Phát triển sản phẩm OCOP: Viết nên câu chuyện mới về du lịch Việt Nam

Từ miếng bánh lá dân dã đến cuộc đua cua trên sông nước, hơn 16.800 sản phẩm OCOP đang viết nên câu chuyện mới về du lịch Việt Nam - nơi mỗi trải nghiệm đều mang trong mình hồn quê và bản sắc riêng.

Trong bối cảnh du lịch toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ, việc gắn kết sản phẩm OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) với du lịch cộng đồng không chỉ là xu hướng mà còn là chiến lược dài hạn để tạo ra giá trị bền vững.

Với hơn 16.800 sản phẩm OCOP đạt hạng ba sao trở lên, trong đó 40% chủ thể sản xuất là phụ nữ, tiềm năng kết nối OCOP với du lịch Việt Nam được đánh giá là rất lớn.

Khi du lịch trở về với "gốc rễ"

Theo TS. Dương Đức Minh (Viện Nghiên cứu Phát triển và Kinh tế Du lịch), nhu cầu du lịch toàn cầu đang thay đổi rõ rệt. Du khách ngày càng tìm đến những trải nghiệm mang tính nguyên bản, kết hợp giữa giá trị văn hóa truyền thống, thiên nhiên nguyên sơ và tiện nghi hiện đại. Đây chính là “cửa ngõ” để các sản phẩm OCOP – vốn chứa đựng câu chuyện văn hóa, lịch sử, bản sắc địa phương – bước vào hành trình kết nối với du lịch.

Du lịch cộng đồng, được Luật Du lịch 2017 định nghĩa là loại hình dựa trên giá trị văn hóa bản địa, do chính cộng đồng quản lý và hưởng lợi, trở thành “chất keo kết dính” lý tưởng để OCOP đến gần hơn với du khách.

Thực tế cho thấy, nhiều mô hình OCOP gắn với du lịch cộng đồng đã tạo được dấu ấn. Ở Cồn Chim (Trà Vinh), trò chơi dân dã “Đua cua” trở thành sản phẩm du lịch độc đáo, mang lại giá trị kinh tế và niềm vui cho cộng đồng.

Tại Bến Tre, “Bánh lá cô Ba Sữa” là ví dụ điển hình cho khởi nghiệp tinh gọn, khai thác nguyên liệu địa phương và gắn với câu chuyện văn hóa.

Trong khi đó, ở Cồn Hô (Đồng Tháp), sự thiếu thốn được biến thành nét nghệ thuật chân thật, thu hút du khách bởi chính sự mộc mạc và sáng tạo.

Theo TS. Minh, điều quan trọng là cần “tái định vị thương hiệu và hình ảnh” hướng đến một siêu đô thị du lịch sáng tạo, nơi mỗi trải nghiệm đều tinh hoa và bền vững. Việc “tái cấu trúc sản phẩm du lịch tổng thể” sẽ giúp khai thác tối đa chuỗi giá trị OCOP gắn với điểm đến.

Năm câu chuyện du lịch đáng trải nghiệm

Du lịch cộng đồng kết hợp OCOP đang mở ra những hành trình độc đáo, nơi mỗi trải nghiệm đều gắn liền với một câu chuyện bản địa.

Trước hết là hành trình “Hồi ức”, nơi ký ức tuổi thơ được đánh thức qua những chuyến thăm làng nghề truyền thống. Du khách như được quay ngược thời gian, lắng nghe tiếng búa rèn, tiếng khung cửi dệt, tận mắt chứng kiến những kỹ năng cha ông truyền lại qua nhiều thế hệ. Đó là một Việt Nam quen thuộc mà cũng rất đỗi mới mẻ.

Tiếp đó là câu chuyện “Vững tin”, khi mỗi sản phẩm OCOP đều mang trong mình chứng nhận chất lượng và câu chuyện rõ ràng. Người mua không chỉ sở hữu một món hàng, mà còn gửi gắm niềm tin vào sự chân thực, vào đôi tay khéo léo và tâm huyết của người làm nghề.

Trong làn sóng hiện đại, “Giữ nghề” trở thành một sứ mệnh. Tham gia lớp học làm gốm, dệt thổ cẩm hay chế biến món ăn truyền thống, du khách không chỉ trải nghiệm mà còn góp phần bảo tồn nghề cổ, để văn hóa bản địa tiếp tục sống động trong đời sống hôm nay.

“Tựa sông” lại mang đến một nhịp sống khác – khoan thai, hiền hòa, gắn liền với sông nước. Những chuyến đi làng nổi, trải nghiệm chài lưới hay thưởng thức đặc sản miền sông nước giúp du khách cảm nhận trọn vẹn lối sống “lấy sông làm lộ”, vốn đã ăn sâu vào văn hóa vùng miền.

Và cuối cùng là “Hướng biển”, nơi tiềm năng từ biển đảo được khắc họa qua muối, hải sản hay nghề nuôi trồng thủy sản. Mỗi sản phẩm OCOP ở đây đều gợi mở câu chuyện về biển cả bao la và sức sống mãnh liệt của ngư dân.

Một chuyến đi đến vùng quê OCOP có thể bắt đầu bằng buổi sáng làm bánh cùng cô Ba Sữa, nghe kể về hành trình khởi nghiệp từ những chiếc lá dong. Bữa trưa, du khách được thưởng thức cơm dân dã với món đặc sản vừa chế biến. Buổi chiều, không khí sôi động của “cuộc đua cua” mang lại tiếng cười giòn giã. Đêm xuống, cả làng quây quần bên bếp lửa, lắng nghe những câu chuyện dân gian được truyền qua nhiều thế hệ.

Hành trình ấy không chỉ để lại những bức hình đẹp trên mạng xã hội, mà còn đem đến cho du khách những món quà OCOP chất lượng, hiểu biết sâu sắc hơn về văn hóa – con người Việt Nam, cảm giác hài lòng vì đã góp phần phát triển cộng đồng, và cả những kỹ năng mới học được từ nghề truyền thống.

 Hãy là du khách có trách nhiệm

Du lịch cộng đồng kết hợp OCOP vừa mang lại trải nghiệm độc đáo cho du khách, vừa tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương. Đặc biệt, khi 40% chủ thể sản xuất OCOP là phụ nữ, mỗi chuyến đi còn góp phần thúc đẩy bình đẳng giới và tăng cường tự chủ kinh tế cho phụ nữ nông thôn.

Như TS. Dương Đức Minh nhấn mạnh: “Chúng ta cần truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ, tái định vị hình ảnh và kiến tạo những sản phẩm du lịch có khả năng thích ứng cao”. Và có lẽ, điều đó có thể bắt đầu ngay từ lựa chọn hành trình tiếp theo: hãy đến với những điểm du lịch cộng đồng, đồng hành cùng sản phẩm OCOP và trở thành một phần của câu chuyện phát triển bền vững mà du lịch Việt Nam đang viết nên.