Phát triển "Quốc bảo" Sâm Lai Châu

Sâm Lai Châu có hàm lượng cao hoạt chất kháng vi rút gây ung thư, bên cạnh đó còn có hợp chất chống đông máu.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc tham quan một số gian hàng tại hội chợ. Ảnh: VOV

Tối 11/11, tại thành phố Lai Châu, tỉnh Lai Châu tổ chức Lễ khai mạc Hội chợ Sâm Lai Châu năm 2022, với chủ đề “Nắm chắc thời cơ, vượt qua thách thức, khát vọng vươn xa”. Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc dự, phát biểu tại buổi lễ và thực hiện nghi thức khai mạc Hội chợ.

Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đề cập đến những điều kiện thuận lợi của Lai Châu để phát triển cây sâm, như có dải khí hậu trung tính và ôn hòa; có 6/10 ngọn núi cao và hùng vĩ nhất Việt Nam, có nhiều vùng tiểu khí hậu, thổ nhưỡng đặc thù, hệ sinh thái rừng và thảm thực vật vô cùng phong phú, độ che phủ rừng tự nhiên gần 52%.

Theo các nghiên cứu, cây Sâm Lai Châu là loài cây bản địa, đặc hữu, phân bổ hẹp trên địa bàn tỉnh Lai Châu, phát triển thuận lợi ở những vùng rừng núi cao hoang sơ, sương mù bao phủ và lạnh về mùa đông, với tiềm năng phát triển cây sâm khoảng gần 40 nghìn ha. Đó là cơ hội quý cho Lai Châu phát triển ngành sâm và thực phẩm chức năng từ sâm dựa trên việc phát huy các giá trị tinh hoa mà trời đất đã ban tặng.

Sâm Lai Châu đã từ lâu được đồng bào các dân tộc tỉnh Lai Châu phát hiện và sử dụng để nâng cao sức khỏe, nay trở thành sản phẩm hàng hóa có giá trị rất cao, được nhân dân trong nước và quốc tế biết đến ngày càng nhiều hơn.

Những năm gần đây, tỉnh Lai Châu đã kịp thời chỉ đạo nghiên cứu, bảo tồn nguồn gene quý của Sâm Lai Châu, tạo điều kiện thuận lợi cho bảo tồn và đầu tư, phát triển cây sâm, tạo cơ hội cho các hộ trồng sâm được trao đổi, chia sẻ về kỹ thuật, nguồn giống... giúp đồng bào thiểu số, biên giới của tỉnh Lai Châu và các tỉnh trong vùng trồng được sâm và các loại cây dược liệu thoát nghèo và tiến tới vươn lên làm giàu.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chủ tịch nước biểu dương, đánh giá cao những nỗ lực của tỉnh Lai Châu, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các cơ quan chức năng trong bảo tồn, phát triển, phát huy các giá trị của cây Sâm Lai Châu. Với tiềm năng sản phẩm, thị trường và giá của Sâm Lai Châu, Sâm Ngọc Linh và một số loại sâm quý khác ở nước ta và dự báo thị trường nhân sâm quốc tế với mức tăng trưởng rất cao, Chủ tịch nước cho rằng hoàn toàn có cơ sở để phát triển một ngành công nghiệp trồng và chế biến nhân sâm Việt Nam thực thụ, hướng tới mục tiêu tỷ đô la giá trị sản xuất và xuất khẩu trong những thập niên tới.

Để Sâm Lai Châu, Sâm Ngọc Linh và một số loại sâm quý khác xứng danh với tên gọi “Quốc bảo” của Việt Nam, đòi hỏi sớm hành động một cách nghiêm túc, bài bản; không để cho từng địa phương hoạt động manh mún hoặc “tự bơi” trong triển khai chiến lược mà cần sự hỗ trợ mạnh mẽ, tổng thể, toàn diện hơn từ Chính phủ và các bộ ngành.

Trên tinh thần đó, Chủ tịch nước đề nghị Chính phủ, trước hết là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quan tâm công tác bảo tồn và quy hoạch phát triển cây sâm, phổ biến những ưu điểm vượt trội của Sâm Lai Châu, sâm Ngọc Linh so với các loại sâm và sản phẩm tương tự, nâng tầm giá trị của cây sâm Việt Nam cả về mặt kinh tế lẫn phục hồi sức khỏe cả thể chất và tinh thần của con người.

Việt Nam là quốc gia đi sau nhiều nước trong chiến lược thương mại hóa cây sâm và sản phẩm từ sâm, do đó cần chú trọng phát triển bền vững, bài bản; lưu ý về chất lượng sản phẩm, sản lượng, quy mô, xây dựng và bảo vệ thương hiệu, chỉ dẫn địa lý cho sâm, bảo hộ sản xuất và làm tăng giá trị của sâm thông qua công tác chế biến các sản phẩm từ sâm, quyết liệt chống hàng giả; khuyến khích đầu tư, ứng dụng công nghệ trong nuôi trồng, sản xuất, chế biến để có nhiều sản phẩm chất lượng từ Sâm, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.

Chủ tịch nước nhấn mạnh, điều cần thiết trước hết là bảo vệ nguồn gene thuần chủng cây Sâm Lai Châu, bảo đảm không bị lai tạp hay nhầm lẫn với các loài sâm hay dược liệu khác; nghiên cứu thêm về giá trị lịch sử của Sâm Lai Châu, đẩy mạnh truyền thông các giá trị độc đáo của sâm Việt Nam, tạo cơ hội cạnh tranh với các cường quốc sản xuất nhân sâm trên thế giới. Khẩn trương hoàn thiện quy định về cho thuê môi trường rừng để nuôi trồng, phát triển dược liệu làm cơ sở để các địa phương triển khai thực hiện.

Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đánh giá, Lai Châu có nhiều lâm sản, thực vật, cây thuốc quý hiếm có dược tính cao. Ảnh: VOV

Ông Trần Tiến Dũng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: Nhiều kết quả nghiên cứu đã chỉ ra Sâm Lai Châu - loài cây đặc biệt quý hiếm đối với Việt Nam và thế giới, loài đặc hữu của tỉnh Lai Châu. Tất cả các bộ phận của cây đều được dùng để chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe. Sâm Lai Châu phân bố ở độ cao 1.400 - 2.200m so với mặt nước biển; có hàm lượng saponin tổng hợp rất cao, lên tới 21,34%.

Đặc biệt, Sâm Lai Châu có Majonosid- R2(MR2) là hoạt chất có khả năng kháng vi rút gây ung thư, chiếm hàm lượng cao tới 7,78%; hợp chất silphioside E là hợp chất lần đầu tiên công bố phân lập từ các loài thuộc chi Panax. Đây là hợp chất có tác dụng chống đông máu. Sâm Lai Châu đã được Bộ NN&PTNT cấp Bằng bảo hộ giống cây trồng.

Bộ NN&PTNT đang trình Thủ tướng Chính phủ Chương trình phát triển Sâm Việt Nam đến năm 2030 và định hướng 2045, trong đó Sâm Lai Châu là một trong 3 loài được chọn. Hội chợ Sâm lần này nhằm hiện thực hóa việc phát triển vùng nguyên liệu sâm khoảng 3.000ha gắn với chế biến, xây dựng thương hiệu và tiêu thụ sản phẩm chế biến từ Sâm Lai Châu.