Lễ hội truyền thống đền Tranh nhằm ghi nhớ công ơn của Quan đệ ngũ Tuần Tranh trong quá trình hình thành mảnh đất Ninh Giang, Hải Dương ngày nay.
Vừa qua, UBND huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương tổ chức Lễ hội truyền thống đền Tranh năm 2025 tại Khu dân cư Tranh Xuyên, thị trấn Ninh Giang, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương.
Lễ hội diễn ra trong 3 ngày 7-9/3 với nhiều nghi lễ. Ngày 13/3 diễn ra lễ tạ.
Ông Nguyễn Thành Vạn, Phó chủ tịch UBND huyện Ninh Giang, cho biết Lễ hội đền Tranh năm nay được tổ chức bài bản, công phu và mang đầy màu sắc. Năm nay cũng là năm lễ hội được tổ chức với quy mô lớn nhất từ trước tới nay.
Lễ hội nhằm tưởng nhớ công lao của Quan lớn Tuần Tranh - hàng quan lớn trong hệ Tứ phủ thuộc tín ngưỡng Đạo Mẫu. Đây là lễ hội có lịch sử lâu đời, đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 2009.
Lễ hội truyền thống đền Tranh đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2022. Năm 2023, UBND tỉnh Hải Dương công nhận Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia đền Tranh là điểm du lịch.
Điểm nhấn của lễ hội năm nay là màn trống hội do UBND huyện dàn dựng.
Ngoài ra, các nghi lễ tâm linh như lễ rước nước, lễ tế quan và tế mẫu, lễ mộc dục… được diễn ra trang trọng.
Đoàn rước Quan Tuần Tranh vi hành cùng với lễ rước nước được tổ chức trang trọng từ đền Tranh đến ngã ba sông.
Trên đường đoàn rước đi qua, người dân thị trấn Ninh Giang bayg mâm lễ gồm xôi, gà, hoa quả và không thể thiếu được lợn quay để thắp hương.
Rất đông người dân tập trung tại hai bên đường đi và khu vực bờ sông để tham gia nghi thức rước nước.
Nước được lấy tại khu vực ngã ba sông và được đựng trong chóe để đưa về thờ trong cung cấm đền Tranh.
Theo truyền thuyết, Quan lớn Tuần Tranh vốn là hoàng tử thứ 5 của vua Thủy Tề, được giao cai quản ngã 3 sông Tranh, nơi giao nhau của 3 vùng đất Ninh Giang - Vĩnh Bảo - Thái Bình. Ông là người có công lao trong việc khai phá, canh giữ vùng đất sông Tranh nên được vua phong hầu.
Ông phải lòng một cô gái xinh đẹp là vợ lẽ của quan Phủ nhưng cô giấu ông thân phận của mình. Vì tội này vua phạt đầy ải ông lên biên giới phía Bắc. Để chứng tỏ mình vô tội, ông đã gieo mình xuống sông Kỳ Cùng, tỉnh Lạng Sơn, rồi xác ông trôi về bến đò Tranh, nơi ông dựng nghiệp năm xưa.
Nhớ ơn công lao cùng sự tiếc thương nên nhân dân nơi đã lập đền thờ. Về sau, do có nhiều công phù trợ giúp dân buôn thuyền, bán bè qua lại sống bình an, may mắn, vị thần được tôn là: Quan đệ ngũ Tranh Giang Hoàng Hợp tôn thần.
Để thu hút đông đảo du khách về tham quan, chiêm bái tại đền Tranh, những năm gần đây, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương luôn chú trọng công tác bảo tồn, phát huy các giá trị di sản văn hóa của đền Tranh cũng như các lễ hội. Qua đó, những nét đẹp truyền thống của vùng đất Ninh Giang và tỉnh Hải Dương đã được quảng bá đến với du khách trong nước và quốc tế.
