Kết nối di sản: Gợi mở hướng đi cho làng nghề đô thị TP.HCM

Mô hình kết nối di sản làng nghề Chăm tại Ninh Thuận, Bình Thuận mở ra sinh kế bền vững cho cộng đồng. Đây cũng là gợi ý để TP.HCM khôi phục và phát huy giá trị các làng nghề đô thị.

Mới đây, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chính thức phê duyệt dự án "Xây dựng mô hình di sản kết nối gắn với các hành trình du lịch", tập trung vào việc phát huy giá trị các làng nghề truyền thống của người Chăm.

Dự án sẽ triển khai hai hành trình du lịch trải nghiệm xuyên vùng độc đáo, hứa hẹn tạo ra những sản phẩm văn hóa cộng đồng hấp dẫn.

Hành trình thứ nhất sẽ kết nối làng gốm Bàu Trúc và làng dệt Mỹ Nghiệp tại huyện Ninh Phước, tỉnh Khánh Hòa. Hành trình thứ hai là tour trải nghiệm xuyên suốt các làng gốm của người Chăm tại huyện Bắc Bình, tỉnh Lâm Đồng.

Điểm nhấn của mô hình này là việc đưa du khách vượt qua giới hạn của việc tham quan đơn thuần để thực sự đắm mình vào không gian văn hóa bản địa.

Du khách sẽ được trực tiếp tham gia vào các công đoạn làm gốm, dệt thổ cẩm dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân, kết hợp khám phá ẩm thực và nghệ thuật truyền thống của cộng đồng. Dự án được kỳ vọng sẽ mang lại lợi ích kép: vừa bảo tồn di sản, vừa tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương.

Cơ hội cho các làng nghề Sài Gòn

Thành công của mô hình này không chỉ có ý nghĩa với cộng đồng người Chăm mà còn mở ra một hướng đi đầy cảm hứng cho các đô thị lớn, đặc biệt là TP.HCM, nơi sở hữu một kho tàng làng nghề đang chờ được khai phá. Kinh nghiệm từ dự án trên cho thấy lộ trình sáng tạo hoàn toàn có thể áp dụng hiệu quả tại thành phố.

Làng làm đèn trung thu Phú Bình

Sau sáp nhập địa giới hành chính, TP.HCM hiện có 32 làng nghề truyền thống, chia theo 9 nhóm nghề tiêu biểu như sơn mài, gốm sứ, điêu khắc gỗ, đan mây tre, làm nhang, guốc mộc, bánh tráng... Đây là những làng nghề cần được hồi sinh và nâng tầm trong dòng chảy hiện đại.

Thành phố có thể phát huy chiều sâu văn hóa bản địa thông qua các làng nghề như sơn mài Tương Bình Hiệp, gốm Lái Thiêu, dệt chiếu Long Hòa, làm bánh tráng, guốc mộc, nghề làm muối Lý Nhơn...

Khi hệ thống giao thông liên vùng phát triển, những làng nghề này sẽ trở thành điểm đến du lịch trải nghiệm hấp dẫn, vừa đáp ứng nhu cầu khám phá, vừa bảo tồn văn hóa, phản ánh sinh động đời sống, tập quán và tinh hoa thủ công của người dân Nam bộ nói chung, TP.HCM nói riêng.

Làng gốm Lái Thiêu

Phát triển du lịch dựa trên văn hóa bản địa không chỉ góp phần gìn giữ bản sắc dân tộc giữa lòng đô thị hiện đại mà còn mở ra hướng đi bền vững.

Để hành trình này trở nên sống động, cần có một chiến lược toàn diện. Các giải pháp bao gồm ứng dụng công nghệ số để kể chuyện di sản, khuyến khích các nhà thiết kế trẻ hợp tác cùng nghệ nhân tạo ra sản phẩm lưu niệm "made in Saigon" độc đáo, và quan trọng hơn hết là bảo đảm lợi ích kinh tế được chia sẻ công bằng cho cộng đồng.

Với tiềm năng sẵn có và chiến lược bài bản, TP.HCM hoàn toàn có thể biến những làng nghề đang dần bị lãng quên thành điểm đến du lịch văn hóa sáng giá, góp phần quảng bá hình ảnh một thành phố không chỉ năng động mà còn sâu sắc, đậm đà bản sắc.