Đồng Tháp: Làng nghề trăm năm 'giữ lửa' bằng cơ giới hóa và chính sách hỗ trợ 70% hạ tầng
Chia sẻ
Tại một cồn đất hẻo lánh thuộc huyện Hồng Ngự, làng nghề dệt khăn rằn Long Khánh A vẫn bền bỉ tồn tại gần một thế kỷ qua. Sức sống của làng nghề này không chỉ đến từ sự cần cù của các nghệ nhân mà còn nhờ vào "đòn bẩy" từ việc chuyển đổi sang dệt máy và các chính sách hỗ trợ tài chính, hạ tầng thiết thực của tỉnh Đồng Tháp.
Chuyện giữ nghề của Dì Tám và bước ngoặt cơ giới hóa
Nằm biệt lập bên dòng Cửu Long, làng dệt choàng Long Khánh hiện ra với những nếp nhà sàn đặc trưng miền Tây. Tại đây, tiếng khung dệt lạch cạch vang lên từ sáng sớm đến tối mịt là âm thanh quen thuộc của cuộc sống. Dì Tám, một nghệ nhân thuộc thế hệ thứ 3 trong gia đình có truyền thống dệt khăn, là nhân chứng sống cho sự thăng trầm và đổi mới của làng nghề.
Trước đây, nghề dệt hoàn toàn thủ công, năng suất thấp. Bước ngoặt lớn đến vào năm 2004-2005 khi xã Long Khánh chính thức có điện lưới. Nắm bắt thời cơ, các hộ dân như gia đình Dì Tám đã mạnh dạn đầu tư khung cửi công nghiệp chạy bằng mô tơ điện. Việc cơ giới hóa khâu dệt giúp một người thợ có thể tạo ra 40 đến 60 chiếc khăn khổ lớn mỗi ngày, tiết kiệm thời gian và giảm đáng kể sức lao động.
Tuy nhiên, máy móc không thể thay thế hoàn toàn bàn tay con người. Dì Tám cho biết, để ra được chiếc khăn tinh xảo, các công đoạn chuẩn bị như đảo chỉ, nhuộm màu, hồ bột và đặc biệt là móc thành các cuộn hoa cửi vẫn phải làm thủ công. Sự kết hợp hài hòa giữa máy móc (để tăng năng suất) và bàn tay nghệ nhân (để giữ hồn cốt sản phẩm) chính là bí quyết giúp làng nghề trụ vững và đáp ứng được các đơn hàng lớn đi khắp cả nước.
Đa dạng hóa sản phẩm và câu chuyện du lịch
Không chỉ dừng lại ở chiếc khăn rằn quấn cổ truyền thống, thế hệ con cháu và các đối tác kinh doanh của làng nghề đã nhanh nhạy nắm bắt thị hiếu giới trẻ và khách du lịch. Từ chất liệu vải khăn rằn, hàng loạt sản phẩm ứng dụng mới đã ra đời như áo dài, túi xách, cà vạt, băng đô cài tóc.
Sự đổi mới này đã biến làng nghề Long Khánh A trở thành một điểm đến hấp dẫn. Du khách sẵn sàng vượt sông, đi bộ vào làng để tận mắt chứng kiến quy trình nhuộm hồ, phơi nắng những cuộn chỉ rực rỡ sắc màu. Việc kết hợp sản xuất với tham quan trải nghiệm đã mở ra kênh tiêu thụ tại chỗ hiệu quả, giúp người dân không chỉ sống bằng nghề dệt mà còn có thêm thu nhập từ dịch vụ.
Kinh nghiệm từ chính sách hỗ trợ thực chất
Sự hồi sinh của làng nghề Long Khánh A còn có dấu ấn đậm nét của các chính sách hỗ trợ từ UBND tỉnh Đồng Tháp, cụ thể là Quyết định số 25/2019/QĐ-UBND. Tỉnh đã đưa ra các mức hỗ trợ tài chính trực tiếp rất rõ ràng để khuyến khích các địa phương xây dựng thương hiệu. Cụ thể, một nghề truyền thống được công nhận sẽ được hỗ trợ 10 triệu đồng; làng nghề được hỗ trợ 30 triệu đồng và làng nghề truyền thống được hỗ trợ lên tới 40 triệu đồng.
Điểm hay trong chính sách của Đồng Tháp là quy định rõ danh mục sử dụng vốn hỗ trợ để đảm bảo hiệu quả quảng bá. Theo đó, kinh phí tổ chức lễ đón nhận bằng công nhận không được quá 30%, trong khi phần chi cho việc xây cổng hoặc biển quảng bá sản phẩm phải chiếm từ 70% trở lên. Điều này buộc các làng nghề phải chú trọng vào việc xây dựng hình ảnh nhận diện lâu dài thay vì tổ chức lễ lạt tốn kém.
Đặc biệt, Đồng Tháp có chính sách hỗ trợ đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng cho các làng nghề với định mức ngân sách nhà nước hỗ trợ từ 70% trở lên đối với từng dự án cụ thể. Nguồn vốn này được lồng ghép từ các chương trình khuyến công, khuyến nông hàng năm, giúp các làng nghề cải thiện đường giao thông, hệ thống xử lý nước thải, tạo nền tảng hạ tầng vững chắc để phát triển du lịch và sản xuất bền vững.
