“Vàng trắng” ở Lý Sơn

Lý Sơn đẹp, nhưng khắc nghiệt. Gió lớn quanh năm, nắng gắt, đất đai ít ỏi chỉ vài trăm hecta. Thế nhưng chính điều kiện đó lại tạo nên thứ sản vật nổi tiếng bậc nhất Việt Nam: tỏi Lý Sơn.

Lý Sơn là huyện đảo duy nhất của tỉnh Quảng Ngãi, diện tích chỉ hơn 10km2 nhưng có tới 6 miệng núi lửa trên cạn và 25 - 30 miệng núi lửa có kích thước nhỏ hơn ở thềm biển xung quanh đảo.

Toàn cảnh đảo Lý Sơn. Ảnh: Minh Thu

Người dân trên đảo trồng tỏi từ bao giờ, không ai nhớ. Chỉ biết rằng, những ngư dân của vùng đảo này đã mang tỏi từ đất liền ra, tận dụng lớp đất đỏ bazan - sản phẩm của núi lửa cổ, rồi phủ lớp cát trắng san hô để trồng tỏi. Chính sự kết hợp này tạo nên hương vị cay nồng đặc trưng, tép tỏi chắc, màu trắng ngà. Những năm 1960, nghề trồng tỏi phát triển mạnh, khi người dân chuyển đổi từ trồng lạc sang tỏi do lợi nhuận cao hơn. Từ vài chục hecta ban đầu, diện tích trồng tỏi tăng dần lên 200 hecta vào năm 2010, rồi 300 hecta như hiện nay với sản lượng trên 3.000 tấn tỏi khô mỗi năm.

Ảnh: Minh Thu

Hơn 22.000 cư dân sống giữa sóng gió quanh năm - những con người kiên gan bám biển, bám đất, trồng tỏi, đánh cá, giữ đảo. Mỗi vốc cát, mỗi luống tỏi là dấu tích của ý chí bền bỉ suốt hàng trăm năm. Tỏi Lý Sơn không chỉ là cây trồng. Đó là biểu tượng của sự bền bỉ, cần cù và tự hào của người dân xứ đảo. Là hơi thở biển gửi vào đất. Là lời tri ân trời đất qua từng mùa gió.

Hương vị tỏi Lý Sơn không nơi nào có được, nhưng điều làm nên giá trị đặc biệt hơn chính là con người - những hậu duệ hùng binh Hoàng Sa, những ngư dân can trường hôm nay đã biến những ruộng tỏi trở thành thương hiệu văn hóa nông nghiệp đặc trưng và bền vững.