Khơi dậy tiềm năng du lịch nông thôn: Con đường còn nhiều gian nan

Du lịch nông thôn đang là một điểm sáng trong bức tranh du lịch Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh những tiềm năng to lớn, loại hình du lịch này vẫn còn nhiều hạn chế, đòi hỏi sự đầu tư và nỗ lực lớn để phát triển bền vững.

Du lịch nông nghiệp và nông thôn đang ngày càng được chú trọng như một phần quan trọng trong chiến lược xây dựng nông thôn mới ở Việt Nam. Với vai trò là động lực thúc đẩy sự phát triển toàn diện, loại hình du lịch này không chỉ hỗ trợ phát triển kinh tế mà còn góp phần bảo tồn giá trị văn hóa, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người dân. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, du lịch nông thôn cần vượt qua nhiều thách thức.

Nhiều tiềm năng nhưng còn manh mún

Với gần 65,6% dân số sống ở nông thôn cùng lợi thế về cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp và các giá trị văn hóa, lịch sử phong phú, Việt Nam sở hữu nền tảng lý tưởng để phát triển du lịch nông nghiệp. Thực tế, du lịch nông thôn đã và đang ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể.

Theo Tổ chức Du lịch thế giới, lượng khách du lịch tham gia các hình thức du lịch nông thôn và sinh thái chiếm khoảng 10% tổng lượng khách toàn cầu, mang lại doanh thu 30 tỷ USD mỗi năm.

Tuy nhiên, như Phó Giám đốc Sở Du lịch TP.HCM, bà Bùi Thị Ngọc Hiếu nhận định: “Hiện nay, các mô hình du lịch nông nghiệp tại TP.HCM còn manh mún, nhỏ lẻ và tự phát. Nhiều sản phẩm chưa đủ hấp dẫn để thu hút khách quốc tế. Một số mô hình chỉ đáp ứng nhu cầu cơ bản như tham quan và nghỉ dưỡng, nhưng thiếu các dịch vụ trải nghiệm phong phú.”

Theo Tiến sĩ Jackie Ong, Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Quản trị du lịch và khách sạn, Đại học RMIT: “Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển du lịch nông nghiệp, nhưng ngành này vẫn thiếu tính chuyên nghiệp. Các hoạt động du lịch thường diễn ra tự phát, quy mô nhỏ và chưa có chiến lược thương hiệu bài bản, khiến sản phẩm khó thu hút khách.”

Một trong những vấn đề nổi cộm là chất lượng dịch vụ. Nhiều người dân địa phương chưa được đào tạo bài bản, thiếu kỹ năng cần thiết để phục vụ khách. Điều này không chỉ làm giảm trải nghiệm của du khách mà còn hạn chế khả năng chi tiêu của họ.

Ngoài ra, sự kết nối giữa các doanh nghiệp du lịch và điểm đến còn lỏng lẻo, dẫn đến thiếu những sản phẩm du lịch tích hợp và hấp dẫn. Các sản phẩm thủ công, nông sản địa phương cũng gặp khó khăn trong việc xây dựng thương hiệu và bao bì, khiến du khách lo ngại về chất lượng và an toàn.

“Nguồn nhân lực khan hiếm, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ, đang là một thách thức lớn. Thiếu nhân lực có kỹ năng không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng trải nghiệm mà còn kìm hãm sự sáng tạo trong phát triển sản phẩm du lịch nông nghiệp,” Tiến sĩ Jackie Ong chia sẻ thêm.

Cần giải pháp đồng bộ để thúc đẩy phát triển

Bà Bùi Thị Ngọc Hiếu cho rằng: “Chính quyền địa phương cần quan tâm hơn tới lĩnh vực du lịch nông nghiệp thông qua các cơ chế, chính sách phù hợp. Điều này bao gồm việc đầu tư hạ tầng như đường, điện, nước sạch; hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo nhân lực; đồng thời, chú trọng phát triển các mô hình canh nông bền vững, nông nghiệp hữu cơ và các sản phẩm truyền thống.”

Để khai thác hiệu quả tiềm năng, Đảng và Nhà nước đã ban hành hàng loạt nghị quyết, chương trình và đề án như Nghị quyết 08 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn; Chiến lược phát triển du lịch đến năm 2030; và Chương trình phát triển du lịch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025.

Bà Hoàng Thị Mai, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển Nông thôn TP.HCM, cho rằng thách thức lớn nhất trong phát triển du lịch nông nghiệp là thay đổi nhận thức của người dân. “Khi người dân hiểu rõ rằng việc phát triển nông nghiệp kết hợp với du lịch không chỉ mang lại thu nhập bền vững mà còn bảo tồn văn hóa và nâng cao giá trị sản xuất, họ sẽ chủ động tham gia và sáng tạo hơn trong sản xuất gắn với du lịch,” bà Mai nhận định.

Để du lịch nông nghiệp thực sự cất cánh, TP.HCM cần đầu tư mạnh mẽ hơn vào hạ tầng và đào tạo nguồn nhân lực, đồng thời xây dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng gắn liền với giá trị văn hóa và thiên nhiên địa phương. Việc tập trung vào mô hình nông nghiệp xanh, trang trại hữu cơ và các sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao sẽ không chỉ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách mà còn góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy phát triển nông thôn bền vững.

Tuy nhiên, Tiến sĩ Jackie Ong cảnh báo rằng các chiến lược quảng bá và tiếp thị hiện tại vẫn chưa đủ mạnh: “Việc quảng bá cho du lịch nông nghiệp vẫn chủ yếu lồng ghép vào chiến lược chung của ngành du lịch, thiếu sự tập trung vào đặc thù của loại hình này. Điều này cần được cải thiện để thu hút sự chú ý từ cả khách du lịch trong nước và quốc tế.”

Du lịch nông nghiệp, với vai trò là chất xúc tác cho phát triển nông thôn toàn diện và bền vững, vẫn còn nhiều việc phải làm. Từ việc hoàn thiện cơ chế, chính sách đến nâng cao chất lượng dịch vụ và phát triển nguồn nhân lực, ngành du lịch nông nghiệp cần những giải pháp đồng bộ để không chỉ “cất cánh” mà còn vươn tới sự phát triển bền vững.

Nếu làm tốt, không chỉ ngành du lịch, mà chính đời sống của người dân nông thôn cũng sẽ được nâng cao, mở ra một tương lai kinh tế – xã hội tươi sáng hơn cho Việt Nam.