GỎI LÁ KON TUM

Kon Tum, một tỉnh nằm ở phía Bắc Tây Nguyên, được bao bọc với màu xanh bạt ngàn của núi rừng. Nơi ấy có đỉnh núi Ngọc Linh chất ngất, trắng bạc mây trời, cao nhất miền Nam ( 2598m).

Đặc biệt, từ vùng núi rừng nầy sản sinh ra nhiều cỏ cây có tính dược liệu quý, đem lại sức khỏe cho con người. Người dân ở đây từ nghìn xưa đã biết dùng những cỏ cây hoa lá đó làm nguyên liệu chế biến thành thức ăn cho mình và quà tặng cho bạn bè gần xa.

Lá từ các loại cây quen thuộc thì có: mã đề, hành, rau chắp cá, bứa, cải, mơ, ổ qua,  me cây, me đất, ngãi cứu, đinh lăng, bông thọ, chùm ruột, lá cốc, tía tô, sung, húng, ổi, bồ quân, sống đời, thì là, hồng ngọc, rau răm, rau thơm, chân vịt, rau má, lá lốt, ngò gai, chanh dây...

Đến các loại lá chỉ có từ rừng thì là: lá trâm, bằng lăng, ngũ gia bì, xoài rừng, bứa rừng, sâm lá, xà lách son  rừng...và còn nhiều loại lá không biết tên là gì nữa. Có lẽ từ 40 đến 50 loại lá.

Còn đây nữa! vì chỉ có lá thì chưa thể thành gỏi lá Kon Tum được. Giữa màu xanh, đỏ, vàng, tím, lục, lam, cam, còn nổi bật màu vàng đỏ của tôm luộc, màu xanh đậm của chùm tiêu tươi, ớt hiểm, màu trắng ngà của thịt ba chỉ, bì heo, màu trắng suốt của muối hột, màu hồng tươi của gỏi cá, đặc biệt là màu hồng đào của món hỗn hợp nước chấm.

Những món ăn kèm với lá nầy được chế biến cũng khá công phu. Ví như tôm phải là loại tôm sông tươi (mới ngon), có độ lớn vừa phải, trước khi đem hấp chín phải cắt hết râu, chân, càng và giữ nguyên võ tôm. Thịt heo phải là loại ba chỉ, sau khi luộc chín tới, cắt thành miếng vừa ăn. Cá làm gỏi ăn kèm phải là loại cá lóc hoặc cá anh vũ tươi, lóc lấy phi lê thành từng miếng vuông vức, có độ dày vừa phải. Thịt cá lóc xong đặt trên giấy thấm để hút hết chất tanh, sau đó xếp vào đĩa, cho một chút nước cốt chanh tươi để làm chín cá. Muối dùng phải là loại muối hột sạch có màu trắng ngà. Ớt dùng thì phải là ớt hiểm ( ớt chim) còn tươi xanh. Hột tiêu dùng còn xanh tươi, nguyên chùm thì mới ngon. Món ăn kèm lá đặc biệt nhất là món nước chấm (thường gọi là “hèm”). Đây là một hỗn hợp được chế biến công phu gồm nhiều nguyên liệu: gạo nếp lên men, thơm dậy, được đem ủ với tôm khô, thịt ba chỉ, gan heo luộc chín, lòng đỏ trứng gà, gia vị , sau đó xay nhuyển. Chảo dầu nóng phi hành thơm rồi cho hỗn hợp trên vào. Cho thêm mẻ, sa tế, gia vị, đảo đều tay. Khi hỗn hợp vừa chín tới, hạ bớt lửa đến khi hỗn hợp trên dậy mùi thơm lừng, tức là đã chín, có thể múc ra chén để dùng.

Ăn gỏi lá cứ tưởng là món bình dân, nhưng thực ra cũng “quý tộc” lắm! Này nhé, không phải thấy nhiều lá rồi vơ quàng gói ghém “ vô trật tự” các thứ, mà phải theo “ quy trình ẩm thực” hẵn hoi. Đầu tiên, phải chọn loại lá có bản to, dày như lá cải, lá mơ, hoặc lá bứa làm bìa, sau đó cho thêm các loại lá mà người ăn ưa thích vào lớp trong, tiếp theo cho một miếng thịt heo ba chỉ, bì heo, một con tôm, một miếng cá, một hạt muối, vài hạt tiêu xanh, sau đó cuốn thành chiếc phểu nhỏ, cuối cùng cho hỗn hợp nước chấm vào đầy phần trên phếu lá. Xong, há miệng cắn một miếng lớn, cắn thêm miếng ớt hiểm xanh, nhai đều mà cảm nhận vị chua, chát, đắng, cay, ngọt, bùi, béo của các nguyên liệu hòa quyện đầu vị lưỡi. Nuốt xong miếng gỏi lá, lập tức “ khà” luôn ly rượu gạo, ta như nghe  tinh túy của núi rừng, đất trời, sông suối ngấm hết vào ta.

Thưởng thức món gỏi lá Kon Tum không chỉ để ngon miệng mà các loại lá có tác dụng như loài thuốc Nam, bồi bổ sức khỏe và thanh tẩy các chất độc bị tích tụ lâu ngày ra khỏi cơ thể. Trời ơi! Ăn vừa ngon miệng, vừa bồi bổ, lại vừa chữa được bệnh thì hỏi cả nhân gian nầy ai mà không thích chứ! Hèn chi mà Tổ chức kỷ lục Châu Á đã xác nhận Gỏi lá Kon Tum là 1/10 món ăn Việt Nam đạt kỷ lục Châu Á.

 Đến Kon Tum, các bạn hãy nhớ thử gỏi lá một lần nhé!