Lãng phí "đất vàng" ở TP.HCM: Gỡ vướng hiện tại, tránh lặp lại ở tương lai

Trước thực trạng lãng phí và sai phạm kéo dài, TP.HCM đã và đang thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt nhằm xử lý dứt điểm các dự án treo và thu hồi các khu đất vàng không được khai thác hiệu quả.

LTS: Trong những năm qua, công tác phòng, chống lãng phí luôn được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm và đã ban hành nhiều nghị quyết, chỉ thị, chính sách, pháp luật về vấn đề này. Tuy nhiên, lãng phí còn diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sự phát triển.

Tại TP.HCM, nhiều khu đất vàng giữa trung tâm đang bị lãng phí suốt nhiều năm qua, hoặc do vướng pháp lý, hoặc bởi chủ đầu tư thiếu năng lực triển khai. Lãnh đạo thành phố đang ráo riết triển khai nhiều biện pháp tháo gỡ, với kỳ vọng khơi thông điểm nghẽn này. Tạp chí Du lịch TP.HCM giới thiệu loạt 3 bài viết: Lãng phí "đất vàng" ở TP.HCM: Gỡ vướng hiện tại, tránh lặp lại ở tương lai.

Bài 3: Lãng phí "đất vàng" ở TP.HCM: Gỡ vướng hiện tại, tránh lặp lại ở tương lai

"Lãng phí gây suy giảm nguồn lực con người, nguồn lực tài chính, giảm hiệu quả sản xuất, tăng gánh nặng chi phí, gây cạn kiệt tài nguyên, gia tăng khoảng cách giàu nghèo. Hơn thế, lãng phí còn gây suy giảm lòng tin của người dân với Đảng, Nhà nước, tạo rào cản vô hình trong phát triển kinh tế - xã hội, bỏ lỡ thời cơ phát triển của đất nước".

Tổng Bí thư Tô Lâm

Lãnh đạo thành phố vào cuộc tháo gỡ

Trước thực trạng nhiều khu đất bị bỏ hoang hoặc sử dụng không đúng mục đích, chính quyền TP.HCM đã đẩy mạnh rà soát, xử lý các sai phạm liên quan đến đất công và triển khai nhiều biện pháp thu hồi, cưỡng chế để đưa quỹ đất về sử dụng hợp lý.

Tháng 12/2024, UBND TP.HCM đã tiến hành cưỡng chế thu hồi khu đất tại 419 Lê Hồng Phong, bàn giao lại cho Quận 10 để đầu tư trường học và hạ tầng xã hội. Tương tự, khu đất 2-4-6 Hai Bà Trưng cũng đã được giao lại cho Trung tâm phát triển quỹ đất để nghiên cứu phương án sử dụng hiệu quả hơn.

Dự án căn hộ và văn phòng cao cấp tại số 11D Thi Sách ngừng thi công từ năm 2020

Riêng với các dự án thương mại, chính quyền thành phố đang kiến nghị Chính phủ hỗ trợ gỡ vướng pháp lý. Điển hình, với khu đất thuộc dự án Golden Saigon Plaza và dự án 11D Thi Sách, Thủ tướng đã chỉ đạo thành lập tổ công tác chuyên trách để rà soát và xử lý dứt điểm các tranh chấp liên quan, tạo điều kiện khơi thông nguồn lực.

Về lô đất rộng 6.274,5 m2 tại số 33 Nguyễn Du và số 34-36-42 Chu Mạnh Trinh, UBND TP.HCM yêu cầu Công ty TNHH Thương mại, dịch vụ và xây dựng Việt Hân Sài Gòn phải thực hiện bàn giao diện tích đất thu hồi cho Trung tâm Phát triển quỹ đất để quản lý theo quy định pháp luật; đồng thời thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính về đất đai và các nghĩa vụ tài chính khác. Sau khi tiếp nhận khu đất, Trung tâm Phát triển quỹ đất TPHCM đề xuất phương án sử dụng đất, trình Sở Tài nguyên và Môi trường để tham mưu cho UBND TPHCM.

Dự án Nhà thi đấu Phan Đình Phùng có vốn đầu tư gần 2.000 tỷ đồng, nằm trên khu đất vàng hơn 14.000 m² giữa trung tâm thành phố

Về dự án Nhà thi đấu Phan Đình Phùng (Quận 3, TP.HCM), đầu năm 2024, UBND TP.HCM quyết định dừng BT, chuyển sang đầu tư công, với kế hoạch khởi công trước 30/4/2025. Thành phố đang xúc tiến hoàn tất hồ sơ, tháo gỡ vướng mắc để sớm triển khai dự án.

Không chỉ cưỡng chế, thu hồi, TP.HCM cũng đang lên kế hoạch đẩy nhanh tiến độ đấu giá các khu "đất vàng" để khai thác hiệu quả. Theo đó, trong năm 2025, thành phố sẽ tổ chức đấu giá 7 khu đất lớn với tổng diện tích hơn 64.300m². 

Ngoài các biện pháp hành chính, TP.HCM đang hướng đến các giải pháp mang tính chiến lược lâu dài nhằm giải quyết triệt để bài toán đất vàng bỏ hoang.

Trước hết là việc kiên quyết thu hồi các dự án chậm tiến độ hoặc không triển khai, đặc biệt là những khu đất có liên quan đến sai phạm, sử dụng sai mục đích hoặc vi phạm quy định đấu thầu – đấu giá.

Thành phố cũng đang đề xuất chuyển đổi công năng sử dụng đất phù hợp trong một số trường hợp, chẳng hạn như chuyển đổi từ dự án nhà ở thương mại sang nhà ở xã hội, hoặc tổ hợp thương mại – dịch vụ – sinh hoạt cộng đồng, đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân.

Một giải pháp quan trọng khác là chuẩn hóa quy trình giao đất, cấp phép đầu tư và tháo gỡ thủ tục hành chính, giảm thiểu thời gian chờ đợi và tránh để phát sinh tranh chấp kéo dài như những trường hợp đã xảy ra.

Đồng thời, lãnh đạo Thành phố khẳng định sẽ không chấp nhận việc để đất vàng bị "ọp ẹp", nhếch nhác giữa trung tâm thành phố. Các địa phương được yêu cầu tăng cường quản lý, báo cáo định kỳ tình trạng sử dụng đất công và đề xuất phương án xử lý nhanh chóng, minh bạch.

Trước thực trạng hàng nghìn căn hộ tái định cư bỏ hoang, thành phố cũng lên kế hoạch tổ chức đấu giá lại các khu nhà trống tại Thủ Thiêm theo hướng linh hoạt hơn, có thể chia nhỏ từng block hoặc từng căn hộ thay vì đấu giá toàn khu như trước đây.

Ngoài ra, lãnh đạo thành phố đang chỉ đạo xem xét chuyển đổi mục đích sử dụng các khu tái định cư không còn phù hợp, đặc biệt là chuyển sang làm nhà ở xã hội - một hướng đi đang nhận được sự đồng thuận cao từ các chuyên gia và doanh nghiệp bất động sản.

Giải pháp nào xử lý dứt điểm?

Để tránh lãng phí tài sản nhà đất công, trong nhiều năm qua, TP.HCM đã nỗ lực đưa việc quản lý, sử dụng nhà đất công vào nền nếp, tách biệt được giữa nhà ở, đất ở với công sở, nhiều cơ sở nhà đất chuyển giao cho các địa phương xử lý theo quy định. Tuy nhiên, việc quản lý nhà đất công tại một số đơn vị vẫn thiếu chặt chẽ, sử dụng không đúng mục đích, để nợ đọng tiền cho thuê nhà, đất kéo dài, khó thu hồi,… gây lãng phí nhà, đất công. Công tác quản lý còn chồng chéo, chưa thống nhất và đồng bộ, hiệu quả quản lý, sử dụng chưa cao.

Nói về nguyên nhân dẫn đến nhiều địa chỉ nhà đất công không được sử dụng gây lãng phí, ông Huỳnh Thanh Khiết, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP.HCM cho rằng, hiện Luật Quản lý, sử dụng tài sản công không có quy định về việc UBND cấp tỉnh được ban hành mức giá cho thuê tối thiểu đối với nhà, đất công phục vụ cho sản xuất, kinh doanh. Do đó, UBND thành phố không có cơ sở ban hành biểu giá cho thuê nhà, đất sử dụng vào mục đích sản xuất, kinh doanh.

 3.790 căn hộ tái định cư tại Thủ Thiêm đang "vườn không nhà trống"

Trong thời gian chờ Chính phủ ban hành nghị định hướng dẫn, Sở Xây dựng đã kiến nghị UBND TP.HCM phê duyệt đề án thực hiện thí điểm đấu giá cho thuê các cơ sở nhà, đất thuộc đối tượng sắp xếp lại xử lý theo Nghị định số 167 để quản lý nhà, đất công có hiệu quả, bảo đảm tính công khai, minh bạch và giá cho thuê phù hợp với giá thị trường, tránh lãng phí nguồn lực tài sản công.

Lãng phí "đất vàng" tại TP.HCM là vấn đề có nhiều nút thắt và tồn đọng trong thời gian dài mà chưa có hướng giải quyết triệt để. Làm sao để giải quyết được vấn đề này, đó là một câu hỏi lớn nhưng không phải không có lời giải. Theo các chuyên gia, cần hoàn thiện các quy định về tiêu chuẩn, định mức, chế độ quản lý, sử dụng tài sản công và khai thác đối với một số loại tài sản kết cấu hạ tầng theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công làm cơ sở để tổ chức khai thác có hiệu quả nguồn lực tài chính từ các loại tài sản này. Rà soát lại toàn bộ tài sản công, trụ sở làm việc không sử dụng, sử dụng kém hiệu quả để quyết định xử lý hoặc báo cáo.

Bên cạnh đó, cần đẩy nhanh tiến độ thực hiện và hoàn thành các dự án sử dụng vốn đầu tư công và vốn nhà nước khác. Ngay từ đầu khi phân bổ vốn phải bảo đảm có chiến lược, tính đến hiệu quả và tính khả thi. Sớm đưa vào khai thác, sử dụng các dự án đã hoàn thành nhiều năm, không để lãng phí.

Thay đổi tư duy quản lý, khai thác, sử dụng đất, kịp thời khắc phục các tồn tại, hạn chế; nâng cao chất lượng quy hoạch để bảo đảm khai thác, sử dụng đất, tiết kiệm, hiệu quả, bền vững, giảm thiểu thất thoát, lãng phí, tác động tiêu cực đến môi trường.

Rà soát kết luận thanh tra, kiểm tra, bản án có khó khăn, vướng mắc và các dự án sử dụng đất chậm tiến độ để có phương án, giải pháp tháo gỡ theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định theo đúng quy định pháp luật.

Làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc gây thất thoát lãnh phí và có biện pháp xử lý phù hợp.

Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, xử lý nghiêm minh các vụ vi phạm gây lãng phí lớn để chấm dứt tình trạng lãng phí và tăng cường kỷ cương trong lĩnh vực này.

Việc xử lý các khu "đất vàng" bị bỏ hoang không chỉ giúp tận dụng hiệu quả tài nguyên đất đai mà còn góp phần chỉnh trang đô thị, thúc đẩy phát triển kinh tế. Với những động thái quyết liệt từ các cấp chính quyền, kỳ vọng trong thời gian tới, TP.HCM sẽ giải quyết dứt điểm tình trạng lãng phí "đất vàng", khơi thông “mạch ngầm” phát triển, tạo dư địa mới cho nền kinh tế cất cánh.