Du lịch không gian, bao giờ thành hiện thực?

Du lịch không gian đã bắt đầu tăng tốc, nhưng cơ hội mới chỉ đến với những người rất giàu có. Vì giá vé từ 95.000 USD đến 150 triệu USD. Chính vì vậy, đã xuất hiện khái niệm “phổ cập du lịch không gian” và “dân chủ hoá không gian” cho mọi người. Nhưng từ giấc mơ đến hiện thực còn khoảng cách rất xa…

 Sân bay vũ trụ của Spaceport America

200 ngàn USD cho 5 phút trải nghiệm tình trạng không trọng lực trên hạ quĩ đạo trái đất

Nằm giữa một cửa hàng trị liệu các bệnh ở chân và các phòng mạch nhãn khoa tại thành phố Rochester, bang New York (Mỹ) là cụm văn phòng công ty của Tập đoàn Các công ty du lịch DePrez mà thoạt nhìn không giống chút nào với nơi sẽ giúp bạn thực hiện giấc mơ bay vào bầu trời và đến gần hơn các vì sao. Nhưng Craig Curran, chủ tịch của một công ty khẳng định đây chính là nơi “những kẻ mơ mộng cần đến”, nếu họ trả nổi khoản tiền lớn. Curran là đại lý không gian có giấy phép hành nghề của công ty Virgin Galactic do tài phiệt Richard Branson làm chủ với lời hứa sẽ đưa bất cứ người nào có tiền, dám chi và không sợ độ cao, không sợ cô đơn lên hạ qũi đạo (suborbit) 90 km của trái đất trong con tàu tương lai SpaceShipTwo. “Dù một chuyến bay như thế chỉ kéo dài có 2 giờ và chỉ được trải nghiệm 5 phút trạng thái không trọng lực thì bạn vẫn có ‘cái để khoe đến lúc chết’ sau khi quay về, vì số người được diễm phúc như bạn không nhiều. Nhưng thú vị nhất, bạn thuộc số người tiên phong của kỹ nghệ du lịch vũ trụ tư nhân” - Curran, mặc chiếc áo pull “không đụng hàng” của Virgin Galactic, vừa nói vừa mỉm cười thích thú. Virgin Galactic hy vọng chuyến bay đầu tiên của hãng sẽ được thực hiện vào năm tới. Nhưng Virgin Galactic chỉ là một trong số ít công ty có đủ tài và lực để cạnh tranh trong một ngành kinh doanh còn khá mới mẻ nhưng đầy triển vọng: đưa các phi hành gia nghiệp dư lên thượng tầng khí quyển trái đất, và cả bên ngoài nó.

Tàu Lynx

150 triệu USD lên điểm trung hoà trọng lực gần Mặt trăng

Trong một lĩnh vực được xem là ranh giới cuối cùng của loại hình “du lịch cực điểm” không dành cho người yếu tim, những con tàu tư nhân sẽ cho hành khách những trải nghiệm thú vị, từ tình trạng không trọng lực (đối với các chuyến bay tốn hơn 100 ngàn USD) đến trải nghiệm nhiều tuần giống như tàu Apollo đưa người lên mặt trăng (đối với các chuyến bay tốn hơn 1 triệu USD). Mới đây, công ty Excalibur Almaz, bản doanh trên đảo Isle of Man công bố kế hoạch đưa người đến “điểm trung hoà trọng lực” gần mặt trăng với giá trọn gói khoảng…150 triệu USD. Ông Tom Shelley, chủ tịch công ty cho biết đã bán được một vé cho chuyến bay đầu tiên vào năm 2016 hay 2017. “Mặt trăng hoàn toàn nằm trong tầm với của du lịch không gian” – ông nói một cách tự tin. Nếu bạn không thể bỏ ra số tiền lớn này, bạn có thể chi 1/3 số đó để cùng 6 người bạn nữa lên Trạm Không gian Quốc tế (ISS) trên con tàu của của công ty Space Adventures, bản doanh tại Virginia. Trọn gói du lịch được đề nghị gồm “12 ngày sống trên quĩ đạo và thưởng thức các món ăn không gian”. Nếu “nghèo hơn”, bạn hãy chờ ông Robert T. Bigelow, chủ nhân cụm khách sạn Budget Suites of America đưa bạn lên khách sạn không gian. Công ty của Bigelow đã phóng thử nghiệm thành công mẫu “nhà ở” lên hạ quĩ đạo. Nhưng công ty còn chờ loại tàu phù hợp để đưa du khách lên đó.

Mô hình tàu mẹ quay quanh mặt trăng của Space Adventures

Du lịch không gian, xu hướng của tương lai

Trong khi một số chương trình du lịch không gian tư nhân sẽ khởi hành sớm hơn các chương trình khác, thì cả giới khoa học lẫn doanh nhân tham gia vào cuộc đua không gian đều xem việc nghỉ ngơi trong không gian sẽ là “xu hướng nổi trội trong tương lai gần của những người giàu có”. “Không ai nghi ngờ là kỹ nghệ du lịch không gian thương mại sẽ cất cách trong 2 năm nữa. Nhiều tín hiện đã báo trước điều này” - Roger D. Launius, phụ trách lịch sử không gian tại Viện bảo tàng Không gian Quốc gia (NASM) thuộc Viện Smithsonian Institution nhận định. Launius và nhiều chuyên viên khác cho biết các chuyến bay lên hạ quĩ đạo trái đất bằng tàu có thể dùng lại nhiều lần đang khả thi hơn bao giờ hết từ ngày kết thúc chương trình Apollo thám hiểm chị Hằng. Cụ thể là tháng qua Công ty Tư vấn Không gian Tauri Group ở  Washington đã tính toán tiềm năng của thị trường du lịch đến hạ quỹ đạo trái đất sẽ không dưới 1,6 tỉ USD trong thập niên tới. “Từ giấc mơ và dự định đến lập phương án xây dựng cơ sở hạ tầng và chế tạo phương tiện, kỹ nghệ du lịch không gian thương mại đang tiến đến giai đoạn chín muồi và gặt hái kết quả - Carissa Christensen, một nhân viên cao cấp của Tauri Group nói – Bước ngoặt sẽ đến sớm”. Sự bùng nổ của kỹ nghệ du lịch không gian tư nhân đến sớm là nhờ trình độ công nghệ đã cao hơn, an toàn hơn với các vật liệu composite vừa bền vừa siêu nhẹ; sau đó là có nhiều công ty tư nhân tham gia cuộc đua hơn từ ngày NASA cho phép tư nhân đưa người và tiếp liệu lên ISS, thay thế cho đội tàu con thoi đã về vườn.

Điểm trung hòa trọng lực

Thoả mãn “cái tôi” đàn ông và trải nghiệm “độc nhất vô nhị”

Khát vọng ra ngoài không gian phát xuất một phần vì trái đất không còn nơi nào hấp dẫn và tạo cảm giác mạnh để đến. “Hầu như mỗi mét vuông trên mặt đất đều được khám phá bởi ít nhất…một người - nhà văn khoa học và môi trường Eugene Linden, tác giả cuốn The Ragged Edge of the World viết về những mảnh đất hoang dã cuối cùng bị quấy nhiễu trên trái đất, nhận xét –Một số người khao khát tìm cảm giác mới mẻ bên ngoài không gian”. Linden cũng nói về tâm trạng của những người muốn làm được một điều phi thường gì đó mà không ai có thể bắt chước, trừ khi họ có rất nhiều tiền. “Trải nghiệm không gian được xem là ‘độc nhất vô nhị’, thoả mãn được ‘cái tôi’ của đàn ông. Những người rất giàu muốn nhắn nhủ: các vị có thể làm mọi thứ trên trái đất, nhưng lên vũ trụ thì mới chỉ có tôi” - Linden nói. Virgin Galactic hiện có hơn 500 khách hàng đăng ký, trong đó có người đã trả đủ 200.000 USD. 77 khách hàng ứng trước 10% (với bảo đảm hoàn lại tiền nếu chuyến bay không thực hiện được) đều là đàn ông. Đa số rất giàu và yêu mạo hiểm như Branson, 62 tuổi. Nhà thiết kế videogame Richard Garriott sống tại Houston (có cha là phi hành gia Owen) đã từng lên ISS vào năm 2008. Ông kể lại: “Những trải nghiệm từ trên cao đã làm thay đổi cái nhìn của tôi về cuộc sống. Phút thú vị nhất là khi nhìn xuống mặt đất và thấy khu vực mình sinh sống. Đó là Texas. Nhờ quan sát từ trên cao tôi mới thấy qui mô thật sự và vẻ đẹp của hành tinh loài người”.

Trải nghiệm tính tăng trọng lực

Cuộc chạy đua giữa các công ty

Trong số các công ty tư nhân tham gia cuộc đua du lịch không gian thì Space Adventures làm được nhiều công việc nhất cho đến thời điểm này. Thỉnh thoảng Space Adventures lại đưa người lên ISS bằng tàu Soyuz của Nga từ sân bay vũ trụ tại Kazakhstan với giá vé 20 triệu USD. Nhưng đến năm 2014, công ty mới tái lập những chuyến bay như thế bằng tàu riêng. Năm 2004 SpaceShipOne trở thành tàu tư nhân có người đầu tiên đi vào không gian và hạ cánh an toàn. Nó mang theo một phi công và không có du khách). Tàu SpaceShipTwo xây dựng dựa vào phiên bản SpaceShipOne được sự hỗ trợ của tỉ phú Paul Allen, đồng sáng lập Microsoft. Cũng phải kể đến Elon Musk, chủ tịch công ty Tesla Motors kiêm sáng lập công ty SpaceX chuyên phát triển các tên lửa đưa an toàn tàu du lịch và hàng tiếp tế lên không gian. Theo phát ngôn viên công ty, SpaceX còn hứa sẽ sớm “đưa người vào không gian liên hành tinh”! Jeff Bezos, sáng lập kiêm tổng giám đốc công ty trực tuyến Amazon có “con chủ bài” Blue Origin với hứa hẹn “sẽ đưa người lên hạ quĩ đạo và ngoài quĩ đạo trái đất với chi phí thật thấp và an toàn”. Space Adventures đang làm việc với đối tác Armadillo Aerospace ở Texas để giảm giá vé xuống còn 100.000 USD. Công ty XCOR Aerospace cho biết đang chế tạo tàu không gian Lynx chở được hai người (phi công và du khách) với giá vé chỉ 95.000 USD. Chuyến bay đầu tiên của Lynx dự định sẽ tiến hành vào năm 2014. Kinh doanh không gian còn có những món khác như “bay trong tình trạng không trọng lực” trên một chiếc 727 được cải tiến với giá vé 4.950 USD và “bay huấn luyện với máy ly tâm tạo môi trường không trọng lực” với giá 9.750 USD.

Trải nghiệm một chuyến bay không gian

Theo kế hoạch, SpaceShipTwo sẽ mang 6 hành khách và 2 phi công. Máy bay phản lực chở con tàu sẽ cất cánh từ sân bay vũ trụ tương lai của công ty Spaceport America nằm trong một trang trại cô lập ở phía nam bang New Mexico. Đây cũng là ở sân bay đầu tiên phục vụ du lịch không gian tư nhân. Đi được 15.000 mét , SpaceShipTwo sẽ tách khỏi tàu mẹ và hướng đến hạ quĩ đạo trái đất. Khách sẽ phải chịu đựng tiếng ồn và lực trọng trường nhưng khi đạt đến độ cao 90 km họ sẽ vui hưởng sự yên tĩnh gần như hoàn toàn (chỉ trừ tiếng nói của họ với nhau). Lúc đó du khách có thể rời ghế ngồi để thưởng thức trạng thái lơ lửng không trọng lực và chụp ảnh thoải mái từ mọi hướng, thoáng nhìn vào đường cong của trái đất và vẻ đẹp của bầu khí quyển. Khi trở về bầu khí quyển trái đất khách cũng sẽ chịu chút khó chịu. Các cánh của con tàu sẽ gấp lại cùng với lực trọng trường chèn ép cơ thể cho đến khi con tàu xuống đến độ cao 21.000 mét. Lúc đó, cánh sẽ mở lại và con tàu sẽ đáp xuống sân bay sân bay của công ty Spaceport America bằng dù giảm tốc. Trong khi giá vé du lịch không gian giảm, yêu cầu về sức khoẻ cũng không cao như các phi hành gia. Chỉ cần bảo đảm sức khoẻ ở mức “cơ bản” là được. Dĩ nhiên, bạn phải có thêm lòng can đảm. Theo Virgin Galactic, trong số hành khách giữ chỗ có cả một cụ ông 90 tuổi và một thiếu niên tuổi teen. Virgin Galactic quảng cáo cho chương trình du lịch không gian của mình bằng cách nêu tên các hành khách điển hình như Glenys Ambe, một nhà bán lẻ thời trang Úc mua vé lên vũ trụ để… tự tặng mình nhân ngày sinh nhật 60 tuổi.

Những trở ngại trên đừơng thực hiện giấc mơ

Nếu có những vướng mắc còn lại cần giải quyết thì đó là tính pháp lý và các qui định trong hoạt động du lịch không gian. Paul Milo (tác giả cuốn Your Flying Car Awaits ghi lại những dự đoán bị thất bại về du lịch không gian và những việc khác) nhận xét: “Tham vọng đưa một con người bình thường vào không gian ngoài khí quyển là điều xa vời. Nếu có lạc quan nhất, thì phải chờ đến năm 2030 giấc mơ mới có thể trở thành hiện thực”.  Nhưng Milo tin vào các chuyến bay đến hạ quĩ đạo vì có sự tham gia của các doanh nhân “dám nghĩ dám làm” như Branson và Bezos. “Trong khi NASA chỉ quan tâm đến vấn đề kỹ thuật trong khám phá không gian, thì các công ty tư nhân nghĩ về thị trường. Có mùi tiền nên họ chắc chắn sẽ thành công” – Milo nhận định. Ông George Whitesides, tổng giám đốc kiêm chủ tịch Virgin Galactic đồng ý là mục tiêu của công ty không chỉ là đưa du khách đến hạ quĩ đạo và ở đó trong 5 phút rồi quay về mà còn giúp khởi đầu mô hình không gian thương mại, trong đó có cả việc làm sao tạo sự thoải mái nhất cho du khách. Trước khi bay vào không gian, du khách phải trải qua khoá huấn luyện 3 ngày tại Spaceport. Công ty đang nghĩ đến việc xây một khách sạn cho gia đình và những người đưa tiễn gần đó. Còn khách sạn trong không gian là chuyện của tương lai. Whitesides hy vọng sẽ sớm “phổ cập du lịch không gian” cho cả tầng lớp trung lưu bằng cách hạ thấp giá vé, dù trong tình hình như hiện nay chưa thể làm điều này.

L.X

(Theo The New York Times và The Washington Post 10.2012)