Những người trẻ kể chuyện… tỏi bằng công nghệ

Việc sản xuất theo quy trình đạt chuẩn an toàn, nguồn gốc minh bạch đã giúp nhiều sản phẩm chế biến từ tỏi Lý Sơn đạt chuẩn OCOP, tạo tiền đề vững chắc để các doanh nghiệp tự tin đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đưa thương hiệu tỏi Lý Sơn vươn xa hơn đến thị trường trong và ngoài nước.

Thành quả cho những nỗ lực bền bỉ 

Phạm Văn Công sinh ra, lớn lên ở “Vương quốc tỏi” Lý Sơn. Tốt nghiệp THPT, anh rời quê vào TP.HCM học ngành Công nghệ thông tin và ở lại thành phố làm việc. Giữa bộn bề phố thị, tình yêu với cây tỏi Lý Sơn thôi thúc anh quay về quê hương với trăn trở làm sao để phát triển thương hiệu nông sản quê nhà.

Năm 2016, anh thành lập Công ty Cổ phần DORI. Đây là một trong những doanh nghiệp trẻ đầu tiên sản xuất - chế biến tỏi theo hướng công nghệ, đa dạng hóa sản phẩm. Với ước mong tỏi Lý Sơn phải được canh tác theo phương thức hữu cơ, anh đầu tư gần 100 triệu đồng để trồng 2.000m2 tỏi theo phương thức canh tác an toàn, giảm tối đa phân hóa học và thuốc bảo vệ thực.

Anh Phan Văn Công, Giám đốc Công ty Cổ phần DORI. Ảnh: NVCC

Đó không phải bước đi dễ dàng. Việc quyết tâm không dùng hóa chất, không khai thác đất - cát mới cũng  khiến chi phí tăng và sản lượng sụt giảm so với cách trồng thông thường. Bên cạnh đó, việc thử nghiệm chế biến tỏi đen từ tỏi Lý Sơn cũng đối mặt với muôn vàn khó khăn. Nhiều mẻ tỏi đen thất bại, phải đổ bỏ vì nhiệt độ - độ ẩm - thời gian lên men không chuẩn. Thế nhưng chính những năm tháng thử thách ấy đã tạo nên tư duy “làm thật - làm chuẩn - làm bền vững” của DORI.

Đó không chỉ là công nghệ. Đó là hành trình lắng nghe một loại nông sản và kể lại câu chuyện của nó bằng ngôn ngữ của khoa học. Khi từng mẻ tỏi trắng chuyển thành tỏi đen, ấy là khoảnh khắc giá trị bản địa được nâng lên bằng trí tuệ con người. Nhờ chế biến sâu, tỏi Lý Sơn không còn là nông sản thô theo mùa, mà trở thành sản phẩm có giá trị cao, bảo quản được lâu hơn và được nhiều người tiêu dùng biết đến. Thành quả cho những nỗ lực bền bỉ ấy là loạt chứng nhận quan trọng: Sản phẩm chuỗi an toàn, Giải thưởng Sao Thần Nông, Nông nghiệp tiêu biểu, OCOP 4 sao cho Tỏi Đen Lý Sơn DORI và Tỏi Lý Sơn DORI.

Công nhân Công ty Cổ phần DORI đóng gói tỏi đen Lý Sơn. Ảnh: NVCC

Các sản phẩm của tỏi DORI. Ảnh: NVCC

Những năm qua, DORI đi đến từng thửa ruộng, làm việc cùng từng hộ dân, kiên trì xây dựng vùng nguyên liệu chuẩn 100% tỏi Lý Sơn. Doanh nghiệp cùng địa phương xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc để tỏi Lý Sơn không còn bị đánh tráo. Doanh nghiệp trẻ này đang hướng đến hệ sinh thái hoàn chỉnh: Công nghệ song hành cùng truyền thống, sản xuất gắn với du lịch trải nghiệm, người nông dân được bảo vệ, sản phẩm địa phương được nâng tầm.

Anh Công lạc quan trong tương lai gần, tỏi đen Lý Sơn có mặt trên những gian hàng quốc tế - như một lời chào từ đảo núi lửa nơi đây đến với bạn bè thế giới.

Anh Công tham gia trưng bày, giới thiệu sản phẩm tỏi Lý Sơn với đại biểu, khách hàng tại các Hội chợ trong nước. Ảnh: NVCC

Hài hòa giữa truyền thống và sáng tạo

Mười năm trước, chuyến du lịch đến Lý Sơn đã thay đổi cuộc đời anh Ngô Hoài Phương - chàng trai Thái Nguyên. Say mê “vương quốc tỏi”, anh quyết định gắn bó với đảo, khởi nghiệp từ vài chục triệu bán trà sữa, bánh tráng trộn bên cầu cảng.

Qua nhiều năm tích lũy, năm 2023 anh lập Công ty TNHH OLVIS - thương hiệu mang ý nghĩa “những đặc sản chỉ Lý Sơn mới có”. OLVIS chọn 100% tỏi Lý Sơn chắc mẩy, vỏ trắng ngà, đưa vào quy trình lên men hoàn toàn tự nhiên, không hóa chất. 

“Không giống với tỏi trắng thông thường, tỏi đen là một sản phẩm của thời gian và độ bền bỉ. Sau gần hai tháng lên men tự nhiên, từng củ tỏi Lý Sơn đã chuyển sang màu đen sẫm, mềm dẻo như trái cây sấy, mang vị ngọt dịu nhẹ, hậu thơm, không còn vị hăng nồng vốn có. Điều khiến tôi tự hào hơn cả chính là mỗi củ “Tỏi đen OLVIS” vẫn giữ nguyên hồn cốt của quê hương Lý Sơn - bởi chúng được tạo nên từ đất đảo, từ nắng biển, từ cách trồng truyền thống và tình yêu của những người nông dân chân chất”, Ngô Hoài Phương - Giám đốc Công ty TNHH OLVIS, cho biết.

Anh Ngô Hoài Phương, Giám đốc Công ty TNHH OLVIS bên các sản phẩm tỏi Lý Sơn đạt chuẩn OCOP 3 sao. Ảnh: NVCC

Doanh nghiệp của Phương trưng bày, giới thiệu sản phẩm tỏi Lý Sơn tại Hội chợ thương mại quốc tế Việt Nam năm 2022. Ảnh: NVCC

Với Phương, tỏi đen OLVIS không phải sản phẩm xa xỉ, mà là “một cách tiếp nối hành trình tỏi Lý Sơn” - là lời tri ân vùng đất đã cưu mang anh. Từng túi tỏi đen được đóng gói kỹ lưỡng, từng củ tỏi được chọn lọc kỹ càng - không chỉ để đẹp mắt mà còn để gửi đi trọn vẹn niềm tin và sự tử tế. 

“Người dân quê tôi không làm vội, cũng không làm ẩu. Từng mẻ tỏi đen là từng mùa chờ đợi, là bao mồ hôi sau những ngày phơi tỏi dưới nắng, bao đêm trông chừng lò lên men không nghỉ. Đó là lý do mà khi ai đó mở nắp túi “Tỏi đen OLVIS”, tôi muốn họ ngửi được mùi của gió biển, cảm nhận được cái dẻo thơm từ đất cát quê tôi, và hiểu rằng đây không chỉ là tỏi - mà là cả một văn hóa nông nghiệp đảo xa đang hồi sinh trong hình hài mới”, anh Phương bày tỏ.

Đến nay, OLVIS đã có 5 sản phẩm đạt OCOP 3 sao, trở thành một trong những doanh nghiệp trẻ tiêu biểu của đảo. Để sản phẩm ngày càng được nhiều người biết đến, tin dùng, công ty không ngừng nâng cao chất lượng, thay đổi mẫu mã, tham gia các hội chợ trong và ngoài tỉnh với mong muốn quảng bá sản phẩm, tìm kiếm thị trường. Bên cạnh tham gia các hội chợ, công ty còn đẩy mạnh quảng bá và xúc tiến thương mại sản phẩm qua các kênh bán hàng trực tuyến. Nhờ đó, các sản phẩm của công ty không chỉ được tiêu thụ tại nhiều tỉnh, thành trong nước, mà còn được các đối tác nhận xuất khẩu.

Phiên chợ tỏi độc đáo ở Đặc khu Lý Sơn. 

Từ DORI đến OLVIS, từ những người con Lý Sơn đến những người vì yêu mà ở lại - bằng sự kiên trì và tử tế - đang viết tiếp hành trình đưa tỏi Lý Sơn từ đặc sản Quảng Ngãi trở thành niềm tự hào của nông nghiệp Việt Nam.