Chiến lược quốc gia về ngành nghề nông thôn: Từ sản xuất nhỏ lẻ đến ‘Trung tâm sáng tạo’ và chuỗi giá trị
Chia sẻ
hông còn dừng lại ở việc bảo tồn hay sản xuất tự phát, Chiến lược phát triển ngành nghề nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn 2045 (theo Quyết định 1058/QĐ-TTg) của Thủ tướng Chính phủ đã đặt ra một "đường băng" mới. Đó là chuyển dịch sang mô hình kinh tế chuỗi, hình thành các trung tâm sáng tạo và đưa sản phẩm nông thôn lên kệ thương mại điện tử toàn cầu.
"Cởi trói" về thể chế, ưu tiên đất đai và vốn
Quyết định 1058 xác định điểm nghẽn đầu tiên cần tháo gỡ là thể chế. Chính phủ chủ trương rà soát và hoàn thiện đồng bộ các cơ chế liên quan đến những "nút thắt" kinh niên của khu vực nông thôn là đất đai, đầu tư và tín dụng. Mục tiêu là tạo hành lang pháp lý thông thoáng để khuyến khích mọi thành phần kinh tế rót vốn vào khu vực này.
Đáng chú ý, chiến lược mới nhấn mạnh sự ưu tiên thu hút đầu tư vào hạ tầng, logistics và công nghiệp phụ trợ - những mắt xích vốn đang rất yếu tại các vùng nông thôn. Bên cạnh đó, tư duy quản lý cũng chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng phân cấp, phân quyền, đề cao trách nhiệm người đứng đầu và tính chủ động của địa phương, đi đôi với cơ chế giám sát chặt chẽ để đảm bảo hiệu quả thực thi.
Tổ chức lại sản xuất: Doanh nghiệp dẫn dắt, hình thành 'Trung tâm sáng tạo'
Điểm đột phá trong tư duy chiến lược lần này là việc tổ chức lại sản xuất. Trung ương xác định mô hình kinh tế hộ nhỏ lẻ không còn phù hợp, thay vào đó là sự liên kết chặt chẽ giữa Doanh nghiệp - Hợp tác xã - Người dân. Trong mối liên kết "kiềng ba chân" này, doanh nghiệp giữ vai trò nòng cốt, dẫn dắt thị trường, còn hợp tác xã là cầu nối trung gian.
Đặc biệt, chiến lược đưa ra khái niệm mới về việc hình thành các "Trung tâm sáng tạo" và chương trình khởi nghiệp ngay tại nông thôn. Các doanh nghiệp, hiệp hội được khuyến khích xây dựng không gian để đổi mới mẫu mã, thiết kế và ứng dụng công nghệ. Việc này đi kèm với đẩy mạnh xây dựng thương hiệu, chỉ dẫn địa lý và truy xuất nguồn gốc, biến sản phẩm nông thôn thành hàng hóa có hàm lượng trí tuệ cao. Các cụm công nghiệp làng nghề cũng sẽ được đầu tư bài bản, gắn với dịch vụ logistics hiện đại.
Phát triển "Xanh", vùng nguyên liệu lớn và nhân lực số
Hướng tới tầm nhìn 2045, yếu tố bền vững được đặt lên hàng đầu. Chính phủ yêu cầu kiên quyết di dời các cơ sở gây ô nhiễm vào cụm công nghiệp, đồng thời khuyến khích sử dụng nguyên liệu tái tạo và mô hình kinh tế tuần hoàn. Ngành nghề nông thôn giờ đây không chỉ sản xuất mà còn phải gắn với du lịch trải nghiệm, lễ hội văn hóa để tôn vinh nghệ nhân và quảng bá giá trị bản địa.
Để đảm bảo đầu vào, chiến lược khuyến khích đầu tư các vùng nguyên liệu tập trung quy mô lớn, đạt chứng chỉ bền vững quốc tế và thích ứng với biến đổi khí hậu. Song song đó, bài toán con người cũng được giải quyết bằng các chương trình đào tạo chuyển đổi số, kỹ năng quản lý và thiết kế mẫu mã. Việc đào tạo sẽ chuyển từ lý thuyết sang thực hành ngay tại doanh nghiệp và vùng nguyên liệu, nhằm chuyển dịch một bộ phận lao động nông nghiệp sang phi nông nghiệp với tay nghề cao hơn.
Hội nhập quốc tế và vai trò Hiệp hội
Về đầu ra, chiến lược đặt mục tiêu đưa sản phẩm nông thôn rời khỏi "lũy tre làng" để lên kệ các trung tâm thương mại, siêu thị và các sàn thương mại điện tử. Hệ thống thông tin dự báo thị trường sẽ được xây dựng để hỗ trợ năng lực tiếp cận cho người dân.
Chính phủ cũng nhấn mạnh việc mở rộng hợp tác quốc tế để tiếp nhận chuyển giao công nghệ mới về chế biến, bảo quản và môi trường. Trong tiến trình này, vai trò của các Hiệp hội ngành nghề nông thôn được nâng cao, trở thành đơn vị tham vấn chính sách và hỗ trợ pháp lý trong các tranh chấp thương mại quốc tế.
Quyết định 1058 cho thấy một tư duy, tầm nhìn dài hạn của Chính phủ: Ngành nghề nông thôn không phải là khu vực kinh tế phụ, mà là một động lực tăng trưởng quan trọng, cần được đầu tư bài bản về công nghệ, quản trị và thị trường để phát triển bền vững, hiện đại.
