Có hay không sự lây nhiễm Sars-Cov-2 ở vật nuôi?

Thứ Năm, ngày 14/10/2021 06:00 AM (GMT+7)

SARS-CoV-2 có lây nhiễm cho chó mèo hay không, câu hỏi đang được nhiều người quan tâm, vừa để phòng ngừa bệnh, vừa để có hướng xử lý phù hợp.

Có hay không sự lây nhiễm Sars-Cov-2 ở vật nuôi? - 1

Ảnh minh họa

Mặc dù quá trình lây truyền từ khi khởi phát của SARS-CoV-2 được cho là từ người sang người, đã xuất hiện một số báo cáo về sự lây nhiễm của chủng virus này trên các loài vật nuôi trong nhà và một số loài động vật khác.

Điều này làm dấy lên lo ngại về việc các loài động vật cũng có thể là một nhân tố lan truyền mầm bệnh cũng như khả năng bị tổn thương của chúng nếu nhiễm chủng virus này. Trong bài viết này, PGS.TS Trần Văn Hiếu, Lê Nguyễn Yến Vy, nhóm nghiên cứu y sinh học GMIF, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên TP.HCM cung cấp một số thông tin tổng hợp được từ các nghiên cứu về sự lây nhiễm của SARS-CoV-2 ở động vật, đặc biệt là những loài gần gũi với con người là chó và mèo, bằng cách trả lời những câu hỏi xoay quanh vấn đề đang được cộng đồng quan tâm.

Bằng chứng nào khiến người ta nghi ngờ SARS-CoV-2 có khả năng lây nhiễm ở động vật?

Theo báo cáo, các bệnh nhân nhiễm SARS-CoV-2 đầu tiên được phát hiện ở Vũ Hán, Hồ Bắc, Trung Quốc đều liên quan đến việc tiếp xúc với động vật hoang dã được bán tại chợ hải sản Hoa Nam của địa phương này.

Qua phân tích, trình tự gen của SARS‑CoV-2 có độ tương đồng cao với các chủng coronavirus ở loài dơi lá đuôi (Rhinolophus affinis), 96%], và ở tê tê (Manis javanica), 91,02%. Đây là những bằng chứng ban đầu khiến giới khoa học nghi ngờ chủng virus này có ngồn gốc từ động vật hoang dã.

Bên cạnh đó là việc các thí nghiệm lây nhiễm SARS‑CoV-2 đã được thực hiện thành công trên linh trưởng, chồn sương, và chuột hamster vàng (Mesocricetus auratus), cùng sự xuất hiện của một số báo cáo về việc chó, mèo mang khả năng nhiễm SARS-CoV-2 khi virus này được tìm thấy trong mẫu phân của chúng.

Đã có những báo cáo nào về sự nhiễm SARS-CoV-2 ở chó?

Những ca nhiễm SARS-CoV-2 ở chó đầu tiên xuất hiện tại Hong Kong (Trung Quốc), một con chó Phốc sóc 17 tuổi bị nhiễm không triệu chứng và một con chó chăn cừu Đức 2,5 tuổi có xét nghiệm RT‑qPCR dương tính với mẫu là dịch mũi họng. Cả hai chú chó này đều được phát hiện mang kháng thể kháng SARS-CoV-2.

Tại Hà Lan, một chú chó bò Mỹ (American Bulldog) có triệu chứng khó thở được phát hiện mang kháng thể kháng chủng virus này. Ngoài ra, còn có hai con chó tại Mỹ được xác định mang kháng thể kháng virus và một con chó chăn cừu Đức 7 tuổi có xét nghiệm RT-qPCR dương tính. Tất cả chú chó trên đều sống cùng chủ bị nhiễm SARS-CoV-2 và tất cả ca nhiễm trên được báo cáo trong khoảng thời gian từ tháng hai đến tháng bảy năm 2020.

Những nghiên cứu về lây nhiễm SARS-CoV-2 ở chó có kết quả như thế nào?

Trong phòng thí nghiệm, hai trong số bốn con chó được cho nhiễm SARS-CoV-2 qua đường mũi có khả năng tạo kháng thể trung hòa với virus và RNA virus không được tìm thấy ở mô của con vật bốn ngày sau khi chết. Ngoài ra, RNA virus không thường xuyên được tìm thấy trong mẫu phân của các con vật này sau khi nhiễm virus.

Ở môi trường tự nhiên, một nghiên cứu đã được thực hiện tại miền Bắc nước Ý với số lượng mẫu là 603 con chó, tại những khu vực thường xuyên xuất hiện các ca nhiễm mới ở người. Kết quả PCR cho thấy không có con chó nào dương tính với SARS-CoV-2 và có 3,3% số con chó được phát hiện có tồn tại kháng thể trung hòa virus trong huyết thanh ở mức đo được.

Điều này được suy đoán là do chó có khả năng đào thải virus trong khoảng thời gian tương đối ngắn mặc dù chúng vẫn sinh kháng thể kháng virus. Ngoài ra, nhóm nghiên cứu cũng ghi nhận sự sinh kháng thể chỉ xảy ra ở những con chó trưởng thành (trên một tuổi) và những con chó sống trong gia đình có người nhiễm virus có nhiều khả năng sinh kháng thể hơn so với những con còn lại.

Đã có những báo cáo nào về sự nhiễm SARS-CoV-2 ở mèo?

Cũng tại Hong Kong, một trong 17 con mèo của một bệnh nhân COVID-19 cũng được xác định dương tính với virus bằng xét nghiệm RT-qPCR. Tại Bỉ, RNA của SARS-CoV-2 được phát hiện trong mẫu nôn và phân của một con mèo có các triệu chứng tiêu chảy, nôn mửa và khó thở.

Hai con mèo tại Mỹ, trong đó có một con mèo Devon Rex 5 tuổi, có kết quả xét nghiệm dương tính với SARS-CoV-2 mang triệu chứng hắt hơi và sổ mũi. Một con mèo giống châu Âu tại Pháp cũng được phát hiện mang virus và tồn tại kháng thể kháng virus trong huyết thanh. Ngoài ra, hai con mèo tại Mỹ khác cũng được xác định nhiễm SARS-CoV-2. Các báo cáo trên được thu thập trong khoảng thời gian từ tháng ba đến tháng sáu năm 2020.

Những nghiên cứu về lây nhiễm SARS-CoV-2 ở mèo có kết quả như thế nào?

Khác với loài chó, thí nghiệm gây nhiễm SAR-CoV-2 ở mèo đã được thực hiện thành công, nhưng các con vật nhiễm không xuất hiện các triệu chứng lâm sàng.

Trong cùng nghiên cứu về sự lây nhiễm SARS-CoV-2 ở vật nuôi tại Ý đã được nêu trên, có 316 con mèo đã được lấy mẫu phân tích. Kết quả PCR cho thấy không có con mèo nào dương tính với SARS-CoV-2 và có 5,8% số con mèo được phát hiện có tồn tại kháng thể trung hòa virus trong huyết thanh ở mức đo được. Tương tự ở chó, suy luận được đưa ra là do loài mèo có khả năng đào thải virus trong thời gian ngắn.

Có những kết luận gì đã được đưa ra về khả năng lây nhiễm SAR-CoV-2 ở chó hay mèo?

Với kết quả của các nghiên cứu đã được thực hiện, sự nhiễm SARS-CoV-2 ở chó, mèo từ các báo cáo thực nghiệm đã được xác nhận. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có báo cáo nào về việc vật nuôi lây truyền virus sang người và khả năng lây truyền virus này từ người sang vật nuôi là rất thấp, với hệ số lây nhiễm cơ bản nhỏ hơn 1.

Ngoài chó và mèo, khả năng nhiễm SARS-CoV-2 ở các loài vật nuôi khác như thế nào?

Kết quả lây nhiễm SARS-CoV-2 trong phòng thí nghiệm cho thấy, ở lợn và gà không có khả năng nhiễm chủng virus này khi các mẫu xét nghiệm đều âm tính sau khi các con vật này được gây nhiễm qua đường mũi.

Bên cạnh đó, vào tháng tư năm 2020, hai trang trại chồn hương tại Hà Lan đã được ghi nhận bùng phát sự lây nhiễm SARS-CoV-2. Từ đó cho thấy, khả năng nhiễm chủng virus này là khác nhau ở những loài động vật khác nhau.