nhất ba địa phương, như vậy, tiếp tục khẳng định sắc màu đa văn hóa, tô điểm sinh động hơn, đồng thời góp thêm hương biển, vị vườn như là những nét nổi bật đặc trưng, tiêu biểu khác, mời gọi du khách khám phá, trải nghiệm. 

Sau sắp xếp, điều chỉnh đơn vị hành chính, TP.HCM mới có cơ hội để xúc tiến mạnh mẽ, chuyên nghiệp hơn nữa loại hình du lịch ẩm thực (food tourism) trên nền tảng tài nguyên ẩm thực giàu tiềm năng, đầy lợi thế, trong bối cảnh phát triển công nghiệp văn hóa, thúc đẩy nền kinh tế trải nghiệm theo xu thế toàn cầu hóa, số hóa, cá nhân hóa.

Du lịch ẩm thực có khả năng tương tác, tích hợp với các loại hình du lịch khác như du lịch đô thị, du lịch cộng đồng, du lịch biển đảo, du lịch sinh thái, du lịch làng nghề..., tạo động lực thúc đẩy, bổ sung lẫn nhau cùng phát triển bền vững. Qua đó, có thể góp phần hiện thực hóa tầm nhìn về thương hiệu du lịch đa trung tâm của TP.HCM mới.

Thành phố có thể lập foodie map, foodie passport (bản đồ, hộ chiếu ẩm thực) số hóa, tích hợp thông tin, danh mục địa chỉ ăn uống, các món ngon phải thử, những hành trình food tour để du khách check-in, “theo dấu chân ‘thổ địa’ sành ăn”, theo gợi ý của Michelin Guide... 

Phát triển, nâng chất lễ hội, hội chợ, sự kiện ẩm thực như Lễ hội Bánh mì, Chợ Lớn Food Story, Lái Thiêu mùa trái chín - Lái Thiêu mùa hẹn, Tuần lễ Ẩm thực Phố biển...

Lập hồ sơ ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia cho cơm tấm Sài Gòn, bánh mì Sài Gòn, măng cụt Lái Thiêu, bánh khọt Vũng Tàu, ẩm thực người Hoa ở TP.HCM... dưới loại hình phù hợp. Đồng thời, có thể lập các bảo tàng ẩm thực chuyên đề tương ứng, là nơi bảo tồn, phát huy giá trị di sản đồng thời là điểm du lịch thú vị. 

Tổ chức các lớp học nấu ăn (cooking class) với các đầu bếp, nghệ nhân, chuyên gia ẩm thực để du khách tìm hiểu, học hỏi, thực hành các truyền thống ẩm thực.

Đưa du khách thăm các cơ sở sản xuất, chế biến thực phẩm, làng nghề ẩm thực truyền thống, khu chợ, cửa hàng thực phẩm..., trải nghiệm quy trình “từ nông trại đến nhà máy” (from farm to factory), “từ nông trại đến bàn ăn” (from farm to table), kết hợp thưởng thức đặc sản tại chính không gian văn hóa nhà vườn, làng biển, đô thị đích thực.

Nghĩa là, để đáp ứng nhu cầu của đa dạng đối tượng mang tính phân hóa trong bối cảnh thị trường mở rộng, TP.HCM mới cần tập trung sáng tạo, phát triển đa sản phẩm du lịch ẩm thực, đem đến đa trải nghiệm cho du khách. Để mỗi hành trình tại TP.HCM trở nên đáng giá, khó quên và không nơi nào có được.