TP.HCM: Phát triển làng nghề nông thôn gắn OCOP và hợp tác xã
Chia sẻ
Từ mô hình nấm mối đen container (Củ Chi) đạt chuẩn OCOP 3 sao, đến nỗ lực phục hưng làng sơn mài Tương Bình Hiệp (vùng Bình Dương cũ), một lộ trình mới cho ngành nghề nông thôn TP.HCM Mở rộng đang hình thành. Thay vì phát triển manh mún, chủ trương của thành phố là dùng OCOP làm "chìa khóa" thị trường và hợp tác xã làm "phương tiện" nòng cốt để tổ chức sản xuất, tiếp nhận công nghệ cao.
Tích hợp chính sách, thống nhất lộ trình
Từ ngày 1 tháng 07 năm 2025, TP.HCM Mở rộng đã bắt đầu thực hiện chiến lược "hội tụ" nhằm thống nhất lộ trình phát triển nông thôn, vốn kế thừa từ ba định hướng riêng biệt. Trụ cột chính sách mới tập trung vào việc hiện đại hóa quản lý thông qua chuyển đổi số và xây dựng "nông thôn mới thông minh", trong đó lấy các hợp tác xã (HTX) và tổ hợp tác (THT) làm trung tâm.
Bên cạnh đó, thành phố chủ trương gắn chặt phát triển nông nghiệp, làng nghề với du lịch. Đây là định hướng được kế thừa từ quy hoạch của vùng Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương cũ, vốn nhấn mạnh "nông nghiệp sinh thái gắn với du lịch, dịch vụ". Mô hình này cũng đang được nghiên cứu áp dụng tại ấp Thiêng Liềng (Cần Giờ) với việc liên kết sản xuất muối và du lịch.
TP.HCM cũng thể hiện ý chí rõ rệt trong việc bảo tồn và quảng bá giá trị làng nghề. Chi cục Phát triển nông thôn đã tổ chức "Cuộc thi viết về nghề, làng nghề truyền thống TP.HCM năm 2025" nhằm tôn vinh, tìm kiếm và tham mưu công nhận các nghề, làng nghề trên toàn địa bàn, bao gồm cả các di sản từ vùng sáp nhập.
OCOP: "Chìa khóa" giải quyết điểm nghẽn thị trường
Chương trình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm) được xác định là trục chiến lược trung tâm để giải quyết "điểm nghẽn" tiêu thụ, vốn là thách thức lớn ngay cả khi thành phố có tới 1.508 mô hình nông sản sạch, công nghệ cao. Thực tế, người tiêu dùng vẫn khó nhận diện nguồn gốc và tin tưởng vào độ an toàn của sản phẩm.
Tại hội nghị ngày 11 tháng 11 năm 2025, Hội Nông dân TP.HCM đã đề xuất một giải pháp đột phá. Theo đó, thành phố sẽ tham mưu chính sách hỗ trợ chi phí chứng nhận VietGAP và OCOP cho nông dân. Chủ trương này xác định chứng nhận OCOP là "giải pháp chìa khóa" cho giai đoạn 2025-2030, giúp sản phẩm có "giấy thông hành tin cậy" để vào thị trường.
OCOP cũng là đòn bẩy xúc tiến thương mại và phục hưng làng nghề. Sản phẩm sơn mài Tương Bình Hiệp (vùng Bình Dương cũ), vốn đối mặt nguy cơ suy thoái, sau khi đạt chứng nhận OCOP đã được chọn trưng bày tại Dubai, mở ra cơ hội phục hồi gắn với du lịch. Ngoài ra, chương trình cũng ghi nhận các mô hình đổi mới như nấm mối đen trồng trong container tại Củ Chi (đạt OCOP 3 sao).
Kinh tế tập thể: Phương tiện triển khai công nghệ
Việc đạt được các tiêu chuẩn OCOP hay vận hành công nghệ cao vượt quá khả năng của các hộ sản xuất cá thể, manh mún. Để giải quyết bài toán tổ chức sản xuất và tiếp nhận vốn, công nghệ, chủ trương của TP.HCM xác định kinh tế tập thể, cụ thể là các hợp tác xã (HTX), chính là phương tiện nòng cốt.
Chương trình "nông thôn mới thông minh" của thành phố xác định rõ HTX là đối tượng triển khai chính. Mục tiêu giai đoạn 2021-2025 là 100% xã có HTX liên kết tiêu thụ nông sản chủ lực, trong đó 70% mô hình liên kết có ứng dụng công nghệ số. Chi cục Phát triển Nông thôn đã hỗ trợ phần mềm AGRINOTE (nhật ký điện tử) cho các đơn vị như HTX Tuấn Ngọc, HTX Phước An (Củ Chi) để tăng cường truy xuất nguồn gốc.
Kinh tế tập thể cũng là mô hình được định hướng để triển khai các dự án nông nghiệp công nghệ cao quy mô lớn. Một điển hình là mô hình nuôi tôm siêu thâm canh công nghệ RAS (lọc nước tuần hoàn) tại vùng Bà Rịa - Vũng Tàu cũ. HTX Nông nghiệp Quyết Thắng đã đầu tư 5 tỷ đồng và đạt lợi nhuận trên 8 tỷ đồng mỗi năm, chứng minh hiệu quả của mô hình HTX trong việc tiếp nhận và vận hành công nghệ vốn lớn.
Chủ trương của TP.HCM Mở rộng là một chiến lược toàn diện, lồng ghép ba trụ cột. Đường lối chính sách tích hợp, chương trình OCOP giải quyết niềm tin thị trường, và kinh tế tập thể (HTX) là phương tiện nòng cốt để tổ chức sản xuất. Các trụ cột này tạo lộ trình thống nhất, hướng đến phát triển bền vững ngành nghề nông thôn trong bối cảnh siêu đô thị mới.
