Cả Hợp Thành rộn ràng trong Lễ hội Cốm

Với quan điểm gìn giữ và phát huy sự cộng cư hài hoà của cộng đồng các dân tộc, tạo ra linh hồn văn hoá của Hợp Thành, Lễ hội Cốm diễn ra sáng 19/10 đã hiện diện nhiều sắc màu bản địa bên cạnh bản sắc của người Tày.

Người lớn, trẻ nhỏ ở Hợp Thành đi hái lúa nếp sớm.

Ngày hội của người Tày

Sáng 19/10 tại Nhà văn hoá thôn Tượng 3 diễn ra khai mạc chính thức Lễ hội Cốm Hợp Thành. Từ mờ sương, người dân khắp nơi đã nô nức đổ về khu vực lễ hội, xe ô tô khó di chuyển, một số điểm phải căng dây để dừng xe máy ở phía ngoài. Hàng hoá được bày bán nhiều nhất ở khu vực diễn ra Lễ hội là cốm tươi và các sản vật làm từ cốm như bánh cốm, bánh chưng.

Đông đảo người dân tham gia lễ hội

Ông Ngô Vũ Quốc - Chủ tịch UBND xã Hợp Thành trong diễn văn khai mạc nhiều lần nhấn mạnh “nghề làm cốm đã gắn bó với đời sống nhân dân nhiều thế hệ người Tày ở Hợp Thành”. Cũng theo ông Quốc, cốm là biểu tượng kết tinh của thiên nhiên đất trời cùng sự tảo tần thấm đẫm mồ hôi của người lao động. Thông qua cốm, lãnh đạo và nhân dân dân xã Hợp Thành mong muốn bắc một cây cầu gắn kết quá khứ - hiện tại và tương lai.

Ông Ngô Vũ Quốc – Chủ tịch UBND xã Hợp Thành làm nghi lễ trước khi đánh trống khai hội Lễ hội Cốm Hợp Thành, sáng 19/10.

Dù chỉ là lễ hội quy mô cấp xã, Lễ hội Cốm Hợp Thành đã thu hút hàng ngàn người tham dự trong hai ngày với hàng loạt hoạt động: leo núi, trưng bày các gian hàng bản sắc, hội thi ẩm thực, trình diễn trang phục các dân tộc truyền thống, lửa trại.

Lễ hội tái dựng nghi lễ Tỏn khảu mắu (lễ mừng cơm mới) và kể câu chuyện văn hoá Tày thông qua các hoạt động làm cốm và hội thi giã cốm. Đặc biệt, tối 18/10 tại Nhà văn hoá thôn Tượng 3 diễn ra đêm giao lưu hát then của người Tày khắp các vùng phụ cận.

Người dân trong xã nô nức trong lễ hội.

Tại Lễ hội Cốm, Hợp Thành được Cục Di sản Văn hoá các Dân tộc trao quà hỗ trợ công tác bảo tồn nghề làm cốm. Đây là sự khích lệ kịp thời của lãnh đạo ngành văn hoá thông qua các chính sách cụ thể trong công tác cùng đồng hành với các địa phương trong việc gìn giữ phát huy giá trị văn hoá các dân tộc.

Ông Nguyễn Hùng Mạnh – Đại diện Cục Văn hoá các Dân tộc Việt Nam, Bộ VHTT&DL trao hỗ trợ cho công tác bảo tồn văn hoá địa phương cho bà Nông Thị Thu Hà, trưởng phòng Văn hoá xã Hợp Thành.

Sự cộng cư hài hoà các tộc người

Lấy nét đẹp của văn hoá Tày làm nòng cốt, ban tổ chức lễ hội muốn kể câu chuyện lớn hơn và rộng hơn về vùng đất Hợp Thành. Vì thế, trên sân khấu Lễ hội Cốm, nghi lễ cầu mưa của người Xa Phó được tái hiện. Người Giáy, Dao, Kinh, Mông cũng nô nức tham dự chương trình với màu áo dân tộc, khiến cả Hợp Thành trong ngày hội cốm trở nên đa sắc.

Đồng bào người Xa Phó chuẩn bị lên sân khấu trình diễn tiết mục “Cầu mưa” tại Lễ hội Cốm.

Xã Hợp Thành hiện là nơi cư trú của 6 dân tộc anh em: ngoài tỷ lệ lớn nhất là người Tày – Nùng chiếm khoảng 37,91%, xã còn là nơi sinh sống của người Giáy, Dao, Kinh, Mông, và Xá Phó. Sự đa dạng này đã tạo nên một bức tranh đa sắc về văn hoá. Ông Nguyễn Trọng Đoan, Phó Chủ tịch UBND xã cho rằng, sự cộng cư hài hòa của các dân tộc chính là linh hồn văn hóa của Hợp Thành, hứa hẹn mang đến những trải nghiệm du lịch khám phá bản sắc không thể quên cho du khách.

Người Mông, người Dao hân hoan trong ngày hội.

“Mỗi năm chúng tôi lại đợi đến ngày hội Cốm để được cùng bà con dân tộc Tày vui chung một ngày, chia sẻ chung niềm tự hào về vẻ đẹp mảnh đất Hợp Thành. Chúng tôi chỉ mong trời lành đất yên để lại được sống hài hoà bên nhau, cùng làm cốm, ăn cốm và dùng cốm dâng lên đất trời, tiên tổ”, chị Bàn Thị Mừng, người Gia Phó ở thôn Nậm Rịa tâm sự.

Lan toả giá trị truyền thống

Được coi là linh hồn văn hoá ẩm thực nông nghiệp, cốm Hợp Thành đang dần khẳng định thương hiệu sản phẩm OCOP 3 sao. Do đó, Lễ hội Cốm là động lực thúc đẩy người Tày nói riêng, nhân dân Hợp Thành nói chung duy trì, phát huy giá trị nghề làm cốm truyền thống và ẩm thực gắn liền với cây lúa nếp.

Nghề làm cốm tảo tần nhưng vẫn được phụ nữ Tày ở Hợp Thành duy trì qua thời gian.

Trên diện tích khoảng 115ha trồng lúa nếp, sản lượng thóc và gạo nếp ở Hợp Thành chiếm tỷ lệ không nhỏ trong tổng sản lượng sản xuất nông nghiệp hàng năm. Việc trồng và thu hoạch lúa nếp Cốm luôn đi kèm với lễ hội truyền thống, tạo nên sản phẩm du lịch nông nghiệp độc đáo.

Ông Nguyễn Trọng Đoan cũng cho biết, lễ hội không chỉ tạo dựng không gian sinh hoạt cộng đồng cho đồng bào mà còn thúc đẩy hoạt động thương mại tại Chợ văn hoá vùng cao Tả Phời, bền cạnh ý nghĩa giáo dục người trẻ thêm yêu mến giá trị truyền thống của quê hương, nâng cao ý thức bảo tồn di sản. Sau 7 mùa hội được tổ chức, cốm Hợp Thành từ sản phẩm chỉ bán lẻ cho người dân trong thôn, xã đã dần định hình thương hiệu trên thị trường. “Nhiều người dân ở Hà Nội đến mùa cốm lại đặt mua hàng của chúng tôi”, chị Lò Thị Hạnh kể. Thực tế giá bán cốm tươi đã tăng gấp đôi trong 7 năm qua, từ 80.000/kg cốm tươi, nay đã tăng lên khoảng 160.000/kg, tuỳ loại.

Ông Nguyễn Trọng Đoan cũng đánh giá cao vai trò của phụ nữ Tày nói riêng, phụ nữ Hợp Thành nói chung trong việc gìn giữ nghề truyền thống và nghề làm cốm. “Chính các bà, các mẹ, các chị là người truyền lửa và thực hành di sản văn hoá ẩm thực này qua nhiều thế hệ. Họ là chủ thể văn hoá, người giữ linh hồn nghề làm cốm qua thời gian”.