Bụi cát và sức khỏe thú cưng: Nguy cơ vô hình mà nhiều người nuôi mèo chưa nhận ra

Cát vệ sinh cho mèo - một vật dụng tưởng chừng vô hại - lại có thể là “thủ phạm” gây ra các vấn đề về hô hấp ở thú cưng. Trong khi nhiều người vẫn ưu tiên giá rẻ và mùi hương dễ chịu, thì bụi mịn từ khay cát lại là thứ âm thầm ảnh hưởng mỗi ngày.

Bệnh từ... khay cát - câu chuyện tưởng nhỏ mà không nhỏ

Từ khi bắt đầu nuôi hai bé mèo Anh lông ngắn hơn một năm nay, anh Phan Thanh Nam (quận 3, TP.HCM) rất chú trọng vệ sinh: thay cát 2 ngày/lần, rửa khay định kỳ, dùng khử mùi trong phòng. Nhưng vài tháng gần đây, bé mèo Mun bắt đầu có biểu hiện bất thường: hắt hơi liên tục, thỉnh thoảng chảy nước mũi, và ho khan sau mỗi lần dùng khay cát.

“Tôi tưởng do thời tiết hay dị ứng thức ăn. Nhưng khi để ý kỹ, tôi thấy triệu chứng xuất hiện mỗi lần đổ cát mới. Cát bốc bụi mù mịt, cả tôi cũng cảm thấy khó chịu”, anh Nam kể.

Ảnh minh họa

Lúc đưa bé đi khám, bác sĩ xác định mèo có dấu hiệu viêm đường hô hấp trên nhẹ – thường gặp ở mèo sống trong môi trường bụi hoặc hóa chất mạnh. Khi được bác sĩ hỏi về loại cát đang sử dụng, anh Nam mới giật mình. Cát mèo anh dùng vốn là hàng không nhãn mác, mua số lượng lớn với giá rẻ tại chợ thú cưng. Loại cát này có khả năng vón cao nhưng cực nhiều bụi, không rõ thành phần khoáng.

Sau lời khuyên từ bác sĩ, anh chuyển sang dùng một loại cát mới: Toi-Moi, nhập khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ - có chứng nhận an toàn thú cưng và cam kết giảm bụi đến 99,7%.

“Lúc đổ cát tôi thấy khác hẳn, gần như không có bụi bay. Sau 2 tuần, bé Mun ngừng ho và bắt đầu ăn uống trở lại như bình thường”, anh chia sẻ.

Trường hợp của anh Nam không phải hiếm. Trên nhiều hội nhóm nuôi mèo, không ít người nuôi chia sẻ chuyện mèo hắt hơi, viêm mũi hoặc chảy nước mắt nhưng không nghĩ nguyên nhân đến từ chính khay cát.

Khi bụi mịn trở thành “kẻ sát thương” âm thầm trong nhà

Trên thực tế, hầu hết các loại cát phổ biến trên thị trường, đặc biệt là cát bentonite dạng bột giá rẻ, đều sinh ra một lượng bụi mịn nhất định trong quá trình khai thác và đóng gói. Loại bụi này không chỉ gây khó chịu cho người dùng, mà với mèo – loài động vật có khứu giác nhạy gấp hàng chục lần con người – chúng có thể gây kích ứng mạnh.

Theo bác sĩ thú y Kurt Venator, Giám đốc y khoa tại hãng thức ăn thú cưng Purina (Mỹ), các loại cát sinh nhiều bụi mịn có thể là yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến đường hô hấp ở mèo.

“Các hạt bụi siêu nhỏ từ cát vệ sinh có thể gây kích ứng hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng hen suyễn ở mèo. Nên sử dụng các loại cát không bụi hoặc ít bụi nhất có thể”, ông khuyến nghị.

Không chỉ vậy, bụi mịn từ cát vệ sinh có thể tồn tại lơ lửng trong không khí phòng, nhất là tại các căn hộ nhỏ, không gian kín, không có hệ thống thông gió hiệu quả. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến mèo mà còn ảnh hưởng cả chủ nuôi, đặc biệt là trẻ nhỏ.

Một khảo sát từ tổ chức PetMD cho thấy, có đến 64% người nuôi mèo không đọc kỹ thành phần hoặc không biết cát mình dùng có sinh bụi hay không. Họ thường chọn theo tiêu chí “khử mùi tốt” hoặc “giá rẻ dễ mua” mà quên mất một điều quan trọng: mèo sẽ dùng cát hàng ngày, nhiều lần, trong suốt cuộc đời.

Hiện nay, một số thương hiệu cao cấp như Toi-Moi đang được đánh giá cao vì ứng dụng công nghệ ép nhiệt khử bụi, sử dụng khoáng bentonite tự nhiên, vón cục tốt nhưng không cần phụ gia tạo mùi nặng hoặc hạt hương liệu tổng hợp – những yếu tố tiềm ẩn rủi ro gây kích ứng. Ngoài phiên bản không mùi, Toi-Moi còn có các dòng hương nhẹ như lavender, phấn thơm trẻ em hay không mùi... phù hợp với mèo nhạy cảm và không gian kín.

Cát mèo không chỉ là vấn đề "sạch hay không sạch", mà là vấn đề liên quan đến hô hấp, môi trường sống và chất lượng đời sống của thú cưng. Việc bỏ thêm vài chục nghìn để dùng loại cát ít bụi, an toàn, thân thiện không chỉ giúp mèo thoải mái hơn, mà còn bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình, nhất là với những người nuôi mèo trong chung cư.

Chọn cát không bụi là một hành động nhỏ, nhưng có thể mang lại sự khác biệt lớn. Và như anh Nam chia sẻ: “Nuôi mèo là gắn bó cả đời. Chăm được một khay cát sạch, ít bụi cũng là một cách thể hiện mình yêu thương boss một cách hiểu biết”.