TP.HCM cần gắn quy hoạch metro với phát triển đô thị theo mô hình TOD

Đây là giải pháp thiết yếu để đảm bảo hiệu quả đầu tư hàng chục tỷ USD cho 355 km metro dự kiến đến năm 2035, đồng thời giải quyết các vướng mắc về pháp lý và đất đai hiện nay, hướng đến một tương lai đô thị bền vững.

TP.HCM cần gắn chặt quy hoạch các tuyến metro với mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) để đảm bảo hiệu quả đầu tư và phát triển bền vững. Đây là nội dung được nhiều chuyên gia nhấn mạnh tại buổi tọa đàm do Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM tổ chức ngày 28/5 nhằm tham vấn phương thức triển khai Nghị quyết 188/2025/QH15 về cơ chế đặc thù phát triển đường sắt đô thị.

Theo đại diện Sở Xây dựng TP.HCM, đến năm 2035, thành phố dự kiến xây dựng 7 tuyến metro với tổng chiều dài 355 km và tổng vốn khoảng 40,2 tỷ USD, tiếp tục mở rộng thêm 3 tuyến nữa đến năm 2045. Để hiện thực hóa mục tiêu này, thành phố sẽ huy động nhiều nguồn vốn, trong đó có ngân sách địa phương, tín dụng, trái phiếu và hợp tác công tư.

Các chuyên gia cho rằng mô hình TOD có thể giúp tối ưu hóa nguồn lực nhưng hiện vẫn gặp vướng mắc do khung pháp lý thiếu đồng bộ giữa quy hoạch đô thị, giao thông và sử dụng đất; cùng với đó là bất cập trong cơ chế thu hồi, định giá và đền bù đất đai.

TS Trần Du Lịch nhận định, triển khai 355 km metro đến năm 2035 là thách thức lớn, đòi hỏi đổi mới tư duy, cách làm và cách quản lý. TPHCM cần làm chủ công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt, đào tạo nhân lực vận hành đồng bộ.

Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn đề xuất quy hoạch TOD và metro nên thực hiện đồng thời, tận dụng quỹ đất mới thay vì bám theo trục dân cư cũ có chi phí giải phóng mặt bằng cao. Ông cũng khuyến nghị mời chuyên gia quốc tế tham gia để triển khai thí điểm tuyến metro TOD mẫu.

PGS.TS Vũ Anh Tuấn (ĐH Việt Đức) đề xuất thành lập cơ quan chuyên trách TOD, đồng thời hoàn thiện chính sách đất đai, pháp lý và khuyến khích đầu tư để thu hút nguồn lực phát triển mạng lưới metro và các dự án đô thị gắn với giao thông công cộng.