Sâm Ngọc Linh - Quốc bảo Việt Nam

Thứ Hai, ngày 22/12/2025 10:01 AM (GMT+7)

Sâm Ngọc Linh

Giá trị của sâm Ngọc Linh không chỉ nằm ở dược tính, mà còn chứa đựng những đặc tính thổ nhưỡng, vi khí hậu và văn hóa của xứ sở nơi nó thuộc về - một cách tinh tế mà khoa học vẫn đang nỗ lực giải mã.

Trong tiếng Hy Lạp, “Pan” nghĩa là “tất cả” và “Axos” nghĩa là “cứu chữa”. Panax nghĩa là “cứu chữa tất cả”. Dựa vào công dụng của sâm, nhà khoa học C.A. Meyer dùng chữ Panax để gọi tên của cây sâm. Sâm Ngọc Linh của Việt Nam có tên khoa học là Panax Vietnamensis Ha et Grushv vào năm 1985.

Loài cây nhỏ bé ấy đã hiện diện trên đỉnh dãy Trường Sơn - cụm núi cao nhất phía Nam tổ quốc từ rất lâu đời. Cộng đồng người Xê Đăng sống quanh núi Ngọc Linh gọi loài cây quý này bằng cái tên cây thuốc giấu và đã chỉ cho nhau về công dụng chăm sóc sức khoẻ và chữa bệnh, thông qua truyền khẩu nhiều thế hệ.

Theo danh y Đào Hoằng Cảnh người Trung Quốc (452 - 536) trong sách y văn cổ “Nghiên cứu về thần nông bản thảo” khẳng định, dùng sâm lâu dài có tác dụng kéo dài tuổi thọ.

Sâm Ngọc Linh - Quốc bảo Việt Nam - 1

Vườn sâm Ngọc Linh K5. Ảnh: Sâm Ngọc Linh K5

Tại Việt Nam, TS Nguyễn Thới Nhâm (Viện Dược liệu Việt Nam) là người có công đầu chứng minh được sâm Ngọc Linh có 52 hợp chất saponin, trong đó có 26 hợp chất vượt trội so với các loài sâm quý như sâm Triều Tiên, sâm Trung Quốc và sâm Nga, đưa sâm Ngọc Linh vào danh sách những loài sâm tốt nhất thế giới.

Đến nay, các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu và chứng minh, thành phần hợp chất saponin có trong sâm Ngọc Linh là trên 80. Và con số này vẫn chưa dừng lại.

Năm 2017, loài sâm này chính thức được Chính phủ công nhận là sản phẩm quốc gia. Tháng 6/2025, Hệ tri thức dân gian bản địa về sâm Ngọc Linh được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Sâm Ngọc Linh - Quốc bảo Việt Nam - 2

Sâm Ngọc Linh được trồng trên đỉnh núi Ngọc Linh cao hơn 2.600m. Ảnh: Sâm Ngọc Linh K5

Các nghiên cứu khoa học và lịch sử - văn hóa một lần nữa khẳng định giá trị của sâm Ngọc Linh không chỉ nằm ở dược tính, mà còn chứa đựng những đặc tính thổ nhưỡng, vi khí hậu và văn hóa của xứ sở nơi nó thuộc về - một cách tinh tế mà khoa học vẫn đang nỗ lực giải mã.

Tính đến nay, vùng trồng sâm Ngọc Linh trên cả nước trải rộng trên địa bàn hai tỉnh Quảng Ngãi và Đà Nẵng - bên sườn Đông và sườn Tây dãy Ngọc Linh. Trong đó Đà Nẵng khoảng 15.567 hecta, bảo tồn được khoảng 100 hecta - tương đương 2 triệu cây; Quảng Ngãi đang có khoảng diện tích 2.922 hecta với sự tham gia của hơn 1.165 hộ gia đình, 30 nhóm hộ liên kết và 5 doanh nghiệp.

Sâm Ngọc Linh còn gọi là sâm Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong “Chương trình phát triển sâm Việt Nam đến năm 2030, định hướng đến năm 2045”.