'Tiếng chuông Trấn Vũ' - Khám phá không gian tâm linh và lịch sử kỳ bí giữa lòng Hà Nội

Du khách đắm chìm trong lễ hội truyền thống, nghi thức dâng chúc văn, đoàn rước xưa, các tích tuồng ca ngợi công đức đức Thánh Trấn Vũ… được tái hiện sống động qua ánh sáng và âm thanh huyền ảo.

Suốt nhiều thế kỷ, trong dân gian đã lưu truyền tin đồn rằng pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ ở đền Quán Thánh làm bằng đồng đen - một thứ kim loại quý hơn vàng.

Tối ngày 28/5, UBND quận Ba Đình (Hà Nội) đã tổ chức giới thiệu và ra mắt tour đêm “Tiếng chuông Trấn Vũ”. Sự kiện có sự tham dự của Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Vũ Thu Hà và Phó Giám đốc Sở Du lịch TP. Hà Nội Trần Trung Hiếu.

Tour đêm “Tiếng chuông Trấn Vũ” có chủ đề “Chạm vào linh thiêng, Sống cùng huyền thoại” dự kiến sẽ chính thức đi vào hoạt động từ tháng 8/2025. Đây là một sản phẩm du lịch mới, lần đầu tiên được thí điểm tổ chức tại Di tích quốc gia đặc biệt đền Quán Thánh. Chương trình tour lấy bối cảnh là lễ hội truyền thống tại đền Quán Thánh, có thời lượng 90 phút, diễn ra hằng tuần. Tham gia tour, du khách sẽ được trải nghiệm những giá trị về văn hóa, lịch sử, tâm linh đặc sắc, kỳ vọng mang đến cho du khách những trải nghiệm độc đáo.

Tour đêm được xây dựng gồm 2 phần. Phần 1 du khách sẽ được trải nghiệm và nghe giới thiệu về lễ hội dân gian truyền thống; các giá trị văn hóa phi vật thể với các màn biểu diễn thực cảnh, ánh sáng được sân khấu hóa, tái hiện hình ảnh đoàn rước xưa, nghi thức dâng chúc văn, tuồng tích ca ngợi công lao đức Thánh; trải nghiệm trình diễn trang phục dân tộc cổ…

Phần trải nghiệm không gian thực cảnh và được làm lễ, nghe hướng dẫn viên giới thiệu về bảo vật quốc gia, bức tượng Huyền Thiên Trấn Vũ càng làm cho du khách thêm hiểu và cảm được sự cổ kính linh thiêng của chương trình.

Phần 2 du khách sẽ thăm quan trải nghiệm với không gian ngoài trời và không gian trong điện thánh; đến với những câu chuyện, khám phá và giải mã những bí ẩn còn hiện hữu tại đền như đôi đèn đồng trùng sinh, Trấn Vũ Quán Khánh… Du khách đồng thời được tìm hiểu về vùng đất với tên gọi Trúc Bạch, làng nghề dệt lụa Trúc Bạch, về các cung nữ thời chúa Trịnh (thế kỷ 18), nghề đúc đồng Ngũ Xã gắn với pho tượng đồng Bảo vật quốc gia Huyền Thiên Trấn Vũ và các hiện vật độc đáo tại đền. Ngoài ra, du khách còn được tham quan, trải nghiệm các không gian trà đạo, thư pháp, đồ đồng, cổ phục; tham quan và mua sắm các sản phẩm lưu niệm.

Đền Quán Thánh là điểm du lịch nổi tiếng ở Hà Nội. Không chỉ có vậy, vào mỗi mùa thi Đền Quán Thánh cũng là nơi để các sĩ tử đến cầu may trước mỗi kỳ thi.

Học sinh thường đến đây để tìm hiểu lịch sử.

Di tích quốc gia đặc biệt đền Quán Thánh từng thờ phụng Văn Xương Đế Quân - ngài được xem là thần hộ mệnh của học vấn và trí tuệ.

Văn Xương Đế Quân hay Văn Xương Tinh là vị thần được dân gian lẫn Đạo giáo tôn sùng là thần chủ quản công danh phúc lộc của sĩ nhân. Trước khi bước vào trường thi, nhiều sĩ tử thành kính cúng bái Văn Xương Đế Quân cầu trí tuệ và gia tăng vận may trong công danh, thi cử.

Theo các nguồn sử liệu đáng tin cậy như Trấn Vũ Quán lục, Trấn Vũ Thành mộng ký, Quán Thánh - Ký ức tư liệu Hán Nôm Thăng Long Hà Nội, Đình và đền Hà Nội, dưới đời vua Lê Thánh Tông, Nguyễn Công Định đi sứ Trung Quốc đem tượng Văn Xương Đế quân về thờ chung với Huyền Thiên Trấn Vũ ở Trấn Vũ Quán (tức Đền Quán Thánh ngày nay).

Ở vùng đất Đế đô Thăng Long xưa, ngoài đền Ngọc Sơn thì ngôi đền cổ Quán Thánh cũng đã từng nổi tiếng với hoạt động cầu mộng của sĩ tử. Trước kì thi, các sĩ tử thường đến cầu mộng và có nhiều điềm ứng. Một số vị đại khoa của Việt Nam như Lê Quý Đôn, Phạm Công Trứ, Nguyễn Quốc Trịnh, Nguyễn Đảng Đạo… đều từng tới đền Quán Thánh cầu mộng và được thần báo cho những điều ứng nghiệm.

Ngày 16/4, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có công văn số 1626/BVHTTDL-DSVH về việc phục chế tượng thờ thần Văn Xương Đế Quân tại di tích Đền Quán Thánh, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Theo đó, Bộ VHTTDL đã thống nhất việc phục chế tượng thờ theo mẫu tượng thần Văn Xương Đế Quân tại đền Ngọc Sơn, quận Hoàn Kiếm. Về vị trí đặt tượng, sẽ nghiên cứu địa hình thực tế để khôi phục một kiến trúc biệt lập phía đằng sau nơi thờ thần Huyền Thiên Trấn Vũ đảm bảo tôn trọng lịch sử.

Tour đêm "Tiếng chuông Trấn Vũ" được kỳ vọng làm phong phú thêm trải nghiệm về đêm cho du khách, kéo dài thời gian lưu trú và gia tăng giá trị cho du lịch Hà Nội.

Ngoài ra, tại gác 2 trên Tam quan của Đền Quán Thánh hiện đang lưu giữ một chiếc Đại Hồng Chung gắn liền với hình tượng Bồ Lao được đúc vào thế kỷ 18. Thân chuông hình trụ trên nhỏ, dưới loe, thân trên 4 ô chữ nhật đứng, thân dưới 4 hình chữ nhật ngang. Đai có 4 núm gõ và giáp miệng có 2 núm hình bông cúc nổi. Vành miệng đúc nổi bằng cánh sen. Chuông đề dòng chữ “Trấn Vũ Quán Chung”.

Theo truyền thuyết, Bồ Lao là một trong chín “người con của rồng”. Bồ Lao mang hình dáng như một con rồng nhỏ, nhưng lại có đặc tính riêng biệt. Tương truyền, Bồ Lao sống ở biển và rất sợ cá kình. Mỗi khi gặp kẻ thù, nó thường kêu la rất lớn. Từ đó, người xưa đã sáng tạo nên hình tượng Bồ Lao trên quai chuông và tạc chiếc dùi gõ hình con cá kình ngư, với mong muốn tiếng chuông có thể vang xa như tiếng kêu của linh vật này.

Bồ Lao mang đến âm thanh vang vọng, còn Đại Hồng Chung mang đến âm vang của tâm linh. Hai biểu tượng này hòa quyện vào nhau, tạo nên thứ âm thanh không chỉ đơn thuần là báo hiệu thời gian mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về sự thức tỉnh tâm linh, giúp con người xua tan phiền não, tìm thấy sự an lạc trong tâm hồn. Tiếng chuông ngân nga còn là lời nhắc nhở về những giá trị đạo đức, giúp mỗi người tìm về với những ý niệm thanh cao như được hòa mình với chốn thiêng trong cõi thực.